Niet meer bang van de Verenigde Staten: Amerika laat van zijn veren als politieman van de wereld

De kloof tussen de dreigingen waar de wereld mee te maken krijgt, en de afschrikkende macht van de Verenigde Staten wordt groter. Zelfs Donald Trump zal ze niet gedicht krijgen.

Als de regering-Trump begin 2025 aantreedt, verkeert de wereld in de gevaarlijkste situatie sinds de Koude Oorlog. De strijd tussen de Verenigde Staten en China zal hevig zijn, twee regionale oorlogen zullen oplaaien, een zone van anarchie in Afrika zal zich uitbreiden, de naleving van mondiale wetten zal afnemen en vier autocratieën – China, Rusland, Iran en Noord-Korea – zullen hun pact om de westerse macht te ondermijnen versterken. Als de regering-Biden vertrekt, zal het ook duidelijk zijn dat de Verenigde Staten zwaar overbelast zijn. Dat zal aan alles te merken zijn, van de rakettenvoorraden tot de in haar voegen krakende handhaving van sancties.

Die kloof tussen een meer anarchistische wereld en de beperkte macht van Amerika om daar invloed op uit te oefenen, zal de tweede ambtstermijn van president Donald Trump meer kenmerken dan zijn eerste. In sommige gevallen zal het hem weinig kunnen schelen, in andere zal hij de problemen proberen op te lossen met spierballengerol en deals. Maar zijn isolationistische neigingen zullen hem ervan weerhouden het beleid te voeren dat nodig is om de Amerikaanse macht op lange termijn te vergroten. Dat tekort aan macht kan frustratie opwekken, en Trump ertoe aanzetten te kiezen voor quick fixes, capitulatie en het afschuiven van verantwoordelijkheid. Dat kan uiteindelijk de positie van Amerika verzwakken en de chaos versnellen.

De bende van vier

Het was niet de bedoeling dat de wereld er zo zou uitzien. De Chinees-Amerikaanse rivaliteit is nog altijd even intens, maar de grote verrassing was geweld elders. Het aantal slachtoffers in de oorlog in Oekraïne kan tegen het einde van 2025 oplopen tot 1 miljoen. Het gekonkel van Iran en de ravage in Gaza en Libanon veroorzaken nog een generatie lang instabiliteit in het Midden-Oosten.

De vier autocratieën verleggen grenzen. Ze werken samen op het gebied van drones, inlichtingendiensten en het ontwijken van sancties. In de laatste weken van de Amerikaanse verkiezingsrace simuleerde China een blokkade van Taiwan. Noord-Korea uitte nucleaire dreigementen en stuurde troepen naar Rusland. Die cocktail van lokale oorlogen en allianties doet een belletje rinkelen bij wie de twee wereldoorlogen heeft bestudeerd.

Natuurlijk ligt een deel van de verklaring voor de gevaarlijker geworden wereld buiten de controle van Amerika. Denk aan de veranderende ideologieën van autocraten en de opkomst van nieuwe economische machten. Maar Trump en zijn adviseurs wijten de situatie ook aan een afnemende afschrikking. De perceptie heerst dat de Verenigde Staten terughoudend zijn om hun harde macht te ontketenen. De middelen zijn uitgeput. Er zijn te weinig granaten om bondgenoten te bevoorraden, schaarse luchtverdedigingsbatterijen worden heen en weer geschoven en op zeker moment in augustus waren er geen vliegdekschepen meer in de Stille Oceaan. Als de autocratieën meer zouden samenwerken, bijvoorbeeld voor kernwapens, zou de kloof nog groter worden.

Een briefing over de Amerikaanse macht voor president Trump op 21 januari 2025 zou kunnen argumenteren dat het gebrek aan afschrikkende macht op lange termijn een oplosbaar probleem is. De Verenigde Staten vertegenwoordigen 26 procent van het wereldwijde bbp. Samen met hun bondgenoten is dat 58 procent. Het land herbergt ongeveer de helft van alle toonaangevende AI-modellen. De vier autocratieën krijgen te maken met een opvolgingscrisis en worstelen met een slechte productiviteit. China en Rusland hebben ook een krimpende bevolking.

Koppig en inconsistent

Trump kan maatregelen nemen om de Amerikaanse macht op lange termijn te versterken, zoals met een nieuwe defensie-industrie en hogere militaire uitgaven. Het probleem is dat zijn isolationisme en protectionisme de Amerikaanse allianties zullen ondermijnen. In plaats daarvan zal de regering-Trump onorthodoxe en soms schokkende snelle oplossingen onderzoeken. Zijn extreme adviseurs zullen veel agressiever willen gebruikmaken van de beperkte middelen, zoals nucleaire dreiging of preventieve aanvallen, bijvoorbeeld op Iran. Andere adviseurs zullen opperen dat de Verenigde Staten sommige verplichtingen beter opgeven, zoals het streven naar vrede in Oekraïne. Trump zou zelfs kunnen proberen de autocratieën te splitsen, zoals Amerika heeft gedaan met de Sovjet-Unie. Vladimir Poetin scheiden van Xi Jinping zou de ultieme deal zijn.
In een gevaarlijke wereld kunnen Trumps hang naar ontwrichting en zijn intimiderende karakter hun nut hebben. Maar zijn doel om “vrede door kracht” te bewerkstelligen, zal worden ondermijnd door zijn koppigheid, zijn inconsistentie en zijn kwetsbaarheid voor manipulatie door tegenstanders. Het herstel van de Amerikaanse macht op lange termijn vergt investeringen en het smeden van allianties, zaken die hij wellicht niet wil of kan. De afschrikkingskloof wordt groter en in 2025 zal de wereld merken dat zelfs Donald Trump niet groot genoeg is om ze te dichten.

Patrick Foulis, redacteur buitenland van The Economist