‘Onze leiders kunnen meer communiceren met minder woorden’

Het overaanbod aan meningen en interpretaties in het verhitte debat over de varianten van het coronavirus en de uitrol van de vaccinatiestrategie leiden tot een pijnlijk gebrek aan duidelijkheid in de communicatie en een tanend draagvlak in onze samenleving. Dat zegt Axel Smits, CEO van PwC Belgium.

Weinigen lijken een afwachtende houding nog genegen, die rust en stabiliteit brengt, terwijl iedereen lustig uit de heup schiet. Niet meer maar juist minder en doordachte, evenwichtige en consistente communicatie in combinatie met een overtuigend verhaal over het heropbouwen van onze samenleving hebben we nodig, om het hoofd te bieden aan een nieuwe crisis: een vertrouwenscrisis.

Het ellebogenwerk van politici, virologen en experts allerhande, in de hoop hun stem boven de veelheid aan stemmen te laten uitklinken, leidt tot een overvloed van dikwijls tegenstrijdige commentaren en hypotheses. Dat alles doen ze in een krampachtige poging om perspectief te bieden of zichzelf te profileren, terwijl de mensen transparantie willen, een leidraad zoeken om te begrijpen wat er precies gebeurt. Met een mogelijke derde golf in het verschiet, blijft de situatie in België uitdagend en precair. Bij het gekibbel tussen politici en experts vraag ik me af of we niet beter onze woorden wat meer wikken en wegen, of zelfs zwijgen.

Er wordt weleens vergeten dat we in deze crisis op twee fronten vechten: we moeten niet alleen de gezondheidscrisis beteugelen, maar ook de communicatie erover eindelijk scherp krijgen. De recente rellen in Nederland en het hachelijke spill-overeffect in ons eigen land werden afgeschilderd als brutale relschopperij, maar dat dreigt te verbergen dat heel wat andere fenomenen in hetzelfde bedje ziek zijn. De nieuwsvermijding neemt sterk toe, terwijl het draagvlak voor de maatregelen minder sterk wordt en het vertrouwen in de berichtgeving over covid-19 wegebt (Nielsen et al. 2020b). Het hoeft niet te verbazen dat het algemeen vertrouwen in de instellingen van onze samenleving — de overheid, de media, de wetenschap en het bedrijfsleven — afbrokkelt (Edelman Trust Barometer 2021), terwijl de tegenstellingen en de spanningen toenemen.

We hebben een nieuwe manier van communicatie nodig. Het liefst een waarin de overdaad aan communicatie plaats maakt voor de essentie en de feiten. “Beknoptheid is de ziel van wijsheid”, luidt het oude adagium. Meer communicatie is niet het antwoord op het probleem, het is het probleem. Communicatie moet rust in de chaos brengen, een houvast bieden en stabiliteit creëren. Met andere woorden: communicatie moet het sluitstuk zijn van de crisisbesluitvorming, niet andersom. Feiten en wetenschappelijke onderbouwing gaan boven theorieën, interpretaties en opinies. Dat de neuzen in dezelfde richting staan, is belangrijker dan snel reageren.

Een sterk verhaal leeft voor altijd verder in het hoofd van de luisteraar. We hebben zowel op politiek als op bedrijfsniveau ook een inspirerend leiderschap en een vooruitziende visie nodig over de heropbouw van onze samenleving en onze economie. Een beleid waarin we gezamenlijk nadenken over de versteviging van de concurrentiepositie van België, een krachtig en vlot herstel, dat bovendien duurzaam is voor de toekomstige generaties. Een gezamenlijke bestemming waar we met 11 miljoen Belgen naartoe willen. Pas dan kan je weer hoop geven aan een maatschappij die daar zo’n nood aan heeft.

Onze leiders kunnen meer communiceren met minder woorden. Meer verandering teweegbrengen met kleinere acties. Meer stilte brengen in al het geroezemoes. In een crisis moeten woorden en daden rust en stabiliteit scheppen. Enkel dat kan het vertrouwen herstellen, lang nadat deze crisis is bedwongen.