Onderneemster Daniëlle Vanwesenbeeck (Open VLD): ‘Ik vind niet dat je garnaalkroketten moet subsidiëren’

Kmo-onderneemster Daniëlle Vanwesenbeeck heeft sinds haar intrede in het Vlaams Parlement grote ogen getrokken bij de verspilling van overheidsgeld. “Ik wil geen belastinggeld gebruiken om iemand goed te laten eten tijdens een opleiding”, zegt de CEO van het directmailingbedrijf Mastermail.

Daniëlle Vanwesenbeeck stampte Mastermail ruim vijftien jaar geleden uit de grond. Haar succesvol parcours met het in Wilsele gevestigde bedrijf, dat gepersonaliseerde mailings coördineert en verwerkt, werd in 2012 beloond met de Womed Award voor Vlaamse vrouwelijke ondernemer van het jaar. Vanwesenbeeck liet zich toen al opmerken door haar ongezouten commentaar over haar frustrerende ervaringen met overheden en administraties. Het zette haar ertoe aan in de politiek te stappen. Sinds begin 2017 zit ze voor Open Vld in het Vlaams Parlement. Bij de verkiezingen later deze maand doet de 46-jarige Vanwesenbeeck, die in Trends als columniste regelmatig schrijft over haar ervaringen als bedrijfsleider-politica, een gooi naar het federale halfrond om verder werk te maken van haar stokpaardje, het verkwisten van overheidsgeld.

“Ik zie regelmatig zaken waarvan ik denk ‘moeten wij daarvoor belastingen betalen?’ Neem de website van Vlaio, het Agentschap Innovatie en Ondernemen. Die kost ruim 600.000 euro. Ik heb daar een column over geschreven waarop ik enorm veel reacties heb gekregen, vooral van de IT-sector die in het defensief ging. Maar het is geen kritiek op de websiteontwikkelaars, wel op diegene die heeft beslist dat bedrag te besteden aan een website. We kunnen dezelfde informatie op de Vlaio-site goedkoper ter beschikking stellen. Daar kan een half miljoen euro worden bespaard. Ik heb ook kritiek geuit op het logo van Port of Antwerp, dat 450.000 euro heeft gekost. Je moet je de vraag stellen of die uitgaven nodig zijn, of het overheidsgeld goed wordt besteed. Nog een voorbeeldje: ik ging naar een sessie van het Vlaio-project Failing Forward, waar ondernemers die gefaald hebben hun zegje mogen doen. Ik kreeg meteen vijf drankbonnetjes, terwijl ik echt wel zelf mijn drank kan betalen.”

“Ik ben een grote pleitbezorger van politiek vanuit de praktijk. Dat betekent dat ik vanuit mijn bedrijf bekijk hoe dingen die door de politiek worden beslist, daar invloed op hebben. Neem de zogenoemde kmo-portefeuille, waarmee je financiële steun krijgt voor diensten die de kwaliteit van je onderneming verbeteren. Een van mijn werknemers heeft in dat kader een opleiding gevolgd. Ik kreeg daarvoor een bevestiging, waarop 25 euro voor catering werd vermeld. Die persoon toonde me het menu: Schotse zalm, gemarineerde witte asperges, eendenborst op vel gebakken… Het heeft hem zeer goed gesmaakt, maar dat was wel betaald met overheidsgeld. Ik betaal geen belastingen om iemand goed te laten eten tijdens een opleiding, terwijl kinderen met een lege boterhammendoos naar school gaan omdat de kinderarmoede stijgt – overigens een heel droevig resultaat van deze regering. Er zijn jaarlijks 130.000 dossiers in die kmo-portefeuille. Als bij de helft een maaltijd is inbegrepen, spreek je over anderhalf miljoen euro gesubsidieerde catering. Dat is niet normaal. Het financiële beheer van die kmo-portefeuille is uitbesteed aan Sodexo, voor ongeveer 660.000 euro per jaar, wat meer is dan de personeelskosten van mijn kmo met vijftien werknemers. En dat allemaal terwijl we geen of onvoldoende geld hebben voor nieuwe scholen.”

Blijkbaar heeft de Vlaamse regering dus genoeg geld, hoewel ze elk jaar beweert dat het zo moeilijk was om de begroting in evenwicht te krijgen?

DANIËLLE VANWESENBEECK. “Er is nog heel veel geld te vinden, waaronder veel laaghangend fruit. Dat heeft mij nog het meest verbaasd. De grote boodschap moet zijn dat de overheid meer op de kleintjes moet letten. Je kunt binnen de kortste keren tientallen miljoenen vinden. Zie wat allemaal wordt gesubsidieerd met overheidsgeld: een opleiding tot konijnenfluisteraar, massagecursussen, of Corneel, de genderneutrale mascotte die moet informeren over de Oosterweelwerken. Komaan zeg, moeten we daar ons belastinggeld aan geven?”

