Marc De Vos (Macquarie University): ‘In België gedogen we het malgoverno’

Een hoge fiscale druk en tegelijk een efficiënte infrastructuur. Een federalisme dat werkt. Betaalbare pensioenen en gezondheidszorg. Een genereus, maar zeer streng migratiebeleid. Australië, bijna een jaar de thuisbasis van Trends-columnist Marc De Vos, is een referentie voor België en Vlaanderen.

Sydney is na Wenen en Melbourne de meest aangename stad om te wonen, volgens de jongste Economist Intelligence Unit. We schuiven de ranking onder de neus van professor Marc De Vos, decaan aan de rechtenfaculteit van Macquarie University in Sydney. De specialist arbeidsrecht en de oprichter en ex-directeur van de denktank Itinera beaamt: “Een van de redenen waarom Sydney zo leuk is, is de brede waaier aan vervoersmogelijkheden. De stad telt 40.000 tot 50.000 Uber-chauffeurs. Er zijn taxi’s, er is de metro. Het wegennet is formidabel en de stad beleeft een infrastructuurboom. De komende tien jaar worden miljarden dollars geïnvesteerd in transportinfrastructuur. Je betaalt afhankelijk van waar en wanneer je rijdt.”

Een soort van kilometerheffing?

MARC DE VOS. “De tarieven variëren. Gebruik je een bepaalde weg, tunnel of brug, dan wordt dat automatisch vastgelegd. Op dat gebied is Australië lichtjaren voor op ons. De discussie in België over meer rijstroken klinkt vreemd vanuit Australisch perspectief. Uiteraard moet er meer beton zijn. Omdat je nu eenmaal vooruitgaat.”

Bij ons hoor je: meer middelen voor het openbaar vervoer en een groot deel van het mobiliteitsprobleem is opgelost.

DE VOS. “Je hebt de volledige waaier nodig voor een efficiënte mobiliteit in de grootsteden. Sydney telt meer dan 5 miljoen inwoners en zou naar 9 miljoen gaan. De stad is geografisch vergelijkbaar met Vlaanderen, maar zonder het welles-nietesdebat over een nieuwe brug of een trein. Daar is alles nodig: wegen en openbaar vervoer. En er worden beslissingen genomen. Australië heeft nota bene een hoge fiscale druk, rond 50 procent.”

Zo hoog als in België?

DE VOS. “Op een paar procentpunten na. Maar wat er tegenover staat, verschilt. Wanneer ik naar België terugkeer, is dat telkens een schok. De mobiliteit is hier een ramp en de publieke opinie tolereert dat allemaal. Een taxichauffeur in Sydney klaagt ook over files. Elke dag 20 minuten vertraging in de spits, zegt hij. Ik antwoord dan: kom eens naar België. Hier is het probleem opgelost als we 20 minuten files hebben. Beide samenlevingen hebben een verschillend verwachtingspatroon. Kijk naar de regeringsvorming. Die kabbelt voort op een surrealistische manier. Dat zou in Australië een revolutie ontketenen. In België gedogen we het malgoverno.

“De bevolking in Australië is jonger dan die in België. Daar gaat een dynamiek en een drang tot vooruitgang vanuit, die er bij ons niet zijn. België is een traag land dat vooral met het verleden bezig is. In Sydney hangt energie in de lucht. Dat is het gevolg van een natuurlijke bevolkingsgroei, maar ook van migratie. Immigratie is voor Australiërs niet het probleem, maar de oplossing. Het leidt tot voldoende inzetbare arbeidskrachten en een draaiende economie.”

In Australië is 50 procent van de inwoners een immigrant van de eerste of tweede generatie.

DE VOS. “Inderdaad. De immigratie komt met periodes, en altijd verbonden met een vluchtelingencrisis. In de ene wijk woont een Libanese gemeenschap die in de jaren tachtig op de vlucht was voor de burgeroorlog. In een andere wijk zijn het Afghanen. Er zijn microgemeenschappen. Australië realiseert het multiculturele project heel goed. Al is het vooral de bedoeling selectief nieuw talent te brengen in een samenleving die kansen biedt. Het is zeer moeilijk om Australië binnen te geraken. Het land is streng aan de toegangspoort en doordacht in de toegang tot werk. Het recht op sociale voorzieningen is geleidelijk en getrapt.”

