Europees Commissievoorzitter heeft dinsdag het plan ‘Rearm Europe’ (‘herbewapen Europa’) voorgesteld, waarmee de EU de komende jaren tot 800 miljard euro extra kan mobiliseren voor defensie.
“Ik moet de ernstige situatie of de bedreigingen waarmee we te maken hebben niet beschrijven. Of de verwoestende gevolgen die we zullen moeten ondergaan als die dreigingen werkelijkheid worden”, zei von der Leyen dinsdag tijdens een kort persmoment, enkele uren nadat de Amerikaanse president Donald Trump had aangekondigd de militaire hulp aan Oekraïne te pauzeren.
Europa bevindt zich in een “tijdperk van herbewapening” en is “bereid om zijn defensie-uitgaven massaal op te trekken. Zowel om te beantwoorden aan de noodzaak om te handelen op korte termijn en Oekraïne te steunen, als om voorzien in de noodzaak op de lange termijn om meer verantwoordelijkheid te nemen voor onze eigen Europese veiligheid”, aldus von der Leyen.
Von der Leyen stuurt twee dagen voor de extra Europese top in Brussel een brief naar de staats- en regeringsleiders van de lidstaten over hoe de Commissie de lidstaten wil helpen geld vrij te maken om te investeren in defensie, zowel om Oekraïne verder te ondersteunen als om de eigen defensiecapaciteiten op te trekken. Ze stelt vijf concrete plannen voor.
Investeringsbank
De Commissie wil de lidstaten onder meer extra budgettaire ruimte geven om defensie-uitgaven te doen, door de nationale “ontsnappingsclausule” te activeren. Zo kunnen de lidstaten extra uitgaven doen zonder dat die uitgaven meteen een negatieve impact hebben op de berekening van het begrotingstekort of de schuld. “Als de lidstaten bijvoorbeeld hun defensie-uitgaven gemiddeld met 1,5 procent van het bbp verhogen, kan dat fiscale ruimte bieden voor bijna 650 miljard euro over een periode van vier jaar”, aldus von der Leyen.
Een ander voorstel is een nieuw instrument, om 150 miljard dollar aan leningen die gedekt worden door de Europese begroting te voorzien voor pan-Europese investeringen in defensie, in bijvoorbeeld luchtafweersystemen, artilleriesystemen en raketten. “Uiteraard kunnen de lidstaten met dit materiaal hun steun aan Oekraïne massaal verhogen”, aldus de Commissievoorzitter. Samen produceren zal bovendien “de kosten drukken, fragmentatie verminderen, interoperabiliteit verbeteren en onze industriële defensiebasis versterken”.
Ook wil de Commissie wil de lidstaten de mogelijkheid geven om geld dat ze krijgen in het kader van het cohesiebeleid, te heroriënteren naar defensie. Zo wil ze “de kracht van de EU-begroting gebruiken” om “op korte termijn meer middelen naar defensiegerelateerde investeringen te sturen”. Tot slot wil de Commissie extra private middelen mobiliseren via de Europese Investeringsbank (EIB) en het versnellen van de spaar- en investeringsunie.
“Europa is klaar om haar verantwoordelijkheden te nemen. ReArm Europe zou tot 800 miljard euro kunnen mobiliseren voor een veiliger en weerbaar Europa. We blijven nauw samenwerken met onze partners van de NAVO”, besluit von der Leyen.
EU-top
Veel meer details over de plannen geeft de Commissie voorlopig niet. De staatshoofden en regeringsleiders zullen zich donderdag over de voorstellen buigen. Verwacht wordt dat ze aan de Commissie zullen vragen bepaalde voorstellen verder uit te werken om ze op de volgende EU-top op 21 en 22 maart voor te stellen, meldt persbureau Bloomberg op basis van ingewijden. De Commissie heeft op 19 maart ook de publicatie van het witboek defensie voorzien.
Het verhogen van de defensie-uitgaven binnen de EU is al langer een hot topic, waarover binnen de lidstaten verschillende meningen bestaan. Landen die al veel in defensie investeren, zoals Duitsland, gaven bijvoorbeeld eerder al aan dat ze vinden dat enkel de landen die nu al 2 procent van het bbp uitgeven aan defensie, gebruik zouden mogen maken de zogenaamde ‘ontsnappingsclausule’. Dat zou betekenen dat België daar geen gebruik van zou kunnen maken, terwijl ons land wel vragende partij is om defensie-uitgaven uit de begroting te houden.
