Pieter Timmermans (VBO) over de economische opstoot na corona: ‘Sociaal akkoord past in het relancebeleid’

De fraaie groeivoorspellingen van de Nationale Bank vindt VBO-topman Pieter Timmermans goed nieuws, maar hij waarschuwt: “De 5,5 procent groei blijft een inhaalbeweging na de coronakrimp.” Verder maakt hij zich zorgen over de flessenhalzen bij de toelevering van bedrijven, de krappe arbeidsmarkt en het toegenomen inflatierisico: “Dat kan voor ons land met de automatische loonindexering makkelijker leiden tot een loon-prijsspiraal. Al is er nog geen reden tot paniek.”

De economie trekt sterker aan dan gedacht, de coronaschade op de arbeidsmarkt blijft beperkt, een sociaal akkoord dat door de vakbonden en de werkgevers is goedgekeurd garandeert de sociale vrede en premier Alexander De Croo (Open Vld) verwacht de komende maanden geen faillissementsgolf. Zit België voor de komende maanden economisch op rozen?

“Wij zijn optimistisch over de toekomst, maar niet euforisch. Dat laatste zie ik wel bij sommige observatoren”, waarschuwt VBO-topman Pieter Timmermans. “De Nationale Bank komt met geweldige groeicijfers van meer dan 5 procent. Daar heb ik twee bedenkingen bij. Wat als de steunmaatregelen stoppen? Dan zullen bedrijven daar de weerslag van krijgen. Een aantal bedrijven uit de retail heeft vorig jaar een omzetverlies van 50 tot 70 procent geleden en heeft die periode met eigen middelen moeten overbruggen. De gevolgen zullen zich nog laten voelen. Kijk, die 5,5 procent voorspelde groei voor 2021 schept een perceptie van hoge verwachtingen, maar we komen van een krimp van 6,5 procent vorig jaar. Bovendien zie je de groei de komende jaren opnieuw afzwakken naar 1 tot 1,5 procent, wat op zich te laag is. Een andere bezorgdheid zijn de problemen met de aanvoerlijnen die maken dat bepaalde grondstoffen of onderdelen als halfgeleiders traag bij de bedrijven komen. Dat weegt op de productie en de schaarste duwt prijzen omhoog met inflatie tot gevolg. Hoelang zal dat duren?”

Vreest u dat de hogere inflatie via de automatische loonindexering tot hoger dan verwachte loonkostenstijgingen zal leiden? Is de 2,8 procent uit het loonakkoord al gedateerd?

PIETER TIMMERMANS. “De situatie kan voor ons land met zijn systeem van automatische loonindexering makkelijker leiden tot een loon-prijsspiraal. Onze bedrijven verliezen dan snel aan concurrentiekracht. Dat betekent dat de jobcreatie stilvalt en de koopkracht wordt aangetast. Al is er nog geen reden tot paniek. Het loonakkoord verwacht de komende twee jaar een indexering van 2,8 procent. Voor het eerste jaar wordt 0,8 procent verwacht. De rest volgt volgend jaar. Met dat akkoord moet het lukken, maar het kan zeer snel de verkeerde kant uit gaan. Wij monitoren dat elke maand in de indexcommissie. Als de inflatie galoppeert, is er een torenhoog probleem.

“En dan zijn er de spanningen op de arbeidsmarkt. Ook dat baart de bedrijven zorgen. Net daarom wilden de werkgevers dat het sociaal akkoord aandacht had voor soepelere overuren tussen nu en eind 2022. Zodat bedrijven die willen opstarten en niet direct extra mensen vinden hun personeel de kans kunnen geven via die weg een tandje bij te steken. Het akkoord is ingebed in de huidige situatie, want het tijdelijk meer gebruik maken van overuren past in het relancebeleid.”

Het sociaal akkoord – ondertussen door iedereen goedgekeurd – wordt een typisch Belgisch compromis genoemd en er was weinig enthousiasme te merken.

TIMMERMANS. “Ik begrijp dat, maar de kritiek is onterecht. Zo’n akkoord is nu eenmaal een compromis. Het Vlaams akkoord ‘Alle hens aan dek’ is dat ook, volledig betaald door de overheid. Ik heb daar toen geen kritiek op gehoord. Dat hoor ik wel bij dit sociaal akkoord, waarbij de belastingbetaler het compromis zou moeten smeren.”

Dat wordt gezegd over het hoger minimumloon. Het mag niets kosten aan de werkgever, dus past de regering het verschil bij, is de kritiek.

TIMMERMANS. “Ik begrijp dat niet. Met het minimumloon wordt ingezet op een hoger nettoloon. Ten tweede worden de loonkosten op lage lonen verlaagd. Dat is toch de vraag van veel economen en experts? En ja, het akkoord blijft een compromis. Het wordt gekoppeld aan de fiscale hervorming die de regering al had voorzien in het regeerakkoord. Het brutominimumloon stijgt trouwens niet boven dat van Duitsland. Dat was voor ons cruciaal.”

Lag de focus niet te veel op symbooldossiers als hogere minimumlonen? De laagste lonen liggen 20 of meer procent hoger dankzij royalere sectorale minima.

TIMMERMANS. “Het was een eis van de vakbonden. Belangrijker is dat dit wordt gekoppeld aan het debat over de fiscaliteit van de lage lonen. Dat was een bezorgdheid van de werkgevers. Hogere minimumlonen zijn nuttig voor de economie als in eerste instantie de koopkracht ervan stijgt. En dat gebeurt. We mogen niet vergeten dat Belgen met een lager loon dat geld ook effectief consumeren.”

Het SWT of brugpensioen wordt niet versoepeld, maar landingsbanen vanaf 55 jaar kunnen wel. Mensen kunnen vanaf die leeftijd deeltijds werken met een uitkering. Is dat geen brugpensioen light?

TIMMERMANS. “Dat er niet gesleuteld wordt aan het brugpensioen of SWT was een eis van de werkgevers. We komen niet terug op eerdere akkoorden die de leeftijdsgrens op 60 jaar vastleggen. Wat de landingsbanen betreft, roep ik op om naar de teksten te kijken. De indruk werd gewekt dat iedereen op 55 jaar voor een landingsbaan kan kiezen. Dat is driemaal fout. Ten eerste geldt het niet voor iedereen. De leeftijd wordt enkel voor halftijdse landingsbanen verlaagd van 57 naar 55 jaar. Ten tweede, het is een tijdelijke maatregel. Ten derde gaat het alleen over mensen met lange loopbanen, zware beroepen en bedrijven in moeilijkheden en herstructurering. Er zitten grendels op. Dit wordt niet het brugpensioen van de toekomst.”

Zal straks bij collectieve ontslagen de roep naar een soepeler SWT niet luider klinken?

TIMMERMANS. “Dat risico bestaat. Dat is dan weer een gemakkelijkheidsoplossing, maar de geesten in de politiek en bij de sociale partners zijn dermate gerijpt dat dit niet de te volgen weg is.”

Een pensioenhervorming en arbeidsmarkthervormingen staan officieel op de agenda van de regering. Komt daar nog wat van? Wat moet volgens het VBO primordiaal gebeuren?

TIMMERMANS. “Kijk, het sociaal akkoord is geschreven om de relance te ondersteunen. In september is een werkgelegenheidsconferentie gepland. Dat wordt de echte toetssteen. Dat wordt getrokken door minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS). Die wil focussen op het einde van de loopbaan, maar dat is veel te beperkt. Je moet praten over de volledige loopbaan. De krapte neemt toe. Er is behoefte aan een holistische aanpak.”

Wat betekent dat concreet?

TIMMERMANS. “Spreken over de flexibilisering van de arbeidsmarkt, over arbeidsmobiliteit, over levenslang leren, over de leerrekening. Vandaag krijg je vijf dagen vorming en in het bedrijf is ieders geweten gesust. De activering en begeleiding van werkzoekenden moet beter. Gebeurt dat niet, dan moet je voor arbeidsmigratie kiezen. Of bedrijven vertrekken omdat zij hun groei gefnuikt zien door een gebrek aan werkkrachten.”

De degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen werd tijdens corona on hold gezet. Moet men dat niet herbekijken nu de arbeidsmarkt krapper wordt?

TIMMERMANS. “Het tijdelijk deactiveren van die degressiviteit was eigenlijk een soort van steunmaatregel zoals die voor werkgevers. Wel, dat zou net als de steunmaatregelen moeten uitdoven. Ik hoop dat dit gefaseerd kan gebeuren.”