‘Nigeria is niet de veiligste keuze. Maar het is wel de keuze waar de meeste business te halen valt’

Nigeria, is dat niet het land van armoede, endemische corruptie en de terreurbeweging Boko Haram, waar ondernemers maar beter wegblijven? Niet langer, oordeelt de Belgisch-Luxemburgse Kamer van Koophandel voor Afrika. “Ik begrijp niet waarom wij wegblijven uit een land dat een van de grootste economieën ter wereld zal worden.”

Met zijn onuitputtelijke grondstoffenreserves, groot landbouwareaal en kerngezonde bevolkingspiramide heeft Afrika mooie troeven voor buitenlandse investeerders. Aan Nigeria zullen zij echter niet meteen denken. Begin deze maand kwamen daar nog duizenden mensen op straat om te protesteren tegen de voedseltekorten en voor een hoger minimumloon. De inflatie is gestegen tot 35 procent, onder meer als gevolg van de devaluatie van de munt. In 2023 schafte President Bola Tinubu ook de brandstofsubsidies af, wat er extra inhakte bij de Nigerianen. In hetzelfde jaar leefden liefst 109 miljoen van de 231 miljoen Nigerianen onder de armoedegrens, volgens de Wereldbank.

Een andere Nigeriaanse plaag is corruptie, ‘entrenched at all levels of government activity’, aldus een IMF-rapport. Het is een loodzwaar blok aan het been van de economie. Alleen nog maar de afbouw van de corruptie tot op het Marokkaanse of Zuid-Afrikaanse niveau zou de jaarlijkse economische groei opkrikken met 0,5 tot 1,5 procentpunt. En dan is er nog de onveiligheid, vooral in het noorden van het land. De jihadistische beweging Boko Haram zaaide jarenlang terreur met bomaanslagen en ontvoeringen. Vandaag lijkt Boko Haram minder actief, maar andere criminele bendes gaan door met de ontvoeringen.

De Nigerianen, vooral de jongeren, worden steeds pessimistischer, aldus de Wereldbank. Het land biedt te weinig kansen. Nigerianen geboren in 2020 zullen als werknemer slechts 36 procent halen van hun productiviteitspotentieel bij volledige toegang tot onderwijs en gezondheidszorg. Elk jaar doen 3,5 miljoen jonge Nigerianen hun intrede op de arbeidsmarkt. Velen emigreren op zoek naar een betere toekomst.

Drievoudige groeicijfers

Toch wil de Belgische-Luxemburgse Kamer van Koophandel voor Afrika, Caraïben en Stille Oceaan (CBL-ACP) Nigeria aanprijzen als zaken- en investeringsbestemming. Dat zal ze doen op een forum volgende maand in Brussel. “Het wordt een netwerkevent”, zegt Thomas De Beule, secretaris-generaal van CBL-ACP. “We hopen vooral ondernemers te overtuigen voor wie Nigeria een nieuwe markt is.”

Voor Dominiek Viaene, vicevoorzitter van CBL-ACP, is Nigeria geen nieuwe markt meer. Zijn Roeselaarse bedrijf Protex Healthcare verdeelt er sinds 2018 wondverzorgingsproducten. Binnenkort komt er een vestiging van 4.000 vierkante meter in hoofdstad Abuja, voorzien van een opslagruimte, en een diensten- en opleidingscentrum voor verpleegkundigen en technici in medisch materiaal. “Wellicht komt daar binnen drie jaar een productievestiging bij, niet alleen voor wondverbanden, ook voor sneltesten”, zegt Viaene. “Ziekenhuizen komen ons om zo’n sneltesten vragen. Te veel Nigerianen sterven zonder te weten waaraan.”

De opbouw van de Nigeriaanse gezondheidszorg moet omzeggens nog beginnen, aldus Viaene. “Een structuur voor diagnose, behandeling, preventie: het is er gewoon nog niet. Een steeds groter deel van onze Nigeriaanse omzet komt van hulp aan ziekenhuizen bij de aankoop van behoorlijke apparatuur, waarvan wij dan het technische onderhoud overnemen. We leggen ons toe op nierdialyse-apparaten. Bij een defect moet een Nigeriaans ziekenhuis gemiddeld anderhalf jaar wachten op reparatie. Wij zullen dat inkorten tot zeven dagen. We hebben nu vijf technici in Nigeria. Dat moeten er 40 à 50 worden, want met zijn 924.000 vierkante kilometer is het geen klein landje. In Nigeria kan ons bedrijf tot een omvang komen die we in Europa in de volgende tien jaar nooit kunnen halen. Dat geldt niet alleen voor ons bedrijf. Nigeria is nu al het land met grootste bevolking van Afrika. Tegen 2050 zal die bevolking meer dan verdubbelen. Als ondernemer spreek je hier niet meer over enkelvoudige of zelfs dubbele groeicijfers, maar drievoudige.”