Dat ruikt naar onbekwaamheid van sommige verkozenen?

VANWESENBEECK. “Ik scheer ze niet allemaal over dezelfde kam. Een minister heeft verschrikkelijk veel bevoegdheden en ik heb soms de indruk dat ze het ook niet allemaal weten. Maar dat is geen excuus. Ze hebben kabinetten die dat moeten weten. Ik krijg altijd te horen dat die uitgaven zijn goedgekeurd door de financieel inspecteur. Misschien wel, maar doet die zijn werk goed?”

Wordt u gezien als een nestbevuiler?

VANWESENBEECK. “Nee. Veel parlementsleden hebben met verbazing dat artikel over de website van Vlaio gelezen.”

Werd u als ondernemer bekeken als een vreemde eend in de bijt?

VANWESENBEECK. “In het begin wel. Omdat ik altijd in termen van kosten denk. Ik heb dan wel eens op tafel geslagen, bijvoorbeeld omdat in een parlement alles nog op papier gebeurt, of dat ieder uur iemand koffie kwam inschenken. Dat is niet meer van deze tijd. Zelfs als je in de grootste multinationals op het hoogste niveau een vergadering hebt, moet je gewoon zelf je koffie pakken.”

U hebt vroeger meermaals overwogen te stoppen met uw bedrijf. Speelt die gedachte soms nog?

VANWESENBEECK. “Af en toe, want de combinatie is heel zwaar. Dat zijn twee werelden met twee snelheden, en je moet constant schakelen. Ik wil altijd wel nieuwe dingen doen, en Mastermail ga ik geen tien jaar meer doen.”

Voltijds politiek dan?

VANWESENBEECK. “Dat zie ik niet zitten. Ik vind het een heel harde wereld, harder dan de ondernemerswereld. Je wordt constant aangevallen.”

Wat hebt u er geleerd?

VANWESENBEECK. “Nuanceren. Als ondernemer kom je voornamelijk in contact met andere ondernemers, terwijl de samenleving breder is dan dat. Als ondernemer roep je nogal gemakkelijk dat iedereen zijn plan moet trekken en er te veel gepamperd wordt. Maar sommige doelgroepen verdienen wel een steuntje in de rug. En ik heb ook gezien dat wordt gezocht naar oplossingen, maar er vaak ongewenste bijwerkingen zijn. Neem de laagste lonen. Ik had zelf iemand die een flinke loonsverhoging verdiende. Maar van de 465 euro die dat mij kostte, hield die netto amper 65 euro over omdat hij de grens van de lage lonen overstak en de werkbonus en allerlei kortingen wegvielen. Ik weet intussen dat het niet eenvoudig is voor iedereen goed te willen doen. Als je al die fiscale koterijen ziet om mensen netto meer van hun loon te laten overhouden, zouden we de durf moeten hebben om opnieuw van een wit blad te beginnen. Neem de maaltijdcheques en de ecocheques: dat is godgeklaagd. Het lijkt eenvoudig om dat af te schaffen, maar dan duiken lobbygroepen op die ervoor zorgen dat het niet doorgaat. Het was verrassend voor mij te zien dat de weerstand kwam uit de hoek van Unizo. Om maar te zeggen dat ook de ondernemers niet allemaal hetzelfde denken.”

U bent nu kandidaat voor de federale verkiezingen, een andere wereld.

VANWESENBEECK. “Ik had dat in 2014 al gevraagd, maar door omstandigheden kon het niet. De grote thema’s voor ondernemers zijn federaal, zoals loonkosten, sociale zekerheid, het statuut van de zelfstandigen. Zo ben ik voorstander van één sociaal statuut voor iedereen, zelfstandige of werknemer. Zelfstandigen dragen ongeveer evenveel bij als werknemers.”

Is een beter statuut voor de zelfstandigen betaalbaar?

VANWESENBEECK. “De sociale zekerheid van de zelfstandigen boekt elk jaar een overschot. Dus mag dat pensioen worden opgetrokken. Je moet het als ondernemer echt goed doen om voldoende gespaard te hebben en daarvan te kunnen leven als gepensioneerde.”

Uw naambekendheid is de voorbije jaren toegenomen. Hoort u nu meer getuigenissen van ondernemers die het moeilijk hebben?

VANWESENBEECK. “Economisch gaat het beter dan een aantal jaren geleden. Als ik iets hoor, zijn het kafkaiaanse toestanden. Een ondernemer belde mij om te vertellen dat hij aan de staat een halve euro te veel had betaald. Hij zei ‘laat maar zitten’, maar dat was niet mogelijk. Hij kwam in een nooit geziene administratieve mallemolen terecht. Moedeloosheid zie ik momenteel niet echt bij ondernemers. Wel zijn ze bezorgd over de moeilijk in te vullen vacatures. Dat is ook zo bij Mastermail trouwens.”

