‘Red Schengen, investeer in vluchtelingen’

Ook al bereikt de instroom van vluchtelingen stilaan epische proporties, samen kan Europa deze crisis aan, oordeelt Trends-redacteur Jozef Vangelder.

De Europese ministers van Binnenlandse Zaken en Migratie willen de tijdelijke grenscontroles binnenin de Schengenzone met twee jaar verlengen. Dat moet hen meer tijd gunnen voor de aanpak van de vluchtelingeninstroom. Als de verlenging er komt, dan gaat het Verdrag van Schengen in een kunstmatige coma. Dat wordt een dubbeltje op zijn kant voor het vrije personenverkeer in Europa. De kans is niet denkbeeldig dat de coma uitloopt op een vroegtijdige dood.

Dat zou een klap betekenen voor de Europese economische groei. De meeste EU-lidstaten maken deel uit van de Schengenzone. Als mensen zich niet vrij kunnen bewegen, dan beweegt ook de economie niet meer. Europees commissievoorzitter Jean-Claude Juncker maakte onlangs de rekening. In Europa steken dagelijks 1,7 miljoen mensen de grens over om te gaan werken. Per jaar zijn er 24 miljoen zakenreizen, en 57 miljoen grensoverschrijdende vrachttransporten over de weg. Het einde van Schengen is als een handrem op de economie. Net in tijden waarin we economische groei niet kunnen missen.

Het hoeft zo niet te zijn. Ook al bereikt de instroom van vluchtelingen stilaan epische proporties, samen kan Europa deze crisis aan. De Europese lidstaten tellen samen een half miljard inwoners, hebben een gezamenlijke oppervlakte van 4,3 miljoen vierkante kilometer, en behoren tot de rijkste landen ter wereld. We hebben middelen, en we hebben ruimte. Alleen de wil ontbreekt. Een Europees akkoord om 160.000 vluchtelingen te spreiden, is dode letter gebleven. De lidstaten graven zich liever in achter hekkens, quota’s en grenscontroles.

Die zullen het probleem niet doen verdwijnen. Er moeten duurzame oplossingen komen, maar die zijn vaak de moeilijkste. De lidstaten zullen hun eigenbelang moeten overstijgen en werken aan echt Europees migratiebeleid, met versterkte controle en georganiseerde opvang aan de buitengrenzen, en een daadwerkelijke spreiding van vluchtelingen. En om de instroom in te tomen, moeten we de herkomstlanden structurele economische ondersteuning bieden, mits harde afspraken.

Maar stoppen doen migratiestromen nooit. Als we de poort helemaal sluiten, wordt de druk alleen maar groter. Een volwassen migratiebeleid jaagt geen illusies na, maar neemt druk van de ketel. Geef migranten een faire kans. Breek de rigide Europese arbeidsmarkten open. Al wie moeite wil doen om bij te dragen aan onze samenleving, en onze waarden respecteert, moet welkom zijn. Anders niet.

De grootste zorg is niet of vluchtelingen een uitkering moeten krijgen, veel belangrijker is hen aan het werk te krijgen. Dan zijn geen uitkeringen meer nodig. Screen migranten op hun capaciteiten, leid ze op, en zet ze in waar ze het meest nodig zijn. Daar worden we zelf beter van.

Hekkens, quota’s en grenscontroles zijn de goedkoopste en gemakkelijkste oplossing, voor een tijdje. Duurzame integratie van nieuwkomers kost veel meer moeite, tijd en geld. Maar het is een investering die zich terugverdient. Menselijk kapitaal moet je koesteren, niet wegstoppen achter hekkens.