Mobiliteit in België: ‘Je moet mensen echt een wortel voorhouden’

De coronapandemie zet een kunstmatige rem op onze mobiliteit. Door het massale thuiswerk wordt er minder gereden met de wagen. Mensen laten ook het openbaar vervoer links liggen. Alleen de fiets wint aan populariteit. Experts roepen op lessen te trekken uit dat momentum.

De elektrische fiets wint aan populariteit. Met dank aan de opkomst van flexibele verloningsplannen en het fiscale gunstregime voor de bedrijfsfiets. Cyclis, een van de grootste fietsleasebedrijven in België, heeft al meer dan 14.000 leasefietsen in portefeuille. “November wordt voor ons een drukke maand, omdat er veel nieuwe fietsplannen starten”, zegt Daisy Romih van Cyclis.

Johan Portier, de topman van de leasingmaatschappij LeasePlan België, blijft de wagen zien als een van de hoekstenen van onze mobiliteit. “De auto biedt een maximale flexibiliteit, je zit in een veilige bubbel en je bent van niemand afhankelijk. Maar je moet er verstandig mee omgaan. De wagen wordt de laatste maanden meer en meer gecombineerd met de fiets. Dat is een goede zaak. Neem voor een korte afstand zeker de fiets. Dat is verstandig en coronaveilig.”

Mobility as a service

Ook bij de Belgische mobiliteitsapp Skipr ervaren ze dat bedrijven op zoek zijn naar flexibele mobiliteitsoplossingen voor hun personeel. “De pandemie heeft een enorme impact”, zegt CEO Mathieu de Lophem. “Mobiliteit is geen prioriteit meer voor ondernemingen. Hun mensen werken thuis. Sinds midden oktober daalt het gebruik van onze app weer om verschillende mobiliteitsdiensten te plannen, te boeken en te betalen. In maart zakte het gebruik in twee weken met 90 procent. Sinds deze zomer was er opnieuw een mooie groei. Nu hebben we opnieuw dalingen van 30 tot 35 procent.”

Met de app kunnen de gebruikers ritten boeken bij het openbaar vervoer of Uber, of kiezen voor een deelauto van Poppy, een deelscooter, een deelfiets of een deelstep. Sinds kort werkt Skipr samen met de maaltijdcheque-uitgever Edenred en de Belgische Q-Park-parkings.

“We blijven wel contracten afsluiten met bedrijven die onze app willen inzetten vanaf 2021”, zegt Mathieu de Lophem. “Bedrijven willen hun mensen weer mobiel maken en hun CO2-uitstoot verminderen. Met onze app kan dat.” Skipr is actief op de vrij nieuwe markt voor mobility as a service in België en Frankrijk. Deze zomer pompten de bank Belfius en eigenaar Lab Box, de start-upincubator van D’Ieteren Auto, 7 miljoen euro groeikapitaal in het jonge bedrijf. Vandaag werken zo’n dertig bedrijven met de app. “Daar zijn grote ondernemingen bij, zoals Accenture en Carrefour, maar ook middelgrote, zoals Lantis. Ook kleine bedrijven zijn geïnteresseerd. We hebben net nog twee contracten afgesloten met bedrijven met een tiental medewerkers”, vertelt Mathieu de Lophem.

De coronapandemie veroorzaakt een vertraging voor zijn business, maar De Lophem verwacht dat deze gezondheidscrisis op middellange termijn een kans zal zijn. “Omdat mensen minder vaste abonnementen willen door het vele thuiswerken”, legt hij uit. “Ze willen meer flexibiliteit in hun mobiliteitspakket en na corona zal duurzaamheid nog belangrijker zijn. We moeten ons duurzamer verplaatsen en flexibiliteit is daarvoor de sleutel. Skipr beantwoordt aan beide behoeften.”

