‘Verzet tegen immigratie is zinloos’

Immigratie kun je niet tegenhouden, zegt migratiespecialist Walter Nonneman. Nieuwkomers kan je maar beter absorberen. Flexibiliseer de arbeidsmarkt om hen werk te geven, maar hoop niet op een snelle culturele integratie.

De jongste scheepsramp bij het Italiaanse eiland Lampedusa zal nieuwe migranten niet ontmoedigen, de zware dodentol ten spijt.

“De migratie naar Europa zal alleen maar toenemen, en het beleid zal dat niet kunnen veranderen”, zegt de Antwerpse hoogleraar economie Walter Nonneman, die gespecialiseerd is in migratie. “Europa is een welvarend maar arbeidsarm continent met zwakke buitengrenzen, omringd door arme landen met een overschot aan jonge, vaak goed opgeleide mensen die hun levensstandaard willen verbeteren. Veel van die regio’s – zoals de Noord-Afrikaanse landen en de voormalige Sovjetstaten – hijsen zich uit de armoede, zodat almaar meer mensen de middelen hebben om te migreren. Het vergrijzende Europa heeft een grote behoefte aan arbeidskrachten, denk maar aan dienstverlenende sectoren zoals rusthuizen. Ofwel worden die diensten onbetaalbaar, ofwel aanvaarden we immigratie.”

Een andere illusie is geloven dat de migrantenbevolking een kleine minderheid zal blijven. “Het aanzien van de Europese maatschappij zal veranderen. In de komende twintig jaar stijgt het aandeel van de bevolking met niet-Europese wortels van 10 à 15 procent naar een vierde tot een derde. De immigratie in Europa is meer dan ooit niet-blank, niet-Europees en niet-christelijk. Dat proberen te stoppen, is wishful thinking. Verzet tegen de immigratie is zinloos.”

Stramme arbeidsmarkt

Het is veel beter werk te maken van een goede absorptie van de nieuwkomers. “Het argument dat het land vol is, is flauwekul”, zegt Nonneman. “Singapore zit barstensvol en is zeer welvarend. Immigratie maakt de economische koek groter. Hoe meer arbeidskrachten er zijn, hoe meer welvaart je kunt scheppen. Dat is ook goed voor de financiering van de sociale voorzieningen. Landen die veel immigranten toelieten – zoals de Verenigde Staten, Canada en Australië – behoren tot de rijkste ter wereld.”

Een groot knelpunt in Europa is de stramme arbeidsmarkt, met zijn rigide lonen, hoge ontslagvergoedingen en langdurige werkloosheidsuitkeringen. “Het gevolg zijn vaste en beschermde banen in het reguliere circuit, en onzekere baantjes aan de marge. Dat werkt discriminatie in de hand, en het is een van de grootste oorzaken van de werkloosheid bij migranten.”

De flexibilisering van de arbeidsmarkt zal immigranten in het reguliere circuit brengen. “Durf toe te staan dat bestaande werkgelegenheid verloren gaat en dat nieuwe sectoren tot stand komen. Dat creëert kansen voor jonge mensen en migranten. Verminder de bescherming, maak de werkloosheiduitkeringen tijdelijk, en laat toe dat lonen kunnen zakken. Immigranten krijgen vaak het verwijt dat ze niet willen werken. Maar onze hoge lonen duwen hen in de werkloosheid.”

Seculiere waarden

Een werk van erg lange adem wordt het overbruggen van de culturele kloof. “Het is compleet onrealistisch te denken dat de integratie na twee generaties voltooid is”, aldus Nonneman. “We zijn daarin te veeleisend. Onderzoek wijst dat uit de invloed van normen en waarden nog vijf, zes generaties blijft doorwerken.”
Immigranten nemen relatief snel de postmaterialistische waarden van het Westen over, zoals zelfontplooiing en levenskwaliteit. Veel trager verloopt de verschuiving van traditionele naar seculiere waarden, zoals de plaats van religie, en de houding tegenover echtscheiding, abortus en homoseksualiteit.

“Rijk worden is seculier worden, denken we vaak”, zegt Nonneman. “Dat is verkeerd. Je hebt welvarende landen die erg traditioneel blijven denken. De Verenigde Staten zijn daar een sprekend voorbeeld van. Je zult dat ook bij de migranten in onze samenleving zien, wat zonder twijfel tot spanningen zal leiden. De islam blijft nog dertig tot veertig jaar een belangrijk vraagstuk. Dat vergt ook een aanpassing van de autochtone gemeenschap. Dat zullen veel mensen niet graag horen. Maar het is de realiteit. Beschaving is een werkwoord.”