Moet er een leeftijdsgrens voor verkozen politici komen?

Een leeftijdsgrens voor verkozen politici lijkt een goed idee. Maar het druist in tegen het streven naar vrijheid en gelijkheid.

De Amerikaanse presidentsverkiezingen waren in veel opzichten baanbrekend, niet het minst omdat voor het eerst een veroordeelde misdadiger tot het hoogste ambt werd verkozen. Maar er werd ook een ander precedent geschapen: dat leeftijd een overweging is bij presidentsverkiezingen. Amerikaanse kiezers, de Democratische partij en uiteindelijk ook president Joe Biden zelf concludeerden dat 81 te oud was voor nog een termijn van vier jaar. Is het zinvol om leeftijdsgrens voor verkozen politici in de wet vast te leggen?

Tot op hoge leeftijd het land dienen is vaak een teken van toewijding. Maar in andere beroepen met een zware verantwoordelijkheid gelden leeftijdsgrenzen. In Amerika en de Europese Unie moeten piloten op hun 65ste stoppen met werken. Brandweerlieden en politieagenten gaan in veel landen op 60 jaar of eerder met pensioen. Amerikanen moeten het leger verlaten voordat ze 64 worden.

Regeringen beperken ook de rechten van burgers om allerlei dingen te doen als ze ouder worden, vooral als die activiteiten een gevaar kunnen vormen voor andere mensen. Veel Europese landen eisen van chauffeurs dat ze na hun 70ste op gezette tijden een medische test ondergaan. Finland legt medische tests op aan rijbewijsaanvragers van 45 jaar of ouder. Engeland stelt een leeftijdsgrens aan het jurylidmaatschap in een proces.

Almaar ouder

Ondertussen steeg de gemiddelde leeftijd van wereldleiders, volgens onze analyse, in de afgelopen vijf decennia van 55 naar 62 jaar. Niet alleen presidenten en premiers zijn ouder geworden. Op Capitol Hill is twee derde van de Amerikaanse senatoren en de helft van de volksvertegenwoordigers geboren voor 1964. Rechters van het Hooggerechtshof worden voor het leven benoemd.

Geen enkel land zegt wanneer een machthebber moet stoppen. Zouden ze dat wel moeten doen? Wijsheid en ervaring tellen zwaar mee. Maar vitaliteit, dynamiek en frisse ideeën ook. ​North Dakota loopt voorop: in juni keurden de kiezers daar een leeftijdsgrens voor verkozen politici om de staat te vertegenwoordigen in het Congres: 80 jaar. In Groot-Brittannië heeft de regerende Labourpartij beloofd een pensioenleeftijd van 80 jaar op te leggen aan leden van het Hogerhuis, die nu voor het leven benoemd worden. En de regerende Bharatiya Janata Party in India legt een leeftijdsgrens van 75 jaar op aan kandidaten voor een functie.

Gevaarlijk

Het klinkt misschien redelijk dat democratieën leeftijdsgrenzen instellen voor kandidaten voor een gekozen functie. Maar het zou een gevaarlijk precedent scheppen. In een vrije samenleving moeten zowel het electoraat als de kandidaten waarop ze stemmen zo representatief mogelijk zijn. Dat betekent zo weinig mogelijk beperkingen opleggen aan wie mag stemmen en op wie ze mogen stemmen. Hoe meer overheden beperkingen opleggen aan wie zich verkiesbaar mag stellen, hoe groter het gevaar dat zulke beperkingen onderhevig zijn aan politieke inmenging. Het is beter om de kiezers gewoon te laten beslissen.