Knutselen

Ondanks zijn olie – slechts goed voor 5 procent van het bbp – heeft Nigeria enorme noden, zo blijkt uit de lijst van investeringsbehoeften opgesteld door de Nigerian Investment Promotion Commission. Van het landbouwareaal van 84 miljoen hectare is slechts 40 procent in gebruik, met een zeer lage productiviteit. Amper 12,5 procent van de Nigerianen heeft toegang tot elektriciteit. Het enorme land heeft nog geen 3.000 km aan spoorwegen. De lijst vermeldt zowat alles wat een economie nodig heeft, van voedings- en cementproductie tot huisvesting, elektronica en ICT, telkens met de nodige fiscale en andere stimuli voor investeerders.

Wat nog niet betekent dat de Nigeriaanse economie nergens staat. Het land staat bekend om zijn levendige start-upecosysteem, met fintechbedrijven die intussen uitgegroeid zijn tot unicorns met een waarde van meer dan een miljard dollar. Viaene: “De Nigerianen willen niet langer 25.000 dollar betalen om naar het Verenigd Koninkrijk te emigreren. ‘Onze toekomst ligt in eigen land’, luidt het bij de jongeren. Ze wachten ook niet langer op hulp van bovenaf. Ze willen zelf knowhow en toegevoegde waarde creëren, en een referentieland worden in West-Afrika. Het is de grote mentale ommekeer van de jongste vijf à zes jaar.”

De ommekeer heeft gevolgen voor buitenlandse investeerders. “De Nigerianen hebben de buik vol van de vele Chinese, Amerikaanse of Indiase bedrijven die enkel uit zijn op snel en eenzijdig geldgewin”, zegt Viaene. “Zij zoeken samenwerking op lange termijn. Daarvoor moet je vertrouwen opbouwen, en daarin zijn Europeanen veel sterker. Een flink deel van onze activiteiten in Nigeria bestaat uit opleidingen en advies voor een betere gezondheidszorg. Richt je op kwaliteit, dat geeft je project een langlopende maatschappelijke draagkracht.”

De Nederlanders en Duitsers doen al goede zaken in Nigeria. Naar de Belgen blijft het omzeggens zoeken met een vergrootglas, volgens Viaene. “Ik begrijp niet waarom wij knutselen in kleinere, vooral Franstalige Afrikaanse landen, maar wegblijven uit een land dat een van de grootste economieën ter wereld zal worden. De Belgische ondernemer – die zijn bedrijf graag op rijafstand houdt – heeft schrik voor een ver land als Nigeria. Je kunt kiezen om te wachten tot het land ontwikkeld is, maar dan kun je er geen grote zaken meer doen. Het zoals met China: wie daar nu nog wil investeren, komt veel te laat.”

Investeren in de maatschappij

Is die schrik voor Nigeria dan zo onterecht? President Tinubu voerde marktgerichte hervormingen door, maar die zijn pijnlijk voor de bevolking. Zal het beleid van Tinubu standhouden? “Hij blijft druk zetten op zijn administratie om de hervormingen vol te houden. De Nigerianen zullen daar vroeg of laat de vruchten van plukken”, zegt Viaene. “Nigeria zal pas echt groeien onder leiders die snappen dat het veel belangrijker is om de bevolking te verrijken dan zichzelf.”

Viaene heeft een probaat middel tegen corruptie. “Ik heb nog nooit betaald om iets gedaan te krijgen. Ik ben daar duidelijk over, van bij het begin. Al mijn transacties moeten 100 procent officieel en traceerbaar zijn. Daardoor loopt mijn business vertraging op, maar die verloren tijd is op voorhand ingecalculeerd. Ik ben natuurlijk niet vies van commissies. Wie mij klanten bezorgt, krijgt daarvoor een faire beloning. Maar die beloning moet op een factuur staan.”

Veel beter dan steekpenningen zijn investeringen in de maatschappij. “Bij het afsluiten van een contract met een lokale overheid zal de plaatselijke politicus ons vaak vragen om iets terug te geven aan de bevolking, bijvoorbeeld in de vorm van hulp bij een gezondheidsprogramma, microkapitaal aan vrouwelijke ondernemers, en zo meer. Als het in alle openheid kan gebeuren, doen we daar graag aan mee. We scoren daarmee bij de lokale gemeenschap. Die ziet dat Protex zijn sociale verantwoordelijkheid opneemt. Wij zijn niet uit op fast money, in tegenstelling tot veel andere buitenlandse bedrijven, ook in de gezondheidszorg. Je wil niet weten hoeveel farmaceutische rotzooi in Afrika verkocht wordt.”

Blijft de onveiligheid. “Het Nigeriaanse leger is bezig met de opkuis van de bendes”, zegt Viaene. “Het land bestaat uit 36 deelstaten en de Federal Capital Territory. In 31 van die gebieden is het intussen veilig om te werken. Het volstaat om je te informeren bij de Belgische ambassade in Nigeria of bij Buitenlandse Zaken in Brussel.”

Hoe dan ook, Nigeria blijft een avontuur voor ondernemers. “Blijven er risico’s? Natuurlijk. Maar dat is ondernemerschap. Nogmaals, het gebeurt nu in Nigeria. Kom achteraf niet klagen. Nigeria is niet de veiligste keuze. Maar het is de keuze waar de meeste business te halen valt.”