Vermogens blijven in het fiscale vizier lopen

Alain Mouton & Jef Poortmans redacteurs bij Trends

redacteurs bij Trends 12-06-2024, 19:20 Bijgewerkt op: 12-06-2024, 19:35 Uit Trends van 13/06/2024

België schuift op richting centrumrechts. Toch is het verre van zeker dat de linkse campagnepleidooien voor vermogenstaksen in de vuilnisbak verdwijnen. Om de belabberde overheidsfinanciën op orde te krijgen, zal ook gezocht moeten worden naar extra inkomsten, en dat zal wellicht via kapitaal(winsten) gebeuren. Zeker de linkerflank (Vooruit, les Engagés en deels cd&v) van een mogelijk centrumrechtse regering wil hier een trofee binnenhalen.

“Op de sociaaleconomische dimensie is een nieuwe dynamiek ontstaan. De vermogensbelasting – of vermogenswinstbelasting – is mainstream geworden. Dat is een overwinning van links”, zei de Leuvense politicoloog Bart Maddens net voor de verkiezingen in een interview met Knack. Als het tijdens de campagne over economie ging, draaide het debat inderdaad vaak rond vermogenstaksen en belastingen op kapitaalwinsten. De teneur bij verschillende partijen – liberalen en N-VA uitgezonderd – was: we staan voor een belangrijke saneringsoperatie om de overheidsfinanciën opnieuw op het spoor te krijgen, dus moet iedereen zijn steentje bijdragen. Dat betekent dat ook de grote vermogens moeten worden aangesproken om de staatskas te spekken.

Maar de grootste voorstanders van vermogenstaksen bij de beleidspartijen – de groenen en de PS – hebben een zware verkiezingsnederlaag geleden. De N-VA wil, als ’s lands grootste partij, vooral op zoek naar besparingen. Hetzelfde geldt voor het nummer één aan Franstalige kant: de liberalen van de MR. De centristen van les Engagés, die de derde grootste partij worden bezuiden de taalgrens, willen een ondernemingsvriendelijk beleid. Dat is een gevolg van de invloed van een paar ex-CEO’s op hun lijst, zoals Yvan Verougstraete (Medi-Market) en Jean-Jacques Cloquet (luchthaven Charleroi).

Rijkentaks naar de prullenmand

Wie echter denkt dat de schaduw van de vermogenstaksen niet meer over de komende federale regeringsformatie hangt, vergist zich. België moet de komende jaren meer dan 27 miljard euro zoeken, om de begroting op orde te krijgen. Het kan bijna niet anders dan dat die sanering deels via besparingen en deels via nieuwe inkomsten zal gebeuren. We staan nog ver van een mogelijke federale coalitie, maar in de constellatie van N-VA, MR, cd&v, Les Engagés en Vooruit, die bij politiek waarnemers de ronde doet, zal zeker gesproken worden over hogere belastingen op kapitaal(winsten).

Zo dook in de campagne de meerwaardebelasting op aandelen op (zie kader ‘Dramatisch voor het Vlaamse kmo-weefsel’), een van de weinige taksen die in België niet bestaat. Die zou volgens het Planbureau, afhankelijk van de voorstellen, tussen 1,7 en 3,8 miljard euro opleveren. Bij de partijen die mogelijk tot de federale regering toetreden, zijn Vooruit, les Engagés en cd&v voorstander.

Zelfs los van een begrotingssanering zien zij dat als een onderdeel van een bredere fiscale hervorming, waarbij de lagere lasten op arbeid via die weg worden gecompenseerd. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) kreeg die hervorming er in de afgelopen legislatuur niet door, waardoor zijn partij gebrand is op een kans dat alsnog te doen.

En dan is er vooral nog Vooruit. De Vlaamse socialisten zijn inhoudelijk de voorbije jaren naar rechts opgeschoven. De Franstalige politiek analist Alain Gerlache noemde Vooruit vorige vrijdag nog “een centrumpartij”. Voorzitter Melissa Depraetere heeft allang duidelijk gemaakt dat haar partij met onder andere de N-VA wil samenwerken, maar niet om “te depanneren”. Lees: de Vlaamse socialisten zullen hun huid duur verkopen. Dat betekent dat een regeerakkoord hogere vermogens(winst)belastingen moet opleggen.

Dus wat met het voorstel van Vooruit om te komen tot “een globalisering van de inkomens”? In mensentaal: de inkomens uit financieel vermogen worden meegenomen in de personenbelasting en worden op dezelfde manier belast als inkomen uit arbeid, namelijk progressief richting maximaal 50 procent. Het Vooruit-voorstel moet volgens de berekeningen van het Planbureau tot 9,7 miljard euro opleveren.

