Stikstofakkoord: Vlaamse regering wil geen handel in emissierechten

Ondanks pleidooien van experts en de landbouwsector, komt er geen handel in emissierechten voor stikstof. Die kunnen nochtans de uitstoot verminderen. De Vlaamse regering kiest voor een minimaal scenario: een beperkte verschuiving van uitstootrechten tussen landbouwbedrijven in elkaars buurt.

Met verhandelbare emissierechten voor stikstof kan de landbouwsector zijn uitstoot verminderen. Maar de sector stoot op een muur. “In dat systeem geef je aan elk veebedrijf een hoeveelheid stikstofrechten, op basis van onder meer het aantal dieren, de diersoort, het technologische niveau”, verklaart Renaat Debergh van de vereniging van zuivelproducenten. “Als je die emissierechten verhandelbaar maakt, kan de overheid een deel opkopen als een boer stopt of zijn bedrijf inkrimpt. Zo daalt met het aantal emissierechten en dus de uitstoot. Tegelijk creëer je een dynamiek voor de bedrijven die nog beperkt willen groeien, in de mate dat ze emissierechten kunnen bijkopen.”

Voor de industrie bepaalt de markt een prijs per ton CO2. “Voor de industrie is de handel gemakkelijker”, zegt Liesbet Vranken, landbouweconoom aan de KU Leuven. “Een fabriek staat op een bepaalde plaats. Maar een landbouwer werkt op een grotere oppervlakte, op diverse plaatsen. Bovendien werk je met levende dieren, die je niet op dezelfde manier kunt sturen als een industriële fabriek.”

Een panel van experts gaf in de zomer van 2021 een advies aan de Vlaamse minister van Omgeving, Zuhal Demir (N-VA). Het pleitte voor verhandelbare stikstofemissierechten. Die zouden kunnen worden afgestemd op specifieke regio’s, bijvoorbeeld voor landbouwbedrijven dicht bij kwetsbare natuurgebieden. Daar kunnen hogere uitstootrechten per dier worden geëist.

Vooral administratief

Het stikstofakkoord van vorige week voorziet niet in handel in uitstootrechten. Er zou een systeem komen van zogenoemde externe saldering, een verschuiving van uitstootrechten tussen bedrijven. Uitstootrechten overnemen kan enkel tussen bedrijven die een impact op hetzelfde natuurgebied hebben. Maar dat gebeurt via een databank van vergunningen, die nog moet worden opgericht. “Dat systeem is beperkter dan we hadden vooropgesteld”, reageert Renaat Debergh. “Het is vooral een administratieve procedure. Externe saldering is weliswaar een stap naar handel, maar de vraag is wat er kan worden verhandeld”.

Voor Andy Pieters, kabinetschef en woordvoerder van Vlaams minister Zuhal Demir, staan vooral de vermindering van de uitstoot en het onder controle houden van de veestapel centraal. “We zullen onderzoeken of extern salderen past bij onze doelen en wat de effecten zijn voor de kleinschalige landbouw”.

Lees ook: