Trumps presidentschap kan China schaden

China’s politieke elite ziet de herverkiezing van Donald Trump als een bewijs van de decadentie van de Verenigde Staten. Maar de leiders beseffen ook dat de nieuwe Amerikaanse president de Chinese economie flink pijn kan doen.

Op Chinese sociale media staat hij bekend als Kameraad Jianguo. Die bijnaam voor Donald Trump is evenwel geen uiting van sympathie. De term ‘jianguo’ betekent ‘bouw de natie’. Chinezen verwijzen daarmee naar hun eigen land. De bijnaam weerspiegelt de opvatting dat de nieuwe Amerikaanse president zo slecht is voor de Verenigde Staten, dat hij goed wordt voor China.

Sommige leden van China’s politieke elite hangen een meer uitgepuurde versie van die visie aan. Zij beschouwen Donald Trump als intellectueel ongeïnteresseerd en vooral egocentrisch. Zijn herverkiezing wordt gezien als een nieuw bewijs van de decadentie en het verval van de Verenigde Staten. Dat biedt de Chinese machthebbers de kans hun visie door te drukken op hoe de wereld bestuurd moet worden. Maar ze weten ook dat de nieuwe Amerikaanse president reële gevaren met zich brengt, niet in de laatste plaats voor China’s worstelende economie.

Tijdens zijn presidentscampagne schilderde Donald Trump China vaak af als de economische aartsvijand van de Verenigde Staten en dreigde hij met importheffingen van 60 procent op Chinese goederen. Als hij dat plan doorzet, zou dat de Chinese economische groei in het volgende jaar met 2,5 procentpunten doen dalen, voorspelt de bank UBS. Maar het is onwaarschijnlijk dat dat zal gebeuren. De dreiging van enorme heffingen moet worden gezien als een onderhandelingstruc die ernstig maar niet letterlijk moet worden genomen, zeggen Trumps adviseurs. De zakenman uit New York sluit graag deals.

Gebrekkig beleid

China kan zich geen handelsoorlog van enige omvang veroorloven. Sinds de pandemie achter de rug is, heeft de Chinese economie ondermaats gepresteerd. Chinese ondernemers zijn ontgoocheld in de regering, die geobsedeerd is door veiligheid, onvoorspelbaar in haar regelgeving en dol op haar centrale planning. Er is een krachtige stimulans nodig om de consumptie weer op gang te brengen en de malaise in de vastgoedsector, die goed is voor een vijfde van het Chinese bruto binnenlands product, om te buigen. Maar de Chinese machthebbers blijven de beleggers teleurstellen met hun ingehouden en gebrekkige beleid.

Het is mogelijk dat de Chinese regering haar budgettaire vuurkracht spaart voor het geval dat Trump overhaast handelt. Maar ze heeft al genoeg om zich zorgen over te maken. De nieuwe regering in Washington zal de toestroom van westerse technologie naar China, zoals die van geavanceerde chips, blijven belemmeren. Die beperkingen zijn bedoeld om de modernisering van China’s strijdkrachten tegen te gaan en ervoor te zorgen dat de Verenigde Staten de overhand houden in de industrieën van morgen, zoals artificiële intelligentie en kwantumcomputing. De maatregelen maken het voor de Chinese heerser Xi Jinping moeilijker de “nieuwe productieve krachten” in zijn land van de grond te krijgen: geavanceerde technologieën waarvan hij hoopt dat ze de economische groei zullen stimuleren.

Chinese agressie

Als Xi’s frustratie groeit, bestaat het risico dat China agressiever wordt. Met zijn territoriale aanspraken in de Zuid-Chinese Zee daagt hij Maleisië, Vietnam en de Filipijnen uit. Zij dienen China van antwoord. De Filipijnen, een bondgenoot van de Verenigde Staten, zijn het assertiefst van allemaal. De schermutselingen met de Chinese kustwacht rond betwiste klippen hebben in Washington de vrees doen ontstaan dat de zaken uit de hand zouden kunnen lopen.

Ook de spanningen rond Taiwan lopen op. China eist het onafhankelijke eiland met 23 miljoen inwoners op. Het is ontsteld over de provocerende taal van de onafhankelijkheidsgezinde Taiwanese president, Lai Ching-te. China zet meer lucht- en marineschepen in rond het eiland. De afgelopen jaren hebben de Verenigde Staten de wapenverkoop aan Taiwan opgevoerd en het land aangespoord zijn verdediging te moderniseren, om zich voor te bereiden op Chinese agressie.

Donald Trump heeft laten doorschemeren dat hij misschien geen Amerikaanse zeestrijdkrachten, soldaten en piloten zal sturen om Taiwan te verdedigen, als China het eiland zou aanvallen. Het is moeilijk dat in overeenstemming te brengen met zijn keuze voor China-haviken als Marco Rubio en Michael Waltz voor topfuncties in zijn regering. Het is onwaarschijnlijk dat de bereidheid van de Amerikaanse regering op de proef wordt gesteld. China is nog niet klaar voor een oorlog waarbij de Verenigde Staten betrokken zouden kunnen raken.

Ambtenaren in Peking zullen op zoek gaan naar andere manieren om voordeel te halen uit Trumps unilateralisme en zijn minachting voor de vrienden en bondgenoten van de Verenigde Staten. China zal proberen een wig te drijven tussen de Verenigde Staten en Europa, dat ook te maken krijgt met invoerheffingen. En Peking zal doorgaan met het promoten van China als de leider van het Zuiden. Het zal daarbij beweren welwillend te zijn, terwijl het kritiek uit op de Amerikaanse intimidatie.

China-haviken

Sommige Chinese functionarissen fantaseren dat de zakenman Trump een grote deal met Xi nastreeft, een overeenkomst die de handel, Taiwan en andere bronnen van spanning omvat. Maar er is nog veel meer dat de twee landen verdeelt, van China’s export van chemicaliën die worden gebruikt om fentanyl te maken, waaraan elk jaar duizenden Amerikanen sterven, tot een hackingcampagne die China in staat kan stellen de kritieke infrastructuur van de Verenigde Staten te vernietigen.

Kijk dan eens naar het perspectief van Xi, die overal waar hij kijkt in Washington China-haviken ziet. Een crisis lijkt veel waarschijnlijker dan een deal. Er zijn verschillende zaken die in 2025 tot een crisis kunnen leiden. Maar dat zou sowieso het geval zijn geweest, ongeacht wie de Amerikaanse verkiezingen had gewonnen.