De zuivere rijkentaks of miljonairstaks op het totale vermogen verdwijnt in de prullenmand, dat is nu wel zeker. Enkel PS, Groen en PVDA waren daar voorstander van.

Van paard tot dromedaris

Dat vermogen niet volledig buiten schot zal blijven, maakt vermogende Belgen maar ook ondernemers zenuwachtig, blijkt uit een rondvraag bij vermogensbeheerders en advocaten gespecialiseerd in fiscaal recht. “De discussie rond vermogenswinst- of vermogensbelasting leeft enorm. Onder meer door de Babylonische spraakverwarring onder politici en de kiezers over wat er nu precies mee bedoeld wordt”, weet Anton Van Zantbeek, fiscaal advocaat bij Rivus. “De ene spreekt van een rijkentaks, de andere van een vermogensbelasting, weer anderen van een vermogensaanwasbelasting, een vermogensrendementsheffing of een meerwaardentaks. Het plan van professor Mark Delanote voor een fiscale hervorming staat bol van de redelijkheid, zoals een goed fiscalist betaamt, maar we weten hoe goede plannen als een prachtig paard een regeringsonderhandeling in gaan, maar er als een scheve dromedaris uit komen, om het met Mark Eyskens te zeggen. Dat plan ligt in de schuif en zal weer bovengehaald worden als basis voor de volgende onderhandelingen over de belastinghervorming.”

Volgens Van Zantbeek versterkt ook het wantrouwen van de bevolking tegenover de overheid de onzekerheid: “Regeringen kunnen soms eind december een wet stemmen, die pas in januari in het staatsblad komt, maar die wel geldt voor het volledige voorgaande jaar. Zo kunnen mensen door een wet van januari 2025 belast worden op wat ze gedaan hebben in 2024. Er is zoveel onzekerheid dat wij onze klanten niet deftig kunnen adviseren.”

MEERWAARDEBELASTING

‘Dramatisch voor het Vlaamse kmo-weefsel’

“Ik hoor bezorgde signalen. Ook van een vriend die een accountantskantoor runt. De klanten vragen wat op hen afkomt”, zegt bedrijfsrevisor Johan De Mol. “Voor alle duidelijkheid: ik acht de kans klein dat dit er allemaal doorkomt zoals de partijen het op tafel leggen. Neem het voorstel van Vooruit. Een meerwaardebelasting op aandelen tegen een progressief tarief tot 50 procent, dat is krankjorum. Beseft men niet hoe dramatisch dat zou zijn voor het Vlaamse kmo-weefsel? Je start met een vennootschap, je werkt als ondernemer tot aan je pensioen, en zodra dat je de aandelen verkoopt, zou de overheid daar de helft van afromen. Dat is onwaarschijnlijk. Als meerwaarden in andere landen worden belast, is dat tegen een veel lager tarief. België is al niet het land waar ondernemersrisico hoog in het vaandel staat. Als men die mensen nog eens gaat penaliseren…”

Onderdeel van een grote fiscale hervorming

“Die vragen over de meerwaardebelasting komen elk jaar bovendrijven”, weet Erik Sansen, partner bij Sansen International Taks Lawyers. “Naar het einde het jaar toe, wanneer er nieuwe fiscale maatregelen worden aangekondigd, veert de angst op. Nu is dat wat vroeger, door de verkiezingen. Klanten zijn bezorgd, omdat niet duidelijk is wat die meerwaardebelasting zal inhouden. Ondernemers hebben het gevoel dat ze nog eens belast zullen worden op wat al vroeger getaxeerd is. Veel hangt dus af van de modaliteiten van zo’n belasting. Zo vindt men het fair, als geen meerwaardebelasting wordt opgelegd op wat historisch is aangegroeid de dag van de introductie van de belasting. In het verleden zijn er dergelijke voorstellen geweest. Als men straks op de verkoop van aandelen met een meerwaarde een taks gaat heffen zoals op arbeid, met dus een maximaal tarief van 50 procent, wordt dat als onfair beschouwd. Als je links en rechts het tarief van 5 tot 10 procent laat vallen, dan merk je dat mensen zich daar wel in kunnen vinden. Ook belangrijk is dat het in dat geval geen extra belasting is. Het moet passen in een globale fiscale hervorming, waarbij je elders tarieven verlaagt. De meeste mensen zijn het er wel over eens dat de totale fiscale druk te groot is.”

Een klassieke reflex bij ondernemers is dat ze overwegen hun bedrijf nog te verkopen en dus hun aandelen van de hand te doen vooraleer er zo’n meerwaardetaks komt. Van Zantbeek: “Stel dat die tien jaar geleden een pakketje aandelen hebben gekocht, dat nu al mooi gestegen is in waarde. Die zijn geneigd dat nu nog gauw te verkopen en eventueel opnieuw aan te kopen, omdat ze niet weten vanaf wanneer men zou beginnen rekenen om de meerwaarden te bepalen.”