Hebt u al met Grete Remen, de CEO van het voedingsbedrijf Damhert, gesproken? Zij is het klassieke voorbeeld van een ondernemer die na één regeerperiode niet tevreden is over de politiek. Alleen stapt ze er niet uit, ze gaat van de N-VA naar Open Vld.

VANWESENBEECK. “Zij was de eerste persoon in de politiek met wie ik mij heel goed verstond. Wellicht omdat we beide ondernemers zijn. Wij zijn zeer direct. Nu, we zaten samen in de commissies en ze was niet altijd tevreden.”

Bevestigt dat de perceptie dat ondernemers niet gemaakt zijn voor de politiek?

VANWESENBEECK. “De freedom of speech is als politicus zeer belangrijk. En zij had die niet gekregen. Een ondernemer die moet zwijgen, dat ligt zeer moeilijk.”

Hebt u schrik van de verkiezingen?

VANWESENBEECK. “Neen. Ik heb mijn bedrijf nog. Als politicus kun je toch steentjes verleggen door bepaalde dossiers aan te kaarten. Aan de andere kant zijn er mensen die al twintig jaar in het parlement zitten. Zij hebben dat als enige inkomen en als ze hun zetel verliezen, wordt het niet eenvoudig iets anders te vinden. Je draagt een stempel op je voorhoofd, hé. Onderschat dat niet.”

U komt op in Vlaams-Brabant, een provincie met geduchte concurrentie voor Open Vld. Een stemmenkanon als Theo Francken (N-VA) bijvoorbeeld.

VANWESENBEECK. “We hebben hier vier zetels in de Kamer, en Vlaams-Brabant is toch een blauwe provincie. Ik merk wel een positievere perceptie van Open Vld bij de bevolking dan vijf jaar geleden. Toen je in 2014 als liberaal campagne voerde, was dat geen lachertje.”

Wegens een te weinig liberaal beleid van de regering-Di Rupo?

VANWESENBEECK. “Natuurlijk. Toen hebben we veel moeten slikken. Open Vld heeft daaruit lessen geleerd.”

Open Vld heeft veel kritiek op de programmavoorstellen van Groen: afschaffen salariswagens, een vermogenstaks, …

VANWESENBEECK. “De mensen beginnen te beseffen dat iedereen het zal voelen in de portefeuille als die aan de macht komen.”

Een half jaar geleden werd nochtans gesproken over een blauwgroene as.

VANWESENBEECK. “Die is er nooit geweest. De groenen hebben dat in de pers gezet. Ik zie elke bedreiging wel als een kans. Neem de bedrijfswagens. Het zijn er 1 miljoen en 600.000 daarvan zijn salariswagens. Je kunt zeggen ‘die salariswagens moeten allemaal weg’, maar die mensen kopen dan gewoon zelf een auto. Het openbaar vervoer is geen volwaardig alternatief. Maar we kunnen al beginnen met die wagens te vergroenen, door in te zetten op elektrische auto’s en auto’s op waterstof. Dat gaat over jobbehoud en innovatie.”

De files blijven dan wel even lang.

VANWESENBEECK. “Ik heb als parlementslid een resolutie geschreven waarin ik ervoor pleit 10 procent van de wagens van de baan te halen. Dan heb je weer vlot verkeer. In de ambtenarij is alles geregeld rond thuiswerk, maar in het bedrijfsleven niet. Waarom dat niet overwegen? Eén dag per week thuis werken maakt al een verschil. Minder files, minder CO2-uitstoot en minder stress. Maatschappelijke problemen moet je niet altijd oplossen door in de portemonnee van de mensen te graaien. Dat stoort mij mateloos aan groen en rood.”

Over de portemonnee gesproken: Open Vld pleit voor belastingverlagingen, maar de financiering ervan is hoogst onzeker om het zacht uit te drukken, blijkt uit de berekeningen van het Planbureau.

VANWESENBEECK. “Het oorspronkelijke voorstel van de partij kwam uit de narekening van het Planbureau duurder naar voren dan verwacht. Het werd dus bijgestuurd en nu ligt er voorstel op tafel dat wel te financieren is.”

Besparen is dus de opdracht?

VANWESENBEECK. “Dat heb ik al gezegd. Ik hou niet van het woord besparen, maar er kan toch aan de kosten worden gewerkt. Ik vind niet dat je garnaalkroketten moet subsidiëren. Ik betaal belastingen voor onderwijs, zorg en goede wegen, niet voor garnaalkroketten.”