Meer dan helft van Belgische bedrijven wil dit jaar investeren

Het regent doemberichten over onze economische vooruitzichten en dat is de Belgische bedrijfsleiders niet ontgaan. 38 procent vreest een algemene economische malaise, leert de bedrijfsbarometer van de consultant BDO. Het betekent niet dat ze hun ambities opbergen. 56 procent plant dit jaar groei en denkt aan investeren.

Geopolitieke onzekerheid, een dreigende handelsoorlog, hoge energieprijzen, aanhoudende regulitis, een economische groei die amper boven 1 procent uitkomt: de negatieve economische indicatoren zijn de Belgische bedrijfsleiders niet ontgaan. Uit de jaarlijkse bedrijfsbarometer van BDO – een enquête bij 400 ondernemingen – blijkt dat net geen vier op de tien (38%) bedrijven verwachten dit jaar geconfronteerd te worden met een algemene economische malaise. 36 procent vreest zelfs een recessie en 43 procent denkt dat een verzwakte concurrentiële positie van België en Europa een negatieve impact zal hebben op het bedrijfsleven.

Maar het is ook niet al kommer en kwel. Meer dan een derde (34%) van de ondernemers denkt dat het wel zal meevallen met de economie, en als er dan toch een dip komt, dat die zich zal beperken tot bepaalde sectoren (39%). En 36 procent gelooft dat onze kennis en expertise in de huidige turbulente tijden stevige troeven zijn.

Het merendeel van de bedrijven laat zich niet afschrikken. Meer dan de helft (56%) heeft concrete groeiplannen. Al is dat wel minder dan de 58 en 61 procent in de enquêtes van 2024 en 2023. 35 procent wil zijn business eerder stabiel houden en 10 procent plant een downsizing of zelfs een stopzetting.

Peter Van Laer, de CEO van BDO, is opgelucht dat de ondernemingen niet in een kramp schieten: “Bedrijven die nu de pauzeknop indrukken, riskeren op termijn een concurrentieel nadeel. Vandaar dat het bemoedigend is te zien dat een derde van de bedrijven net meer op innovatie en externe groei wil inzetten. Er zijn kansen, maar de onzekerheid houdt bedrijven wat tegen. Sommigen zeggen mij: ‘we gaan een paar maanden niets doen en wachten tot zaken als de tarievenoorlog uitgeraasd zijn. Want Donald Trump verandert daarin elke 24 uur van gedachten’.”

“De situatie is echter niet voor iedereen even slecht. Neem defensie. Ik vermoed dat sommige bedrijven die in het verleden deels in die branche actief waren, oude plannen uit de kast halen om nu door te pakken. Als je in de staalsector zit, dan valt het te begrijpen dat je met de hoge energieprijzen en de handelstarieven niet gelukkig bent.”

Arbeidsmarkt niet meer oververhit

Wie groei zegt, zegt investeringen, leert de BDO-studie. “Vervangingsinvesteringen blijven uiteraard een must. Doe je die niet, dan ben je ‘out of business’”, waarschuwt Veerle Catry, partner bij BDO. “Ik denk dan aan de IT-omgeving aanpassen om ze veiliger te maken voor cyberaanvallen.” De uitbreiding van het personeelsbestand blijft een van de belangrijkste investeringsprioriteiten, enerzijds om aan de vraag te voldoen (28%) en anderzijds om een nieuwe strategie of aanbod uit te rollen (22%).

Nieuwe mensen aantrekken zou gemakkelijker moeten worden, met 36 procent van de bedrijfsleiders die denkt dat war for talent over zijn hoogtepunt is en 33 procent die heel wat collectieve ontslagen zien aankomen. “De arbeidsmarkt is niet meer oververhit. De netto-aangroei op de arbeidsmarkt zie je vooral bij de overheid. Maar daarmee is de krapte niet weg”, legt Van Laer uit. “Ik kijk naar onze sector. Wij vinden iets gemakkelijker personeel. Maar accountants met ervaring vinden blijft een even grote uitdaging als vier jaar geleden. Idem voor gespecialiseerde tax- en legalprofielen: als u ze weet te vinden, bel ons.”

“Vergeet niet dat een ondernemer vandaag op een andere manier moet werken dan tien jaar geleden”, zegt Veerle Catry. “Toen bouwde je een fabriek en met een goede ploegbaas en voldoende mensen kon er weinig mislopen. Nu heb je een gespecialiseerde accountant in de buurt nodig, een digitale webshop en iemand die gespecialiseerde IT-systemen opzet.”

AI integreren in bedrijfsmodellen

Dat sluit aan bij de andere investeringsfocus: digitalisering (28%). Bijna de helft van de managers (48%) zegt dat ze er nog meer op inzetten dit jaar. “Het zou niet mogen verbazen dat digitalisering zo’n belangrijke focus is, gezien de vele kansen. Enerzijds heb je de mogelijkheden die AI biedt om taken te automatiseren en zelfs om complexe problemen aan te pakken. Anderzijds is het geen sinecure om die oplossingen in de bedrijfsmodellen te integreren. Veel bedrijven zijn nog naarstig op zoek naar de juiste balans met hun menselijk kapitaal”, zegt Peter Van Laer. Daarnaast stelt bijvoorbeeld de verplichte digitale facturatie onder meer de kleinere kmo’s voor een uitdagingen.

Het overgrote deel van de bedrijven werkt met een aantal digitale tools, van CRM tot cloud based solutions. “Dat maakt van hen natuurlijk een interessant doelwit voor cybercriminelen. Dat is een flinke uitdaging, want we zien nog te vaak dat de investeringen in cyberveiligheid niet dezelfde curve volgen als die van de digitale tools – met alle gevolgen van dien”, aldus Peter Van Laer.

Ook branding (26%) blijft een belangrijk aandachtspunt in de investeringsstrategie van de bedrijven. Het prioriteitenlijstje wordt afgesloten met investeringen in groene energie. Daar wil een vijfde van de bedrijven in 2025 op inzetten, wellicht ook omdat 46 procent denkt dat ook dit jaar de energieprijzen torenhoog zullen zijn.

Duurzaamheidsrapportering

Naast de volatiele economische context en het vinden van geschikt personeel zien de bedrijven ook ‘de energiecrisis’ en de ‘verstrenging van de duurzaamheidsnormen’ als de belangrijkste obstakels voor hun plannen. Belangrijk is wel dat de enquête werd afgenomen voor het lanceren van de Clean Industrial Deal vorige maand in Antwerpen, een Europees plan om energie goedkoper te maken en onze industrie te versterken zonder de duurzaamheid uit het oog te verliezen. Ondertussen is ook de EU Omnibus Regulation gelanceerd, een initiatief van de Europese Commissie om de duurzaamheidsrichtlijnen te bundelen en te vereenvoudigen. Het doel is minder bureaucratie, meer duidelijkheid en efficiëntere rapportageverplichtingen. Is de bezorgdheid van de bedrijven dan wat gedateerd?

“De enquête liep wat parallel met die wijzigingen”, weet Van Laer. “Voor 80 tot 90 procent van de BDO-klanten valt de druk van de duurzaamheidsrapportering weg, omdat ze enkel nog voor grote bedrijven geldt.”

“Maar het nastreven van duurzaamheidsdoelstellingen is een blijver”, benadrukt Veerle Catry, “Bedrijven blijven met ons in contact omdat ze in een ESG-traject willen blijven meegaan. Kijk naar de E: een bedrijf dat energie bespaart, verdient ook geld.”

Solide familiebedrijven

Een andere vaststelling is dat, globaal genomen, bijna de helft van de bedrijven investeringen van meer dan 100.000 euro plant. De familiebedrijven laten zich zeker niet onbetuigd. 55 procent daarvan geeft aan dat ze meer dan 100.000 euro investeren de komende drie jaar. Voor 10 procent is dat zelfs tussen 1 en 10 miljoen euro. Peter Van Laer: “Familiebedrijven zijn bijzonder volhardend en hebben een rotsvast geloof in hun product, naast dikwijls een decennialange ervaring en een doorgaans solide eigen vermogen. Dan begrijp je meteen waarom zij in volatiele tijden voluit kunnen gaan en niet geremd worden in hun investeringsplannen. Zij kijken ook op veel langere termijn dan een beursgenoteerd bedrijf. Dat laatste begint al na een kleine krimp in één kwartaal maatregelen te nemen. Familiebedrijven reageren niet op kwartaalbasis.”

Veerle Catry: “Kijk naar familiebedrijven als Agristo en Jan De Nul, die jaar na jaar blijven investeren. Ze kennen hun klanten en zijn een aantrekkelijke werkgever in hun streek.”

De geplande investeringen worden voornamelijk gefinancierd met eigen kapitaal (50%), of via banken (28%). Opvallend is dat 10 procent van de bedrijfsleiders overweegt fondsen te werven bij vrienden en fans van het bedrijf of merk, dubbel zoveel als in de voorbije jaren. Peter Van Laer: “Voor de toekomst van een bedrijf is het uiterst belangrijk de zoektocht naar kapitaal te professionaliseren. Er is zo’n breed scala aan mogelijkheden: van zaai- en groeikapitaal over mezzaninefinanciering tot bancaire en niet-bancaire financiering. Laat je als ondernemer begeleiden om te bepalen welke de meest passende oplossing is. Want daarmee bepaal je de koers van je bedrijf op de langere termijn, aangezien de impact ook dikwijls het louter financiële overstijgt. Zo kan bijvoorbeeld een kwartaalrapportering aan een aandeelhouder helpen een bedrijf naar het volgende niveau te tillen.”