Meer kiezen voor alternatieven

Ook de consultant Deloitte overweegt met Skipr in zee te gaan. “Mobility as a service is een van de pijlers van ons nieuwe mobiliteitsbeleid. Het is een model voor de toekomst”, zegt Piet Vandendriessche, de CEO van Deloitte België. Het adviesbedrijf telt meer dan 4500 medewerkers en een vloot van 3200 bedrijfswagens. In twee jaar is het aantal autokilometers bij Deloitte met 17 procent gedaald. Met de impact van de coronapandemie erbij gaat het om een daling met 33 procent. Tegen 2023 willen Deloitte de helft minder kilometers halen dan in 2017. “We willen alternatieven voor de wagen aanbieden, zo laagdrempelig mogelijk. Dat gaat van abonnementen voor het openbaar vervoer tot fietsen, elektrische fietsen en thuiswerken. We hebben maatregelen genomen en daar heel veel over gecommuniceerd. In twee jaar hebben we een gedragswijziging gezien. Onze mensen nemen minder de wagen”, stelt Vandendriessche. De auto helemaal weggommen vindt de topman niet realistisch, maar minder rijden is wel haalbaar.

Deloitte werkt met mobiliteitspakketten, waarmee werknemers een bedrijfswagen al dan niet kunnen combineren met het occasionele of regelmatige gebruik van het openbaar vervoer. Wie geen bedrijfswagen wil, kan kiezen voor een vergoeding. “Sinds de lancering van het nieuwe mobiliteitsbeleid twee jaar geleden maakt de helft van onze medewerkers gebruik van het openbaar vervoer. Dit is nooit af. Tegen 2023 mikken we op 60 procent en tegen 2030 willen we 100 procent halen”, meldt Piet Vandendriessche. Ook voor het aantal fietskilometers zijn doelstellingen vastgelegd. Tegen 2021 moet het aantal kilometers van de werknemers die met de fiets naar het werk komen met 10 procent omhoog, tegen 2023 met 20 procent en tegen 2030 met 35 procent.

Mobiliteitsbudget voor iedereen

Een beleidsinstrument dat een hefboom kan zijn om het woon-werkverkeer te vergroenen, is het mobiliteitsbudget. Gebruikers kunnen hun bedrijfswagen inruilen voor duurzame mobiliteitsalternatieven. Het mobiliteitsbudget is nu niet populair en de regelgeving wordt als heel complex ervaren. De regering-De Croo belooft een regeling uit te werken, waardoor werkgevers ook een mobiliteitsbudget kunnen aanbieden aan werknemers die geen aanspraak maken op een bedrijfswagen. Er zijn nog geen concrete plannen bekend, maar Mathieu de Lophem van Skipr gelooft in die bredere aanpak. “Het mobiliteitsbudget voor iedereen is een uitstekend idee. Ik ben al langer voorstander van een soort mobiliteitscheques, om de mobiliteit in België vlot te trekken. Er moet een fiscale incentive zijn, zoals bij de maaltijdcheques. Je moet mensen echt een wortel voorhouden, om hun gewoontes te veranderen. Verandering is altijd moeilijk.”

Ook Veerle Michiels, de mobiliteitsexpert van de hr-dienstverlener SD Worx, vindt het een mobiliteitsbudget voor iedereen een goed idee: “Er zijn nog altijd meer werknemers zonder dan met een bedrijfswagen. Ook zij zijn vragende partij om flexibele vervoerscombinaties uit te proberen. De grote onbekende is natuurlijk hoe dat zal worden gefinancierd. We hopen ook op een oplossing die de kosten voor de werkgevers niet verhoogt.”

Volgens Michiels moeten mensen vooral mentaal de omslag maken naar minder autogebruik. “Er zijn alternatieven voor de auto, zeker op sommige dagen of voor een deel van het traject. We hebben daar al onderzoek naar gedaan. Doorgaans neemt 70 procent van de mensen de wagen om zich naar het werk te verplaatsen. Ze vinden het een snel, flexibel en comfortabel vervoersmiddel. Maar een mobiliteitsbudget kan voor hen drempelverlagend werken.”