‘Valt het Belgisch leger zonder leiding?’

Heel wat generaals gaan binnenkort met pensioen. De federale regering maakt zich op voor een grote benoemingsronde. “De minister moet zich eens afvragen of er niet te veel generaals zijn in verhouding tot de personeelsomvang en de slagkracht van het Belgische leger”, stelt defensie-expert Herman Matthijs (UGent & VUB).

Het Belgisch leger bestaat uit vijf componenten. In de overwegend Vlaamse zeemacht hebben de regeringen nooit enorm in geïnvesteerd, ondanks de ligging aan het drukke Kanaal en de nabijheid van de op twee na belangrijkste haven van Europa, Antwerpse-Zeebrugge, en de grote handelsvloot. De redding van de zeemacht is dat het nauw samenwerkt met de Nederlandse marine.

De medische component heeft een gereputeerd ziekenhuis voor brandwonden, maar geen mobiel hospitaal. De luchtmacht moest wachten op de regering-Michel en minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) om een doorbraak te krijgen voor de vervanging van de F-16. Uiteindelijk zijn 34 F-35A besteld. Het is wachten op een bijkomende order om aan de NAVO-voorwaarden te voldoen. Maar de luchtmacht bezit geen transporthelikopters, noch gevechtshelikopters.

De vierde component, de landmacht, beschikt over geen tanks. Het is wachten op de levering van het moderne materieel dat in 2017 besteld is. Vrij onlangs is de cybercomponent opgericht, al had dat al veel vroeger moeten gebeuren. Kortom: het Belgische leger kamt met grote problemen inzake mankracht, bewapening en uitrusting.

Vraagstukken op tafel

Blijkbaar gaan zes van de zeven luitenant-generaals de volgende twee jaar met pensioen. Bij de generaal-majoors zijn dat er acht van de achttien. Dit land heeft geen brigadegeneraals. Daarnaast zijn er nog de viersterrengeneraals of admiraals. Voor hun vervanging zullen heel wat vraagstukken op tafel komen die meestal een politieke achtergrond hebben, zoals de verhouding tussen de vijf componenten in de machtsstructuur, de taalverhouding tussen Vlamingen en Franstaligen en de aanwezigheid van vrouwen in de korps van generaals en admiraals. Ook zal eind 2024 de Franstalige stafchef van de marine moeten worden vervangen. Dat zou normaal gesproken weer een Vlaming uit een andere component moeten worden. De zeven partijen van de regering-De Croo hebben hun kandidaten, maar zal men iets gunnen aan de N-VA, die mogelijk toch een potentiële volgende federale partner wordt? En kan de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid (ADIV), de militaire inlichtingen- en veiligheidsdienst van België, een Vlaamse leiding hebben als de staatsveiligheid en de federale politie ook door Vlamingen worden geleid?

De PS en de MR willen het leger vooral linken met het Franse leger, terwijl de Vlaamse partijen eerder naar een samenwerking met Nederland neigen. Bovendien wordt het uitkijken naar de invloed van het koninklijk paleis in die omvangrijke militaire benoemingsronde, want volgens de letter van de grondwet is de koning het hoofd van het leger. De vraag stelt zich of de politiek dat nog zal dulden. Maar dit land heeft sinds 1949 zijn militaire soevereiniteit wel afgestaan aan de NAVO.

Soepel aankopen

Er is de laatste jaren wel wat geld bij gekomen op de defensiebegroting, waardoor het defensiebudget is gestegen van 0,9 naar 1,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Maar België blijft een van de slechtste leerlingen in de NAVO-klas, aangezien de afspraak is 2 procent van het bbp te bereiken tegen 2024. De 20 procent-investeringsregel zullen we wel halen als gevolg van de aankopen onder de regering-Michel.

Trouwens, als de regering die 2 procentnorm zou willen halen in 2024, moet er structureel 5,5 miljard euro per jaar bij het defensiebudget komen. Aangezien de oorlog in Oekraïne nog lang zal aanslepen, moet men zich ook eens afvragen of het nog opportuun is te blijven werken met de tijdverslindende EU-regel inzake de overheidsopdrachten. Militaire aankopen en bestellingen moeten op een soepelere manier kunnen gebeuren!

Te veel generaals

In een parlementaire democratie is het logisch dat de politiek beslist over de leidinggevende functies in het leger, want alleen de politiek heeft democratische legitimiteit gekregen van de bevolking. Uiteraard zal de huidige PS-minister van Landsverdediging, Ludivine Dedonder, haar stempel willen drukken op de nieuwe top van het Belgisch leger. Laat ons ook niet vergeten dat de electorale campagne al heel vroeg gestart is en wie weet gaan we nog naar vervroegde federale verkiezingen. Zo’n benoemingsronde is niet te organiseren bij lopende zaken. Gaat men dan de pensioengerechtigde generaals vragen om langer in dienst te blijven of het beheer overlaten aan de kolonels?

Ten slotte zal mevrouw Dedonder zich ook eens moeten afvragen of er niet te veel generaals zijn in verhouding tot de personeelsomvang en de bewapening en de slagkracht van het Belgisch leger?