PS-waakhond Dermagne moet harde noten kraken

In Vlaanderen is hij, een jaar na het aantreden van de regering-De Croo, nog altijd relatief weinig bekend. Vicepremier Pierre-Yves Dermagne (40) is nochtans de nummer twee van de federale ploeg en de waakhond van de PS. Met het loonakkoord toonde hij zijn zin voor pragmatisme, maar met de arbeidsmarkthervormingen en de stijgende energieprijzen komen er voor de Waalse regionalist nog moeilijke dossiers aan.

116 kilometer legt vicepremier en minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) nu al een jaar dagelijks af tussen zijn woonplaats Rochefort en de Wetstraat. Het kan soms vreemd lopen in een carrière. Het had weinig gescheeld of Dermagne pendelde al in 2009 tussen de Ardennen en Brussel. Hij was toen de adjunct-kabinetschef van de Waalse minister van Werk, Philippe Courard (PS). Die werd in de zomer van 2009 staatssecretaris voor Armoedebestrijding in de federale regering-Van Rompuy en vroeg Dermagne hem naar Brussel te vergezellen. Die weigerde. “Ik zag op tegen het vele pendelen.” Dermagne stapte toen even uit de politiek, en werd weer advocaat in Namen. “Ik heb nooit zin gehad om van de politiek af te hangen om te leven”, zei hij daarover in een interview. Hoewel hij dus niet getrouwd is met de politiek, keerde hij in 2014 al terug, eerst als Waals parlementslid en daarna als Waals minister. Dermagne is een overtuigde Waalse regionalist. De sociale zekerheid moet federaal blijven, maar voor de rest nemen de gewesten beter het gros van de bevoegdheden over, vindt hij.

Pragmaticus

Het verbaasde dan ook dat Dermagne een jaar later de sprong maakte naar het federale niveau, waar hij zeer weinig affiniteit mee heeft. Hij legde de eed af in het paleis, terwijl hij als een van de weinige PS’ers uitkomt voor zijn republikeinse overtuiging. Maar Dermagne had twee troeven. Ten eerste komt hij uit de provincie Namen, waardoor zijn partijvoorzitter, Paul Magnette, bij de toekenning van topfuncties niet hoefde te schipperen tussen de Henegouwers en de Luikenaars in de partij. Ten tweede geldt Dermagne als een pragmaticus. Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat hij in zijn eigen Rochefort deelnam aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 met een gezamenlijke lijst van PS en de liberale MR. Met succes.

Dat pragmatisme hielp, toen Dermagne in het voorjaar zijn eerste echt belangrijke opdracht kreeg als minister van Werk: zorgen voor een interprofessioneel akkoord tussen de vakbonden en de werkgevers. De vakbonden vonden een reële loonstijging van 0,4 procent boven op de indexering van 2,8 procent in 2021-2022 te weinig. De werkgevers wilden niet meer toegeven. Terwijl partijvoorzitter Magnette in de pers chargeerde tegen de werkgevers, werkte Dermagne achter de schermen voort, en overlegde hij constant met ABVV-voorzitter Thierry Bodson. Uiteindelijk kwam er net voor de zomer een akkoord uit de bus, een typisch Belgisch compromis: een reële loonstijging van 0,4 procent bleef behouden maar bedrijven konden een coronapremie tot 500 euro toekennen. Ook stegen de minimumlonen. Daarnaast kregen de bedrijven lastenverlagingen voor overuren. En de stijging van de allerlaagste lonen wordt voor minstens 60 procent gecompenseerd met een aanpassing van de structurele RSZ-vermindering voor de werkgevers. Het sociaal akkoord kostte de schatkist 138 miljoen euro, maar het redde de sociale vrede en ontmijnde de spanningen in de regering. Een klein succesje, maar het past wel in de strategie die de PS-top in juni had uitgetekend tijdens een vertrouwelijke samenkomst in Fleurus: aantonen dat beleid wordt gevoerd, terwijl de radicale tegenstanders van de PTB gewoon blijven roepen aan de zijlijn.

Dermagne heeft zijn eerste klif omzeild, de volgende worden al een stuk moeilijker. Dat werd al duidelijk toen hij begin september voorstellen lanceerde naar aanleiding van de werkgelegenheidsconferentie. Dermagne wil werklozen vooral met de wortel en niet met de stok naar de arbeidsmarkt loodsen: hogere uitkeringen bij het volgen van een opleiding, en het recht op een werkloosheidsuitkering wanneer men zelf ontslag neemt. Dat viel bij de liberale coalitiepartners en CD&V op een koude steen. En vooral: de Vlaamse regering vond de voorstellen totaal onvoldoende. Daar is de krapte op de arbeidsmarkt een probleem. De Vlaamse ministers pleiten er al een tijd voor om een meer asymmetrisch arbeidsmarktbeleid mogelijk te maken. In zijn Septemberverklaring zette Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) extra druk. Dermagne zou daar, als regionalist, oren naar moeten hebben, maar de PS staat onder constante druk van de neocommunisten van de PTB/PVDA. Die willen niet alleen een radicaal-linkse koers varen, de partij profileert zich ook als zeer belgicistisch. Daarmee werkt ze regionalisten in de PS en de socialistische vakbond FGTB op de zenuwen. Het wordt een moeilijke evenwichtsoefening voor Dermagne.

