‘Waarom China sneller zal opveren van de coronacrisis dan we verwachten’

De afloop van de coronacrisis is onzeker, maar het Westen zal de veerkracht van China wellicht weer onderschatten, stelt sinoloog Pieter Verstraete.

Al meer dan een maand worstelt China met het coronavirus, dat nu officieel COVID-19 heet. Nadat de Chinese overheid de uitbraak van het virus eerst had ontkend en de ernst van de epidemie vervolgens had onderschat, zette ze de grote middelen in om de verspreiding in te dijken. Ze legde het openbare leven lam midden in de belangrijkste Chinese feestdagen, en dat was slechts het begin. Er is ook een tweede strijdtoneel: dat tussen economische en politieke belangen.

Chinese topambtenaren moeten dezer dagen dansen op een slappe koord. Ze moeten het virus onder controle krijgen, maar ze mogen tegelijk hun lokale economie niet afremmen. De boodschap van president Xi Jinping in de staatsmedia is glashelder: lokale overheden mogen niet tussenbeide komen om fabrieken te heropenen en ze mogen geen nationale wegen blokkeren. Niemand weet natuurlijk hoelang deze omstandigheden nog zullen aanhouden, of de quarantainerecepten van de Chinese overheid het gewenste effect zullen hebben en wanneer er een vaccin komt.

Chinese bedrijven zijn volop bezig om manieren te bedenken om door te werken, ondanks de beperkingen die heersen. Zo werken miljoenen werknemers van huis uit: de coronacrisis leidt tot het experiment van de eeuw in thuiswerk. Scholen in Sjanghai bellen ouders op om hen te vragen of ze genoeg tablets en pc’s hebben om hun kinderen online les te kunnen laten volgen tot mei. Paradoxaal genoeg is er dus veel in beweging in China.

Als we alle onzekere factoren buiten beschouwing laten, kunnen we vanuit deze fase wel al een aantal zaken voorspellen.

Er komt een stimuleringspolitiek

In tijden van crisis heeft China de laatste decennia steevast gebruikgemaakt van een beproefd recept: fiscale en monetaire stimulansen. Tijdens de kredietcrisis van 2008 verscheen het land als een witte ridder met een enorme cashinjectie in de wereldeconomie, waardoor het wellicht een wereldwijde financiële implosie wist te voorkomen. In 2015 deed China hetzelfde toen de beurs van Sjanghai crashte.

Terwijl de Chinese overheid de laatste jaren de klemtoon legde op budgettaire discipline en schuldafbouw, dan kunnen we ons nu aan een losser beleid verwachten. Dat houdt in dat de overheid cash pompt in sectoren die hard zijn getroffen door de epidemie, leningen verstrekt aan bedrijven in zwaar weer, investeringen doet in infrastructuur, subsidies geeft om de consumptie aan te zwengelen en de eigen munt verzwakt om de Chinese export te steunen. Het vertrouwen van de consument moet te allen tijde behouden blijven en de centrale boodschap in de Chinese media is dat China economisch sterk genoeg is om die schok te absorberen.

China wil zijn leiderschap demonstreren

Als China het coronavirus succesvol kan stuiten, dan zal het ook een pluim op de hoed steken van zijn autoritaire staatsmodel. Daarbij is het beeld belangrijk dat China snel en efficiënt alle mogelijke middelen kan mobiliseren om een grote crisis te bezweren, van een lockdown van miljoenensteden tot de razendsnelle opbouw van ziekenhuizen.

Toch is dat imago van doortastend optreden kwetsbaar en klinkt er ook kritiek op de initieel trage respons, met beschuldigingen dat de overheden eerst een doofpotoperatie probeerden te orkestreren. Dat schaadt het vertrouwen in het strakke gecentraliseerde, autoritaire bestuur bij het volk. Het heeft al geleid tot het ontslag van verschillende topfunctionarissen.

Er zullen verliezers zijn, maar ook winnaars

Sectoren zoals de luchtvaart, de horeca, cinemaketens en de retail zitten in de hoek waar de klappen vallen. Dat is logisch als niemand meer zijn huis verlaat, tenzij dat strikt noodzakelijk is. Daartegenover staat dat de medische en de farmaceutische industrie, onlinegaming en e-commerce daar juist beter bij varen. Het coronavirus heeft zelfs de laatste hardnekkige digibeten in China over de streep getrokken om online hun verse boodschappen te bestellen. Missfresh (van techreus Tencent) en Hema (van Alibaba) rapporteerden een verdrievoudiging van hun normale omzet.

Diezelfde techreuzen – met bijvoorbeeld Bytedance, de maker van de app TikTok – storten zich nu ook op digitale financiële diensten. Terwijl hiërarchische commandostructuur van traditionele banken plat ligt en iedereen zit te wachten op goedkeuringen en papierwerk, rollen Tencent en anderen volledig digitale leningen uit, waarvoor niemand het huis uit hoeft. Het coronavirus betekent voor hun fintechdiensten een ware steroïdenbom.

Stabiliteit en succes

De legitimiteit van het gezag van de Chinese regering berust op twee pijlers: stabiliteit en economische voorspoed. Daarom zal China er alles aan doen om de groei van de handel te garanderen, zijn industrie te ondersteunen en tijdelijk zijn schuldenafbouw aan de kant te schuiven door liquiditeit in de economie te pompen.

Het Chinese bedrijfsleven zal zich verder laten voortdrijven door een combinatie van pragmatiek, honger naar succes en zijn bereidheid om het onderste uit de kan te halen in snel wisselende omstandigheden. En het is die veerkracht die wij in het Westen wellicht weer zullen onderschatten.

Pieter Verstraete is sinoloog. Al meer dan tien jaar behartigt hij de belangen van Chinese bedrijven in Europa en Europese bedrijven in China.

In september 2019 verscheen zijn boek ‘Winnen van met de Chinezen’ bij uitgeverij Pelckmans Pro.