De regering-Rutte valt op een ogenblik dat Nederland niet langer tot de sterke euro-economieën behoort. De stevige groei van de voorbije jaren was vooral te danken aan een vastgoedzeepbel.
De Nederlandse regering is er niet in geslaagd 16 miljard euro te besparen om het begrotingstekort volgend jaar van 4,5 naar 3 procent van het bbp te brengen. Gedoogpartner Geert Wilders (PVV) kon zich niet vinden in de begrotingssanering. Ratingbureaus waarschuwing: Nederland dreigt de AAA-status te verliezen.
De Nederlandse groeivooruitzichten ogen somber. De Europese Commissie verwacht dit jaar een krimp van 1 procent van het bbp. In Den Haag is al een hele tijd te horen dat te verregaande besparingen de economische malaise nog dreigen te versterken. Zonder besparingen groeit de economie in 2013 met 1 procent, berekende ING. Met diepgaande bezuinigingen wordt een krimp van 0,5 procent verwacht.
Onze noorderburen kampen met een aantal fundamentele zwakheden die de groei fnuiken. Ten eerste zijn de Nederlandse loonkosten per werknemer zijn, gecorrigeerd voor productiviteit, sinds 1999 met 35 procent toegenomen. Enkel Portugal en Griekenland scoren slechter. Dat zet de concurrentiepositie van de bedrijven onder druk.
Het tweede grote probleem van de Nederlandse economie wordt nu pas zichtbaar: een zeepbel op de woningmarkt heeft de Nederlanders met een torenhoge schuld opgezadeld. De overheidsschuld mag dan nog best meevallen, maar de totale schuld van de Nederlandse burgers bedraagt wel 130 procent van het bbp, het hoogste van de eurozone zijn. De oorzaak is te zoeken bij de gigantische hypotheekschuld. De voorbije vijftien jaar zijn de Nederlandse woningprijzen geëxplodeerd.
Dat kwam omdat de aankoop van een eigen woning zeer aantrekkelijk werd gemaakt. Het was de gewoonste zaak van de wereld dat banken hypothecaire kredieten toekenden die meer dan 125 procent van de waarde van de woning vertegenwoordigden. Nederlanders kunnen enkel de rente van hun hypotheek betalen en dat bovendien fiscaal aftrekken. Het krediet op zich wordt niet afgelost. Ze hopen dan dat ze hun huis na tien of twintig jaar met een meerwaarde kunnen verkopen.
Het Centraal Planbureau berekende dat de groei op de woningmarkt in sommige jaren voor een vol procentpunt extra algemene groei heeft gezorgd. Zonder de woninghausse zou de Nederlandse economie vandaag 7 procent kleiner zijn. In de jaren negentig was iedereen vol lof over het Nederlandse poldermodel, maar eigenlijk is de term ‘mortelmodel’ beter op zijn plaats. De groei was opgefokt door de sterk toenemende huizenmarkt. Maar sinds augustus 2008 is de huizenmarkt tot stilstand gekomen en daalden de huizenprijzen met 9 procent. Het gevolg is dat veel Nederlanders nu een grotere hypotheekschuld dragen dan wat hun huis waard is op de markt. Dat weegt op de economische groei. Door de dalende huizenprijzen daalt ook de zin om te consumeren. Terwijl Nederland meer consumptie nodig heeft. De consumptiequote draaide in 2004 rond 48 procent van het bbp.
Tegen 2015 zou dit terugvallen tot 44 procent. 24 miljard euro aan consumptie vloeit weg. (AM)
