Oosterweelwerken leiden niet tot meer vervuiling, concludeert VITO-studie
De graafwerken en het grondverzet op de Oosterweelwerf leiden niet tot meer verspreiding van de PFAS-vervuiling. Dat blijkt uit een studie van het onderzoeksbureau VITO die de krant De Tijd kon inkijken.
Daarmee heeft de politiek munitie om de vastgelopen werf in onderhandelingen met milieugroepen of in een zaak bij de Raad van State te deblokkeren.
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wil nu ‘de constructieve dialoog met de verschillende actoren op het terrein verderzetten’, zo zegt ze in een reactie.
PFAS
Over de vraag of de Oosterweelwerken nu meer of minder milieuschade veroorzaken, bikkelen de Vlaamse regering en een aantal milieuorganisaties al meer dan een jaar.
In de lente van 2021 kwam aan het licht dat het chemiebedrijf 3M jaren schadelijke en moeilijke afbreekbare PFAS-stoffen loosde in de omgeving. Omdat de fabriek pal in het gebied ligt van de grond- en bouwwerken om de Antwerpse Ring te sluiten, heeft de vervuiling zware gevolgen.
Volgens de milieugroepen leidt Oosterweel ertoe dat PFAS zich verder kunnen verspreiden in het bodemwater en zo nog meer gezondheidsrisico’s kunnen creëren. Volgens de politiek zijn de werken net de oplossing, omdat een deel van de vervuilde grond verdwijnt. In april gaf de Raad van State de milieugroepen in een spoedprocedure gelijk.
Onderzoek VITO
VITO-onderzoekers formuleren nu voor het eerst een eensluidend antwoord: het opgraven en verplaatsen van gecontamineerde grond op de werf leidt niet tot meer PFAS in het bodem- en grondwater. Dat komt omdat op delen van de werf vervuilde grond weggenomen wordt, maar ook omdat ophogingen – voor bijvoorbeeld bermen – altijd gebeuren met grond die minder vervuild is dan de bodem die er al ligt.
Metingen op de werf en modellen van de concentraties in de komende eeuwen bewijzen dat de dosissen PFAS altijd sterker en sneller afnemen dankzij de Oosterweelwerken dan als niets gebeurt op de site.
‘Metingen op de werf en modellen van de concentraties in de komende eeuwen bewijzen dat de dosissen PFAS altijd sterker en sneller afnemen dankzij de Oosterweelwerken dan als niets gebeurt op de site’, zegt Karl Vrancken, de PFAS-opdrachthouder die het onderzoek opvolgt voor de overheid.
De conclusies gelden zowel voor de grondwerken op Linkeroever als aan de Scheldetunnel.
Zuhal Demir: ‘Gezondheid en Oosterweel zijn te verzoenen’
In een reactie op het VITO-rapport zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA): ‘Voor mij is het cruciaal dat we geen onnodige risico’s nemen. Dit rapport toont wetenschappelijk aan dat er een verzoenbaarheid is tussen onze ambities voor ons leefmilieu en de gezondheid van de mensen enerzijds en het verderzetten van de werkzaamheden van het grootste leefbaarheidsproject van Vlaanderen anderzijds.’
Demir wil nu naar eigen zeggen ‘de constructieve dialoog met de verschillende actoren op het terrein verderzetten.’
Lees verder onder de foto
Bouwheer Lantis ‘tevreden dat experts correct handelen bevestigen’
Oosterweelbouwheer Lantis reageert tevreden. ‘Dat onafhankelijke, wetenschappelijke experten bevestigen dat wij tijdens de uitvoering van de werken met verontreinigde gronden correct hebben gehandeld, doet ons deugd’, zegt algemeen directeur Luc Hellemans.
Volgens Hellemans is het uitgangspunt van Lantis altijd al geweest dat de situatie voor mens en milieu rond de Oosterweelwerf niet mocht verslechteren. ‘We hebben ons daarvoor altijd bediend van het regelgevend kader, waarin onder meer het standstillprincipe beschreven staat’, zegt hij. ‘Toch rezen daar op een bepaald moment twijfels bij, die zelfs door een juridisch orgaan werden bevestigd.’
Ruim 200.000 m³ grondwater werd ondertussen al gezuiverd.
Lantis maakt zich nu sterk dat de werken net een sleutel zullen zijn tot de verbetering van de leefomgeving. De bouwheer zoekt daarom steeds naar nieuwe technieken om de PFAS-verontreiniging aan te pakken, onder meer met het proefproject van scale-up Inopsys dat PFAS uit grondwater zuivert.
‘Op de werven van Lantis zijn ondertussen vier waterzuiveringsinstallaties actief of in aanbouw’, klinkt het nog. ‘Ruim 200.000 m³ grondwater werd ondertussen al gezuiverd.’
Daarnaast lopen er testen om PFAS-houdende gronden te reinigen in een fysicochemische wasinstallatie.
Lees verder onder de foto
Over wanneer de grondwerken op de werf weer volop zouden kunnen worden hervat, spreekt Lantis zich niet uit.
Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters (Open VLD) voegt nog toe dat ze binnen de Vlaamse regering bekijkt welke volgende stappen op dat vlak kunnen worden gezet, met respect voor de volksgezondheid.
‘Oosterweel verzoent leefbaarheid met infrastructuurwerken en moet dat ook in de toekomst blijven doen’, vindt ze.