“Na het invoeren van zo’n taks volgen de modaliteiten met meer bepaald de ijkdatum die de beginwaarde van het aandeel bepaalt. Dat wordt een moeilijke oefening”, zegt De Mol, “Die waardering is niet zo moeilijk voor beursgenoteerde aandelen, maar je moet ook niet-beursgenoteerde aandelen waarderen. En dan heb ik het nog niet over de discussies of minwaarden fiscaal aftrekbaar moeten zijn. Wat een logische of faire zaak zou zijn.”

Voorstanders van zo’n taks zien dat laatste niet zitten. Hun argument: dat zou voor de overheidsbegroting erg problematisch zijn in jaren van scherp dalende beurskoersen, zoals het jaar 2022. Daarom bevatten de voorstellen tot invoering van een meerwaardebelasting ook sterke beperkingen voor een fiscale aftrek van minwaarden. Bijvoorbeeld: dat de minwaarden enkel fiscaal aftrekbaar zouden zijn van de op andere aandelen gerealiseerde meerwaarden. Als de meerwaardentaks op aandelen er komt, rijst ook de vraag of een regering de hele fondsenfiscaliteit zal aanpakken. “Ook voor bijvoorbeeld tak23-producten, waar beleggers bij de instap al 2 procent premietaks hebben betaald, zullen ze die op het einde van de rit dan ook nog eens belasten?” vraagt Anton Van Zantbeek zich af.

EFFECTENTAKS

‘Laaghangend fruit’

De zuivere vermogenstaks mag dan afgevoerd zijn en indien de meerwaardebelasting op aandelen er komt, dan zal het in een afgezwakte versie zijn. Een deur die nog openstaat, is die hogere tarieven in de bestaande belastingen op vermogenswinsten. Tenslotte verhoogde de regering-Michel (2014-2018) de roerende voorheffing op onder andere dividenden van 25 naar 30 procent. Erik Sansen, partner bij Sansen International Taks Lawyers: “Hier en daar wordt geopperd dat er nog marge is op de fiscale druk op vermogen. Kijk naar de feiten. België kent al registratierechten, successierechten, schenkingsrechten, roerende voorheffing, effectentaks, beurstaksen enzovoort. Akkoord, er is een gunstige belastingheffing op huurinkomsten, maar globaal gesproken hebben we dus al veel vermogensbelastingen of vermogenswinstbelastingen. Gecombineerd met de hoge loonkosten veroorzaakt dat toch ergernis bij vermogenden.”

Het blijft koffiedik kijken, maar een gemakkelijkheidsoplossing zou een verhoging van de taks op effectenrekeningen zijn. De centrumrechtse regering-Michel wou die invoeren, maar botste op een njet van het Grondwettelijk Hof. De regering-De Croo had meer geluk. Wie titularis is van een effectenrekening waarvan de gemiddelde waarde meer bedraagt dan 1.000.000 euro bedraagt moet sinds 2021 een taks van 0,15 procent betalen op de gemiddelde waarde van die rekening. Toen voorspelden economen en fiscale experts dat het tarief in de toekomst nog zou stijgen. “Dat is laaghangend fruit. Je kan het tarief verhogen met een eenvoudig koninklijk besluit”, weet bedrijfsrevisor Johan De Mol. “Bovendien zien veel partijen hierin een grote bron van inkomsten, omdat er tijdens de campagne onwaarheden zijn verteld. Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere had het over miljardenopbrengsten, terwijl het in werkelijkheid over een paar honderd miljoen euro’s ging.”

“De effectentaks kan inderdaad met een simpele pennentrek verhoogd worden”, vult Erik Sansen aan. “Opnieuw: een verdubbeling van het tarief zal veel kwaad bloed zetten, als daar bijvoorbeeld geen hervorming van de personenbelasting tegenover staat.”

Anton Van Zantbeek, fiscaal advocaat bij Rivus, ziet bij dergelijke belastingen een vast patroon: “Sedert 2011 zijn om de zoveel tijd de beurstaks en de roerende voorheffing verhoogd, en is de taks op beursverrichtingen uitgebreid. Elk jaar leggen ze er een laag bovenop. Ze draaien aan die knoppen tot aan het niveau waarop de opbrengsten beginnen af te toppen of te dalen, zoals met de speculatietaks, omdat die de inkomsten uit de gewone beurstaks deed kelderen. Dat zal ook nu weer het geval zijn. De effectentaks zal verdubbelen van 0,15 naar 0,3 procent. Dat komt er sowieso, want de mensen zullen daardoor niet stoppen met beleggen. En in België heeft de overheid snel geld nodig.”

Lees meer over: