Philippe Snel (zakenadvocaat in Shanghai): ‘Drie jaren isolatie hebben China zelfbewuster gemaakt’

Komende zondag gaan de Chinese grenzen opnieuw open, in beide richtingen. Drie jaren van zelfisolatie hebben de Chinezen veranderd, aldus Philippe Snel, zakenadvocaat in Shanghai. “Het land is als een adolescent die opeens beseft dat hij het kan rooien zonder zijn ouders.”

Bijna drie jaar hield China zijn grenzen zo goed als gesloten. Het is een experiment zonder weerga, maar op 8 januari komt er een einde aan. Aankomende reizigers hoeven dan geen wekenlange, strenge quarantaine meer uit te zitten. En Chinezen die naar het buitenland willen, krijgen opnieuw een paspoort. Ook de meeste binnenlandse beperkingen zijn intussen opgeheven. Waarom de Chinese overheid het zo snel over een andere boeg gooit, is koffiedik kijken, volgens zakenadvocaat Philippe Snel, die bijna 20 jaar woont en werkt in Shanghai. “De juiste redenen voor de ommekeer kent alleen een handvol mensen. Maar het was nu of nooit. De Chinese samenleving was een gevaarlijk kantelmoment aan het naderen.”

Snel verwijst niet alleen naar de economische tol van de Chinese coronabeperkingen. “Het ongenoegen bij de bevolking ging naar een onhoudbaar hoogtepunt. Virusuitbraken kreeg de overheid enkel nog onder controle door harde lockdowns van complete steden, maar de mensen pikten dat niet langer. De overheid wilde het risico niet meer nemen, zeker na de recente protesten. Die hebben een schokgolf door het Chinese systeem gestuurd.”

Wat ook meespeelde: de buitenlanders en de buitenlandse bedrijven in China hadden er genoeg van. “Vorig jaar zijn een derde van de buitenlandse inwoners van Shanghai, Guangzhou en Shenzhen definitief vertrokken. Dat zijn 80.000 à 100.000 mensen. Zonder heropening zouden dit jaar wellicht nog eens de helft van de buitenlanders vertrokken zijn,” zegt Snel. “Op een bevolking van 1,4 miljard Chinezen lijkt dat een habbekrats, maar het dreigde een zware smet te worden op het internationaal blazoen van China.”

Het loslaten van de coronabeperkingen veroorzaakte een tsunami aan besmettingen, die intussen over zijn hoogtepunt heen lijkt. “Tussen kerstdag en nieuwjaar waren twee derden van mijn medewerkers op kantoor out door besmetting of ziekte. Ook op straat zag je amper mensen,” vertelt Snel. “Vandaag zijn drie kwart van mijn medewerkers opnieuw aan het werk, en ook op straat is er meer beweging. Allicht komt er een tweede golf na het Chinees nieuwjaar op 22 januari, wanneer naar schatting 400 à 600 miljoen Chinezen zullen terugkeren naar de steden na hun familiebezoek. Daarna zal het nog wel enkele besmettingsgolven vergen eer de bevolking een zekere graad van immuniteit bereikt.”

China heeft de wereld nog altijd nodig

De gezondheid zal terugkeren, maar de geesten zullen veranderd zijn, aldus Snel. “Drie jaar van zelfisolatie deden hier en daar nationalistische stemmen opgaan. ‘China kan het doen zonder buitenlanders’, klonk het. Maar het is bij een minderheid gebleven. Voor de grote meerderheid is het duidelijk: dit land kan niet terugkeren naar de zelfvoorzienende, ondoordringbare citadel van zowat 250 jaar geleden. China is een deel van de wereld, en dat valt niet meer terug te draaien. Het land is welvarend geworden dankzij internationale handel en buitenlandse investeringen. Het is niet realistisch om die evolutie stil te leggen en de hele economie af te stemmen op de binnenlandse consumptie en productie. Vanuit mijn kantoor zie ik enkele luxewinkels opnieuw de deuren openen: zij verkopen Europese luxeartikelen, geen Chinese. Die geest krijg je niet meer in de fles, ook niet cultureel. In China is vorig weekend de Amerikaanse film ‘Avatar: the Way of Water’ in circulatie gegaan. En in een theater verderop in mijn straat wordt ‘The Phantom of the Opera’ gespeeld, een musical van de Brit Andrew Lloyd Webber.”

Het Chinese zelfbewustzijn is tot wasdom gekomen

Dat China een deel van de wereld blijft, betekent nog niet dat het zich onderdanig opstelt. Voor de Chinese partijtop – die van het land een grootmacht wil maken – is dat al langer duidelijk, maar de voorbije drie jaar zag Snel ook bij de bevolking iets veranderen. “Het land is als een adolescent die opeens beseft dat hij het kan rooien zonder zijn ouders. Drie jaar isolatie hebben China zelfbewuster gemaakt. Dat zelfbewustzijn begon al eerder te groeien, maar de isolatie hebben die evolutie versneld.”

Snel merkt de verandering vooral in het bedrijfsleven. “Het leeuwendeel van de Chinese vestigingen van westerse multinationals is de voorbije drie jaar overeind gehouden door lokaal management, vaak met veel succes. Dat lokaal management zal de verworven onafhankelijkheid niet zomaar laten schieten. De tijd is voorbij dat het buitenlandse hoofdkwartier beslissingen omtrent toelevering en productie kon doordrukken. Lokale plannen zullen voorgaan.”

Ook westerse zakenmensen zullen met grondige argumenten moeten afkomen om serieus genomen te worden, aldus Snel. “Denk bijvoorbeeld niet: ‘ik ben een toeleverancier van een groot bedrijf in Europa of de VS, dus ik zal ook kunnen toeleveren aan Chinese bedrijven.’ De voorbije drie jaar hebben veel Chinese bedrijven hun Europese of Amerikaanse toeleveringen vervangen door goedkopere Chinese producten van redelijke kwaliteit, met veel minder transportkosten, en dus meer winst. China laat zich niet meer om de tuin leiden. De eenzijdige afhankelijkheid van westerse bedrijven verdwijnt. Voortaan gaat het om onderlinge afhankelijkheid. Veel Europese en Amerikaanse ondernemers spreken weliswaar over het terugbrengen van productie naar de thuismarkt, maar ik moet het nog zien gebeuren. Voor de efficiënte productie van hoogtechnologische onderdelen ben je vooralsnog nergens beter dan in China.”

De Chinese consument komt helemaal terug

Door de harde lockdowns en onzekerheid bleef de Chinese consumptie ondermaats. De Chinese consument heeft veel in te halen, en zal niet aarzelen, aldus Snel. “Het zal aanvoelen alsof de grootse supermarkt ter wereld de deuren opnieuw opent. Maar de Chinezen zullen niet alleen op zoek gaan naar consumentenproducten. Bij almaar meer Chinezen groeit het besef dat het leven meer is dan hard werken, geld verdienen en producten kopen. Dat opent mogelijkheden voor bedrijven actief in de sectoren sport en ontspanning. Eén ding is zeker: het Westen China heeft drie jaar lang kunnen negeren, maar niet kunnen afschrijven.”