Politieke gevolgen van hogere energieprijzen

Op het gebied van de begroting heeft hij de komende weken en maanden minder harde noten te kraken, geholpen door de economische groei en een relatief gunstig rapport van het Monitoringcomité, dat de begroting opvolgt. De sterke groei (5,7% dit jaar) halveert het begrotingstekort tussen 2020 en 2022, al bedraagt het volgend jaar nog altijd meer dan 21 miljard euro. Over de begroting voor 2022 kwam er een compromis. Premier Alexander De Croo (Open Vld) wil 2 miljard euro besparen, of 0,4 procent van het bbp. Eigenlijk gaat het om 0,2 procent vaste besparingen, die al geregeld zijn in het regeerakkoord, en een operatie van 0,2 procent variabele sanering.

De begroting is niet het grootste probleem. Intussen liggen de stijgende energie- en gasprijzen op de regeringstafel. Het dossier ligt gevoelig. Een blijvende stijging van de energieprijzen jaagt de inflatie aan, wat maakt dat de lonen van de ambtenaren en de sociale uitkeringen door het systeem van de automatische indexering sneller dreigen te stijgen dan verwacht.

Sommige partijen vrezen voor een aantasting van de koopkracht. Verschillende politici hebben al voorgesteld om de impact van de gestegen energieprijzen te compenseren. Maar dat is niet eenvoudig met een wankele begroting. De vooruitzichten in de begrotingsopmaak 2022 zullen snel gedateerd zijn. Dat zal spanningen veroorzaken tussen de linker- en de rechterflank van de regering.

Ook de werkgevers zijn bezorgd. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) wijst erop dat de gezondheidsindex gestegen is van 0,8 procent in mei tot 2,3 procent in augustus. Die index bepaalt de automatische loonstijgingen in de privésector. De indexering in België zal in 2021-2022 al minstens 3,2 procent bedragen, in plaats van de verwachte 2,8 procent. Wellicht wordt het beduidend meer. De loonwet heeft wel veiligheidsmechanismen ingebouwd, maar als de inflatie hoog blijft, zullen de loonkosten door de indexering snel stijgen. Dat tast de concurrentiekracht van de ondernemingen aan. Het is een kwestie van tijd voor de werkgevers ingrepen eisen.

Liever literatuur dan economie

Heeft Dermagne, als de nummer één van de PS in de regering, daar oren naar? Zijn relaties met het bedrijfsleven zijn weinig bekend en schaars. Bij de vorige generatie PS-kpstukken waren figuren als huidig Waals parlementsvoorzitter Jean-Claude Marcourt, die graag uitpakte met de Vlaamse investeerders die de taalgrens overstaken. Niet zo met Dermagne. Zijn persoonlijke interesses situeren zich niet in de bedrijfssfeer. Hij is opgegroeid in een intellectueel milieu, dat verzot is op literatuur en bekend stond om radicale linkse sympathieën. Zijn vader was stafhouder aan de balie van Dinant en stond bekend om zijn extreemlinkse standpunten. Hij was onder andere de advocaat van Roberto d’Orazio, het syndicale woelwater van de Forges de Clabecq. De moeder van Pierre-Yves Dermagne werkte in een centrum voor gezinsplanning. Als klein kind nam hij deel aan de anti-rakettenbetoging. Toen Dermagne zelf voor de PS koos, verbaasde dat veel kennissen van de familie. Men had eerder aan Ecolo of de PTB/PVDA gedacht.

Het gezin Dermagne was intellectueel sterk op Frankrijk georiënteerd. Naar de Belgische Franstalige televisie werd niet gekeken. De familie herdacht 4 augustus 1789, de dag van de afschaffing van de privileges van de clerus en de adel tijdens de Franse Revolutie. De twee zonen van Dermagne heten Maximilien en Augustin, zoals de gebroeders Robespierre, belangrijke figuren tijdens de Franse Revolutie. Al kreeg Dermagne weleens voor de voeten geworpen dat zij verantwoordelijk waren voor de uitwassen van die revolutie en de guillotine overuren deden draaien. De gebroeders Robespierre eindigden trouwens zelf ook op het schavot. Dermagne zei daarover ooit: “De winnaars schrijven de geschiedenis. Robespierre wordt nu gezien als een tiran en een bloedige dictator, maar hij verdedigde uit overtuiging de waarden van vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid. De ‘onomkoopbare’ werd hij genoemd, omdat hij zo vasthield aan zijn principes.”

Van Dermagne wordt hetzelfde gezegd, geschokt als hij was over de vele PS-schandalen van de voorbije decennia. Het stimuleerde hem als Waals minister van Binnenlands Bestuur om hard op te treden ten tijde van het schandaal rond de intercommunale Nethys, waarin sprake was van exuberante zitpenningen voor nepvergaderingen, graaicultuur en belangenvermenging. Toen de Waalse regering de opdracht gaf de intercommunale te ontmantelen, zagen sommige bestuurders de kans schoon om zich nog een laatste keer ter verrijken. Toenmalig topman Stéphane Moreau sprak voor de verkoop met onvoldoende kandidaten en sjoemelde met de vraagprijs. De Waalse regering stopte de verkoop en stelde bestuurders aan die de verkoop transparant moesten laten verlopen. Dermagne won er veel krediet mee. Zijn federale passage is volgens kenners van Wallonië eigenlijk een tussenstap. In 2024 zou Dermagne weleens de nieuwe Waalse minister-president kunnen worden. Mogelijk met een nieuwe staatshervorming op zak, die de regio’s nog meer bevoegdheden en geld geeft.