De Nationale Bank is voorstander van een permanent systeem om de overwinsten van elektriciteitsproducenten af te romen. Ze pleit wel voor een systeem dat ook slechtere jaren compenseert.
Dat blijkt uit een analyse van de centrale bank op vraag van federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), waarover De Standaard bericht.
Sinds de zomer van 2021 zijn de prijzen voor elektriciteit en aardgas naar ongeziene hoogtes gestegen. Voor sommige elektriciteitsproducenten, die met name nucleaire of windenergie produceren, blijven de variabele kosten echter laag, waardoor ze hogere winsten boeken. De energiecrisis legt ook de gascentrales geen windeieren. Het is die extra winst, die boven het normale rendement gaat, die de federale regering wil afromen.
‘Symmetrisch’
De Nationale Bank steekt alvast geen stok in het wiel: in een analyse die Van der Straeten eind vorige week ontving, zegt de centrale bank dat een overwinstbelasting in de energiesector ‘zinvol’ kan zijn. De Nationale Bank pleit wel voor een permanent systeem, dat leidt tot zekerheid in de sector. Een eenmalige hogere heffing zou toekomstige investeringen uit vrees voor willekeur kunnen ontmoedigen. Daarnaast zou het systeem ‘symmetrisch’ moeten zijn, waarbij resultaten in de jaren met lagere winst in mindering kunnen worden gebracht van de overwinst.Voorts benadrukt de instelling dat de belasting ‘intelligent’ zou moeten zijn. Ze wijst erop dat het identificeren van de overwinst in de praktijk niet eenvoudig is, omdat die vaak herverdeeld is over de verschillende marktspelers, die zich op allerlei manieren proberen in te dekken tegen kosten- en prijsschommelingen. Daarnaast moeten steunmechanismen voor bijvoorbeeld groenestroominstallaties of gascentrales voor de bevoorradingszekerheid zo ontworpen zijn dat ze dalen en zelfs negatief worden naarmate het rendement toeneemt.
Tijdelijk systeem?
Al sneller een tijdelijke belasting op overwinst invoeren, zoals verschillende Europese landen al deden, ‘is begrijpelijk vanuit praktisch oogpunt’, zegt de Nationale Bank, omdat het uitwerken van een permanent systeem tijd vergt. Mocht ook ons land daarvoor kiezen, dan moeten de tijdelijke maatregelen ‘zoveel mogelijk de intelligentie van een permanent systeem benaderen’ en moet de gerealiseerde overwinst zo goed mogelijk inschat worden, luidt het. “Naarmate de onzekerheid groter is, is het hierbij aangewezen om de drempel voor overwinst voldoende hoog te leggen of het tarief op de overwinst beperkt te houden.’ Bovendien maant de centrale bank aan tot ‘voorzichtigheid op korte termijn’ wegens de verliezen die de producenten de afgelopen jaren hebben geboekt.Tot slot stipt de Nationale Bank aan dat er als gevolg van de hoge energieprijzen ook wel eens overwinsten te vinden zouden kunnen zijn bij de gezinnen, als gevolg van de automatische indexering van de lonen. Gezinnen die nog vaste contracten hebben of kunnen afsluiten, dekken zich in tegen prijsstijgingen en winnen door de inflatie zo juist aan koopkracht. ‘Dat er gezinnen zijn die winnen bij de huidige hoge elektriciteitsprijzen, zet aan om na te denken over meer gerichte koopkrachtondersteuning’.
‘Concreet voorstel’ bijna klaar
Volgens Van der Straeten effent de nota van de Nationale Bank het pad om overwinsten effectief af te gaan romen. ‘Ik leg nu de laatste hand aan concreet voorstel van crisisbijdrage voor heel de energiesector dat ik aan de regering zal bezorgen’, zegt de energieminister. ‘Niemand mag zich verrijken aan de energiecrisis is wat ik bij aanvang van de wereldwijde energiecrisis heb gezegd, en dat is waaraan ik systematisch en onderbouwd werk.’
Concrete belastingvoorstellen doet de Nationale Bank overigens niet. Daarvoor is ze naar eigen zeggen niet bevoegd.
