De Duitse Bundesbank stelt een eenmalige vermogenstaks voor om de schuld af te bouwen. Een andere optie is de verkoop van overheidsbezittingen. Die zijn talrijker dan je zou denken, al is de verkoop ervan niet altijd evident.
Bank en verzekeraar ASLK, telecombedrijf RTT en veel andere Belgische staatsondernemingen: ze zijn al lang geleden de deur uitgegaan, geheel of gedeeltelijk. Er blijft nog veel over. Belfius is een bekend voorbeeld. De bank kan tegen 2016 in de etalage komen, als tegen dan het kapitaal voldoende versterkt is.
Op zolder heeft de staat nog heel wat snuisterijen, al kan je die niet allemaal zomaar verkopen. “Soms kan je de waarde niet of moeilijk vertalen in geld,” zegt Johan Christiaens, Gents professor overheidsmanagement. “Erfgoed als de Leeuw van Waterloo gaan we nooit verkopen aan een rijke Chinees. Of denk aan vervuilde terreinen en asbestgebouwen, die bij erfenis geweigerd worden en zo in handen komen van de overheid.”
Ook is het niet altijd duidelijk wie de eigenaar is, volgens Christiaens. “Is het de federale staat, het gewest of de provincie? Of rechtspersonen met een nauwe band met de overheid, zoals autonome instellingen en patrimoniale vzw’s? Het vergt soms jarenlange procedures om de eigenaar te identificeren en te bekrachtigen.”
Een geval apart is de Koninklijke Schenking, het geheel van onroerende goederen die Leopold II schonk aan ons land. Een deel daarvan mag nooit verkocht worden. Volgens de website van het ministerie van Financiën zitten in de Schenking niet alleen een reeks kastelen, parken en golfterreinen, maar ook kantoorgebouwen en zelfs een bioscoop.
Pensioenschuld
Ondanks alle hindernissen probeert België uit te vissen hoe rijk het precies is. Via het nieuwe boekhoudsysteem FEDCOM stelt de federale staat een heuse balans op , met een actief- en een passiefzijde, net zoals een onderneming. De eerste geconsolideerde jaarrekening van alle federale overheidsdiensten is die van 2012, weliswaar nog onvolledig voor wat de vaste activa betreft. Zo dekt de post gebouwen en terreinen enkel het Ministerie van Landsverdediging, zeg maar het leger. De post is goed voor afgerond 4,9 miljard euro.
De participaties in Belgische ondernemingen – zoals het belang van 53,5 procent in Belgacom – staan tegen 46,2 miljard euro in de balans. De participaties in buitenlandse ondernemingen – zoals 10,8 procent in BNP Paribas in 2012 – tegen 9,3 miljard euro.
Pittig detail op de passiefzijde: de toekomstige pensioenschuld ontbreekt op de post ‘Voorzieningen voor toekomstige kosten’. Voor deze verbintenissen kunnen, maar moeten geen voorzieningen worden aangelegd, zegt een Koninklijk Besluit. Hoe arm België is, komen we niet te weten. (JV)
