Trump kan een echte China-havik worden

De Chinese periferie wordt een bron van onvoorspelbare risico’s en bedreigingen, gaande van Xinjiang tot Taiwan.

De Amerikaanse president Donald Trump speelt al jaren de rol van een China-havik. In 2020 kunnen er zaken gebeuren die hem dwingen tot echte havikmaatregelen die China politiek en ideologisch op de proef zullen stellen. Vooral in de Chinese periferie, in grensstreken en betwiste gebieden waar Peking worstelt om zijn autocratische wil op te leggen, wordt het warm.

Het lijkt vreemd om Trump soepel te noemen tegenover China. Tijdens zijn verkiezingscampagne beschuldigde hij China ervan zijn valuta te manipuleren om de Amerikaanse economie te “verkrachten”. Als president ontketende hij een tarievenoorlog. Hij gaf de toestemming om Chinese bedrijven die beschouwd werden als een bedreiging voor de nationale veiligheid sancties op te leggen – met name de technologiereus Huawei -, om Chinese spionnen en invloedrijke agenten op te sporen en om de militaire banden te versterken met Taiwan, het democratische eiland met 24 miljoen inwoners waar China aanspraak op maakt.

Toch is Trump van nature geen conventionele havik, als havikgedrag wordt gedefinieerd als gekant tegen de principes die de moderne opmars van China sturen. Dat gaat over het autoritaire politieke systeem tot de omarming van het staatskapitalisme, waarbij de diepe zakken en wettelijke bevoegdheden van de regering gebruikt worden om lokale steun te krijgen en tegelijk buitenlandse concurrenten te intimideren of uit te sluiten. Trump zegt dat hij China niet beschuldigt van handelsbedrog, en noemt zijn leiders slim. Dat veroorzaakt een kloof tussen de president en zijn ambtenaren, die erop aandringen dat China structurele veranderingen doorvoert, te beginnen met het verder openstellen van zijn markten voor buitenlandse bedrijven.

Trump schept daarentegen op dat zijn tarieven de Amerikaanse bedrijven ertoe brengen China te verlaten. Trump streeft een beperktere agenda na, namelijk het handelstekort verminderen door China te pushen om Amerikaanse producten te kopen, voornamelijk uit landbouwstaten die belangrijk zijn voor zijn herverkiezing in november.

Hongkong

Maar in een Amerikaans verkiezingsjaar, wanneer er geen politiek nadeel zal zijn voor een harde aanpak van China, kunnen enkele gebeurtenissen Trump in Koude Oorlog-achtige confrontaties doen belanden. Te beginnen in Hongkong, dat vastzit in een crisis die op maat gemaakt lijkt om in te spelen op de Amerikaanse publieke opinie. Democratisch gezinde betogers, onder wie vele jonge, Engelssprekende erfgenamen van een liberale opvoeding, nemen het daar op tegen met de wapenstok zwaaiende veiligheidsdiensten. De Democraten zullen inhakken op een herhaling van de ambivalentie die Trump liet zien in 2019, toen hij de betogingen in Hongkong afdeed als “rellen” die Peking maar moest oplossen. Mochten er zich echte gruweltaferelen afspelen in Hongkong, dan zullen vooraanstaande Republikeinen in het Congres zich aansluiten bij de Democraten om sancties te eisen tegen Chinese ambtenaren en de handelsprivileges voor de voormalige Britse kolonie te herzien. In het uiterste westen van China zal de wrede onderdrukking van de Oeigoeren en andere moslimminderheden debatten aanwakkeren over de mensenrechten, en vragen doen rijzen waarom Trump er zelden over spreekt. Een opvolgingscrisis in Tibet zou die tragische, geïsoleerde regio weer de voorpagina’s kunnen doen halen. De verbannen Tibetaanse spirituele leider, de Dalai Lama, wordt 85 jaar in 2020.

Taiwan

Bovendien kan Trumps zwakke engagement om de veiligheid van Amerika’s democratische bondgenoten te handhaven op de proef worden gesteld door problemen in Taiwan, waar in januari 2020 een nieuwe president en een nieuw parlement verkozen worden. De Chinese regering heeft een hekel aan de huidige president, Tsai Ing-wen, omdat ze zich verzet tegen voorstellen om Taiwan te herenigen met het Chinese moederland en naar Hongkong wijst als een reden om Peking zijn beloftes van autonomie te wantrouwen. China is razend dat haviken die voor Trump werken proberen om de relaties met Taiwan te verdiepen en uit te breiden.

Als Tsai herverkozen wordt, kunnen nieuwe dreigementen van China een Amerikaanse reactie vereisen. Als Trump Chinese provocaties in de Zuid-Chinese Zee negeert, kan dat de critici aanmoedigen van een Amerikaanse president die – telkens weer – het idee verwaarloost dat zijn land een bewaker is van een liberale, op regels gebaseerde orde.

Alles bij elkaar zal de Chinese periferie een bron van onvoorspelbare risico’s en bedreigingen vormen. Die gevaren moeten worden toegevoegd aan de handelsconfrontatie, die de kern vormt van de relatie tussen Amerika en China. Critici staan al op de uitkijk voor tekens van Trump die een minderwaardig handelsakkoord sluit, waarbij China sojabonen uit Iowa koopt maar onder economische hervormingen uitkomt. In 2020 kan Trump het zich berouwen dat hij zichzelf heeft uitgeroepen tot “de uitverkorene” die China in het gareel kan krijgen.