Realiteit brexit slaat toe: impact op invoer van EU-goederen in Groot-Brittannië wordt duidelijk

Het Britse vertrek uit de EU was per 31 januari 2020 definitief. De gevolgen van de brexit beginnen echter nu pas voelbaar te worden voor de import van Europese goederen in Groot-Brittannië, schrijft The Economist.

Economen zijn dol op het idee van een natuurlijk experiment. Een voordeel van de brexit was de kans om de impact te observeren van een land dat een handelsomgeving met weinig wrijving verlaat en overgaat naar een hardere grens. Voorbeelden van zulke verschuivingen zijn zeldzaam. Maar het natuurlijke experiment is rommeliger gebleken dan verwacht. De brexit viel samen met de pandemie en de bijbehorende lockdowns, en werd snel gevolgd door de meest ernstige energieprijsschok in decennia. Een duidelijke lezing van de economische gevolgen van het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie is onmogelijk gebleken.

Een verdere complicatie ontstond door de terughoudendheid van de Britse regering om de volledige controle over haar grenzen terug te nemen. Groot-Brittannië verliet officieel de Europese Unie op 31 januari 2020, maar bleef in feite in de interne markt en douane-unie tijdens een overgangsperiode tot 31 december 2020. In januari 2021 legden de Europese handelspartners van Groot-Brittannië nieuwe grenscontroles en bureaucratie op aan export vanuit Groot-Brittannië. Maar de Britse regering heeft zelf herhaaldelijk controles op goederen uit Europa uitgesteld. Na vijf eerdere uitstelrondes, zullen de nieuwe controles eindelijk beginnen op 31 januari.

Problemen voor EU-exporteurs

Hoewel Groot-Brittannië tarief- en quotavrije handel heeft met de EU, zullen geïmporteerde goederen dit jaar formulieren nodig hebben bij het oversteken van de grens. Voedselproducten zullen onderworpen zijn aan sanitaire en fytosanitaire (SPS) controles om te zorgen dat ze aan de nationale normen voldoen. Terwijl het volledige scala aan douane- en SPS-controles op Europese goederen die Groot-Brittannië binnenkomen in fasen over de komende negen maanden worden uitgerold, zullen Europese exporteurs geconfronteerd worden met dezelfde problemen waar hun Britse collega’s de afgelopen drie jaar mee hebben geleefd.

Extra bureaucratie kan leiden tot vertragingen. Vervoerders merken op dat het simpelweg omwisselen van twee cijfers in een 15-cijferige douanecode een probleem kan veroorzaken dat uren duurt om op te lossen. Fouten kunnen zowel bij de exporterende als bij de importerende firma ontstaan. Voor verse goederen, zoals groenten en bloemen, kan een vertraging van zelfs een dag of twee een hele zending bijna waardeloos maken.

Een bijzondere zorg voor kleinere Britse voedselbedrijven sinds januari 2021 zijn de regels rond wat bekend staat als ‘groupage’. Een trailer geladen met één type product van één bedrijf heeft slechts één set douaneformulieren en SPS-controles nodig. Maar een trailer met meerdere soorten goederen van verschillende bronnen moet die allemaal individueel gecontroleerd hebben. Vooral voor high-endproducenten, met name in productcategorieën zoals schaaldieren, waar bedrijven vaak kleiner zijn, heeft de toegevoegde bureaucratie en dreiging van vertragingen zich vaak als te hoog bewezen om de moeite waard te zijn.

Meer handelsfrictie

Handelscijfers die op 26 januari zijn vrijgegeven, tonen het asymmetrische effect van de brexit op de goederenhandel. Britse goederenexporten naar de EU waren in het derde kwartaal van 2023 met 10,3 procent gestegen vergeleken met het laatste kwartaal van 2020 (het einde van de brexit-overgangsperiode). Dat is een zwakke prestatie vergeleken met Britse exporten naar niet-EU-landen, die in dezelfde periode met 19,7 procent zijn gestegen. Daarentegen zijn de goederenimporten uit de EU met 10,7 procent gestegen, terwijl de importen uit de rest van de wereld grotendeels vlak zijn gebleven. Make UK, een handelsorganisatie voor fabrikanten, meldde in december dat 90 procent van haar leden nog altijd problemen ondervond bij het exporteren naar Europa, een daling van slechts zes procentpunten sinds december 2020.

Nu zal de pijn gelijkmatiger verdeeld worden. Maar dat is geen reden tot vreugde. Het provinciaal bestuur van Kent, verantwoordelijk voor de haven van Dover, rekent op meerurige vertragingen voor inkomende zendingen als een redelijk worstcasescenario. Detailhandelaren vrezen dat nieuwe grenscontroles na recente scherpe dalingen in voedselprijsinflatie voor opwaartse prijsdruk kunnen zorgen. Zoals de Britse exporteurs hebben ontdekt, betekent meer handelsfrictie over het algemeen minder handel.