‘Waarom de ECB nog eens 600 miljard euro naar de crisis gooit’

Christine Lagarde beseft dat ze het geldbeleid van de ECB met nog eens 600 miljard euro moet optrekken, ondanks de zware nevenwerkingen van dat beleid. Nood breekt wet, zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Van al het geld dat Europa naar de crisis gooit, neemt Duitsland liefst de helft voor zijn rekening. De regering-Merkel had eerder al 10 procent van het bruto binnenlands product (bbp) vrijgemaakt om de Duitse economie te beschermen tegen de impact van de coronacrisis. Gisteren werd nog eens 130 miljard euro vrijgemaakt, onder meer voor een tijdelijke verlaging van de btw van 19 naar 16 procent. Met dat heel on-Duitse beleid hoopt Merkel de schade te beperken. De krimp van de Duitse economie zou dit jaar “slechts” 6 procent bedragen. Het had veel erger gekund.

Voor een keer wil de PS een voorbeeld nemen aan dat Duitse beleid. De Waalse socialisten willen ook in België nog meer miljarden overheidsgeld in de economie injecteren. Paul Magnette & co vergeten er echter altijd bij te vertellen dat Duitsland nu royaal in de inspanning kan zijn, omdat het land al jaren gedisciplineerd waakt over de gezondheid van de economie en de overheidsfinanciën. Het Duitse beleid is ook niet vrij van zonden, denk maar aan het manifeste gebrek aan overheidsinvesteringen. Maar onze oosterburen kunnen vandaag met de vingers in de neus een volwaardig relancebeleid voeren, terwijl andere landen, zoals Italië, moeten rekenen op de solidariteit van anderen om de kruik te water te houden.

Die economische beleids- en welvaartskloof tussen de Noord-Europese boterlanden en de Zuid-Europese olijfolielanden, die dwars door de Europese Unie en dwars door België loopt, dreigt de volgende jaren een Grand Canyon te worden, die het voortbestaan van de Europese Unie en de euro bedreigt. De coronacrisis treft een aantal landen onevenredig hard, met Italië als grootste slachtoffer. Het land is niet alleen snel en zwaar getroffen door het virus, de economie is met haar afhankelijkheid van het toerisme en het grote aandeel van kleine ondernemingen bijzonder kwetsbaar voor de plaag van 2020. Het helpt niet dat de Italiaanse economie en begroting zwak aan de start kwamen.

Terwijl minder getroffen landen, zoals Duitsland, alle zeilen kunnen bijzetten om het schip veilig in de haven te loodsen, zijn meer getroffen landen, zoals Italië, een speelbal van de coronagolven, met risico dat de boot zinkt. Het renteverschil tussen Duitsland en Italië blijft ongemakkelijk groot, ondanks de enorme inspanningen van de Europese Centrale Bank. De obligatiemarkten plaatsen grote vraagtekens bij de toekomst van Italië. Het Nederlandse planbureau waarschuwt voor een nieuwe Europese schuldencrisis, als de recessie lang aansleept. “We zijn er niet om de renteverschillen te dichten”, zei ECB-voorzitter Christine Lagarde op een onbewaakt moment in het begin van de crisis. Vandaag is het haar dagtaak.

Italië is te groot en te belangrijk voor het Europese project om het land aan zijn lot over te laten, laat staan om het failliet te laten gaan. De Europese Unie beseft dat ze breekt, als een deel zich door de crisis kan worstelen, terwijl een ander deel wegzinkt in een moeras van oplopende schulden, een stijgende werkloosheid en een haperende groei. Welke legitimiteit zal de EU nog hebben, als ze een groot deel van de bevolking geen perspectief kan bieden? Hoe kan de heilige eenheidsmarkt overleven, als het noorden straks het zuiden kan wegconcurreren? De coronacrisis weekt centrifugale krachten los, die de EU straks niet meer onder controle heeft.

De Duitse bondskanselier, Angela Merkel, beseft dat ze het verzet tegen Europese transfers moest opgeven, om de Europese Unie bij elkaar te houden. Christine Lagarde beseft dat ze het geldbeleid van de ECB met nog eens 600 miljard euro moet optrekken, ondanks de zware nevenwerkingen van dat beleid, en ondanks de ernstige bezwaren die het Duitse Hooggerechtshof enkele weken geleden maakte. Nood breekt wet.

De Europese Commissie rekende uit dat de lidstaten tot eind 2021 ongeveer 5500 miljard euro nodig hebben, om zichzelf te financieren. Als het even kan, is er de volgende jaren nog eens 1500 miljard nodig, om de Europese economie op een groenere en meer digitale leest te schoeien. De ECB schiet ongeveer 20 procent van die financieringsbehoefte voor, ook na de uitbreiding van het opkoopprogramma van overheidsobligaties van donderdag. Mogelijk en wellicht is dat nog niet genoeg. Vandaag heeft Europa geen andere keuze dan alles of niets te spelen. Straks moet gekozen worden tussen het Duitse en het Italiaanse model, tussen het Vlaamse en het Waalse model. Kies wijs. Er is altijd een volgende crisis.