Rechter vernietigt omgevingsvergunning nieuwe ethaankraker Ineos 

De Raad voor Vergunningsbetwistingen vernietigt de omgevingsvergunning voor de veelbesproken nieuwe ethaankraker ‘Project One’ die chemiereus Ineos wil bouwen in de haven van Antwerpen.

Volgens de Raad heeft de Vlaamse regering ‘niet zorgvuldig beslist waarom de bijkomende stikstofdepositie niet schadelijk is voor de natuur in de Brabantse Wal (een nabijgelegen natuurgebied over de grens met Nederland, red.)’. Daarnaast oordeelt de Raad dat de passende beoordeling, zeg maar het onderzoek naar de mogelijke impact op nabijgelegen natuur, in het aanvraagdossier ‘ontoereikend’ is. De Vlaamse regering krijgt zes maanden de tijd om opnieuw over de vergunningsaanvraag te beslissen.

‘Project One’

Ruim een jaar geleden, meer bepaald op 7 juni 2022, ontving chemiebedrijf Ineos Olefins Belgium (IOB) van de Vlaamse regering een omgevingsvergunning voor de bouw van een nieuwe ethaankraker in de haven van Antwerpen. Met het miljardenproject ‘Project One’ wil Ineos ethaan omzetten in ethyleen, een van de basisgrondstoffen voor de plasticproductie. 

Maar veertien verenigingen – waaronder natuur- en milieuverenigingen als Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu en BOS+ – dienden een vernietigingsberoep in bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Zij wijzen op de mogelijke milieu- en klimaatrisico’s van het project. Ook de Nederlandse provincies Noord-Brabant en Zeeland dienden elk een afzonderlijk beroep in. Zo is het Ineos-project volgens de provincie Noord-Brabant vergund zonder dat de effecten van de bijkomende stikstofdepositie passend zijn onderzocht.

Het is in de zaak van de provincie Noord-Brabant dat de Raad zich nu inhoudelijk uitspreekt. In zijn uitspraak geeft de Raad voor Vergunningsbetwistingen de Nederlandse provincie gelijk. 

De Vlaamse regering heeft volgens de Raad ‘niet zorgvuldig beslist waarom de bijkomende stikstofdepositie niet schadelijk is voor de natuur in de Brabantse Wal.’ In de vergunning wordt geargumenteerd dat de bijkomende depositie van het project lager is dan 1 procent, de drempel voor industriële projecten.  Maar die redenering houdt volgens de Raad ‘niet genoeg rekening met de instandhoudingsdoelstellingen van het natuurgebied’.

Daarnaast noemt de Raad de passende beoordeling,  zeg maar het onderzoek naar de mogelijke impact op nabijgelegen natuur, ‘niet toereikend’. Zo voldoet de studie die Ineos zelf heeft toegevoegd volgens de Raad ‘niet  aan de vereisten die het Hof van Justitie stelt’. ‘Het houdt niet voldoende rekening met de instandhoudingsdoelstellingen van het natuurgebied’, luidt het.

Nu de omgevingsvergunning vernietigd is, heeft Ineos Olefins Belgium niet langer de toelating de werken voor de ethaankraker uit te voeren. De Vlaamse regering krijgt nu zes maanden om opnieuw over de vergunningsaanvraag te beslissen.

Stikstofdecreet

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir  laat het arrest analyseren, maar volgens haar toont de uitspraak alvast aan dat er dringend een stikstofdecreet nodig is. ‘De stikstofimpact van Ineos werd beoordeeld op basis van de ministeriële instructie uit 2021, wat meteen aantoont dat een verstrenging van de ministeriële instructie in afwachting van het stikstofdecreet wel degelijk verstandig is. Maar ook die zal niet sluitend zijn. De rechter zegt helder dat het regelgevend stikstofkader en de bijhorende maatregelen juridisch verankerd moeten zijn, vooraleer de beoordeling correct kan gebeuren’, aldus de N-VA-minister. Zij roept coalitiepartner CD&V daarom opnieuw op om haar ontwerpdecreet ‘zo snel mogelijk’ goed te keuren.

