De uitspraak over de gasramp in Gellingen bewijst dat het strafrecht niet het geschikte middel is om de juridische gevolgen van rampen te behandelen. Dat zegt Patrick Waeterinckx, docent strafrecht aan de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen.
“Drie personen dragen de volledige schuld, terwijl alle anderen vrijgesproken worden. Ik spreek me niet uit over de grond van de zaak, maar iedereen voelt toch aan dat er iets niet klopt.”
Waeterinckx (Antaxius Advocaten), trad eerder op in grote milieu- en rampdossiers die door de strafrechter werden behandeld. Volgens de rechtspraak van het hof van Cassatie kan de beklaagde niet worden gestraft tenzij het 100 procent zeker is dat zijn fout de oorzaak is van het ongeval. “Bij de minste twijfel volgt een vrijspraak, terecht trouwens. Daarom is het meestal moeilijk om bij een zwaar ongeval een schuldige aan te duiden. En als de rechtbank dat toch doet, heb ik soms de indruk dat ze dit doet uit billijkheidsoverwegingen.”
Hij verwijst ook naar de spoorramp in Halle. “De vraag rijst ook hier of de slachtoffers er uiteindelijk baat bij hebben dat het ongeval via de strafrechter wordt afgehandeld, want er is weinig ruimte voor nuance. Terwijl het in zo’n gevallen dikwijls over veel meer gaat dan over de individuele schuld of onschuld. Het gaat ook over een gedeelde morele, maatschappelijke en burgerrechtelijke verantwoordelijkheid.”
Het burgerlijk aansprakelijkheidsrecht biedt overigens ruimere mogelijkheden dan het strafrecht. Zo is een overlevingskans van 10 procent van het slachtoffer voor een strafrechter voldoende om vrij te spreken voor onopzettelijke doding, met als gevolg geen schadevergoeding. Een burgerlijke rechter zou in dat geval kunnen veroordelen tot schadevergoeding.
Een bedrijf zal in zo’n burgerrechtelijke aansprakelijkheidscontext wellicht ook sneller een dading overwegen. In zo’n burgerlijk proces moeten de slachtoffers wel instaan voor de kosten van de experts en andere onderzoeksdaden. “In buitenlandse class actions na rampen betaalt het collectief die experts, in vergelijking met verschillende individuele procedures drukt dat de kosten. Zo’n collectieve procesvoering is nu in België juridisch veel te complex.”
H.B.