De Ridder: ‘Drama’

Volgens havenschepen Annick De Ridder (N-VA) is de vernietiging van de vergunning voor de ethaankraker ‘een drama’.

‘De kraker van Ineos zou de eerste zijn op het Europese vasteland van de afgelopen 25 jaar’, aldus De Ridder. ‘Het zou een ‘state of the art’ fabriek worden die voldeed aan de strengste voorwaarden.’  Nog volgens De Ridder zou de ethaankraker geen gelijke hebben op vlak van duurzaamheid. ‘Als dit nu niet meer kan, kunnen we een streep trekken door onze industrie’, oordeelt de schepen. ‘Het stikstofarrest is er, de vergunningenstop is er, ik roep iedereen op om zijn verantwoordelijkheid te nemen in belang van onze welvaart.’ 

Vlaams minister-president Jambon betreurt op zijn beurt het arrest, ‘want het gaat hier om een zeer belangrijk investeringsproject dat enorm belangrijk is voor de welvaart van Vlaanderen’.

‘We gaan het arrest nu minutieus juridisch analyseren en evalueren wat de redenen waren voor vernietiging, welke de consequenties zijn en hoe we kunnen remediëren’, aldus Jambon in een eerste reactie. De minister-president laat nog weten dat hij ‘de nodige discrete contacten’ zal nemen in het dossier.

Voka: ‘Regering-Jambon verantwoordelijk’

De vernietiging van de vergunning voor de Ineos-ethaankraker door de Raad voor Vergunningsbetwistingen is volgens ondernemersorganisatie Voka ‘een mokerslag voor de Vlaamse economie’. Volgens Voka komt ‘een van de grootste investeringsprojecten van de afgelopen jaren op de helling te staan door het ontbreken van een definitief stikstofkader’. Ook andere investeringsprojecten komen volgens Voka in gevaar. De organisatie dringt daarom aan op een extra bijeenkomst van de Vlaamse regering om het stikstofdecreet zo snel mogelijk in eerste lezing goed te keuren.

‘Het internationale investeringsklimaat in Vlaanderen krijgt vandaag een uppercut van jewelste’, reageert Voka-topman Hans Maertens. ‘Welk bedrijf zal in deze context nog het risico willen lopen om te investeren in onze economie?’ 

Volgens Maertens draagt de regering-Jambon ‘een grote verantwoordelijkheid voor dit falen’. ‘Het ontbreken van een definitief stikstofkader maakt elke vergunning onzeker. De Vlaamse regering heeft geen andere optie dan zo snel mogelijk bijeen te komen om het stikstofdecreet in eerste lezing goed te keuren. Nu met vakantie gaan alsof er niets aan de hand is, zou onvergeeflijk zijn.’ Ook in de Antwerpse industrie is de uitspraak volgens Voka ‘ingeslagen als een bom’.

essenscia: ‘Economisch rampscenario’

Dramatisch voor de industrie, de economie en de welvaart in Vlaanderen. Zo luidt het oordeel van essenscia,  de sectorfederatie van de chemiebedrijven in ons land, over de vernietiging van de omgevingsvergunning voor de ethaankraker van Ineos.

Volgens essenscia, de spreekbuis van de chemiebedrijven in ons land, verhoogt de vernietiging van de vergunning de juridische onzekerheid voor investeringsprojecten en beschadigt ze de concurrentiepositie van de Antwerpse haven. De sectorfederatie roept de Vlaamse regering op dringend werk te maken van een definitief stikstofdecreet en een offensiever en ambitieuzer industriebeleid.

Reactie Ineos: ‘Teleurgesteld’

Chemiebedrijf Ineos laat in een eerste reactie op de vernietiging van de vergunning voor de ethaankraker weten teleurgesteld te zijn. De Britse chemiereus beraadt zich om verdere stappen te nemen.

‘Onze advocaten hebben ons zojuist op de hoogte gebracht van het besluit van de Raad’, klinkt het. ‘We zijn uiteraard teleurgesteld en bestuderen nu, in overleg met onze advocaten, zorgvuldig de beslissing om onze opties in kaart te brengen en ons te beraden over verdere stappen.’