In Europa associëren we Australië met pushbacks en opvangkampen.

DE VOS. “Dat vluchtelingen op eilanden worden vastgehouden is inderdaad erg. Australië heeft ook zijn crisis gehad, zoals wij onze Middellandse Zee-crisis kennen. Alle partijen hebben toen samen gekozen voor nultolerantie. Dat is soms schrijnend, maar wat is het alternatief? De Europese Unie die haar ziel verkoopt aan schurkenregimes? We betalen milities in Libië en een dictator in Turkije om de vluchtelingen tegen te houden. En we wassen onze handen in onschuld.

“Australië blijft zeer humaan. Het neemt bij elke grote vluchtelingencrisis mensen op. Daar wordt niet gediscussieerd over inburgering of hoofddoeken. De immigranten werken en volgen de regels. Er zijn geen getto’s. Er zijn wel wijken met veel immigranten, maar het is niet zoals in Molenbeek. Het Australische migratiemodel zorgt voor een economische dynamiek. Het land kent al bijna dertig jaar geen recessie.”

Hoe kijkt een land uit het Britse Gemenebest naar de brexit?

DE VOS. “De affiniteit met het Verenigd Koninkrijk blijft groot. De politieke wereld ziet de brexit als een kans. Australië zal een van de eerste landen zijn om een handelsakkoord met de Britten te sluiten. Het zit wel in een spreidstand tussen de strategische partner, de Verenigde Staten, en China dat economisch van levensbelang is.”

Hoe groot is de Chinese invloed in het land?

DE VOS. “Er wonen een miljoen Chinezen in Australië. Het land is economisch enorm afhankelijk van China en Peking speelt dat vuil. Plots kan de export van ertsen niet meer. Er is ook het risico dat Chinees geld zich in de economie inkoopt. En dan heb ik het nog niet over de technologische invloed, onder meer via Huawei. Australië zit een paar rondes voor op België wat betreft de spanning tussen de strategische en de economische belangen in de relaties met China. Australië zit in de frontlinie van het 21ste-eeuwse conflict tussen China en het Westen. Als er een conflict met Peking komt, is het gedaan met de dertig jaar zonder recessie.”

Wat vindt Australië van de handelsoorlog die de Amerikaanse president Donald Trump met China voert?

DE VOS. “Daar is sympathie voor, maar ook bekommernis. De universitaire wereld is afhankelijk van tienduizenden Chinese studenten. Maar Peking kan op elk moment de studenten terugroepen of verbieden en dan is het crisis. Australië loopt op eieren.”

Even terug naar België: wat vindt u van de ontsporende begroting en de oplopende vergrijzingsfactuur?

DE VOS. “België betaalt de rekening voor de paarse illusies, zoals het Generatiepact, en van het Belgische onvermogen tot een strategisch beleid. In Australië werd begin jaren negentig een collectief systeem van pensioensparen ingevoerd. Dat systeem speelt een enorme rol in investeringen en financiële markten. Met als gevolg dat daar geen pensioenleeftijd is.”

Excuseer?

DE VOS. “Je bent niet verplicht om met pensioen te gaan. Het gespaarde geld bepaalt je vertrek. Als je voor je 65ste stopt, heb je minder return uit je spaargeld. Die grens schuift geleidelijk op tot 67 jaar. Er is een wettelijk pensioen en daarnaast het pensioensparen dat de werkgever rechtstreeks betaalt. Er is ook geen discussie over de financiering van de gezondheidszorg.”

Hoezo?

DE VOS. “Er is een standaard publieke verzekering voor iedereen, Medicare. En daarnaast kun je je vrijwillig extra verzekeren. Waarom kan dat niet in België? Misschien moeten we politici, vakbonden en werkgevers eens de wereld laten afreizen. We zitten allemaal in de Belgische bubbel waar niets nog kan.”

Wat is de oorzaak?

DE VOS. “Het gebrek aan visie, verantwoordelijkheid en leiderschap. Politieke energie gaat hier niet naar het bouwen aan de toekomst. Het gaat alleen maar over herverdeling. We raken er niet uit en we tolereren dat. Men zegt dat België complex is. Maar Australië heeft ook veel bevolkingsgroepen en het is ook een federaal land met grote welvaartsverschillen tussen de deelstaten, steden en regio’s.”

Is er in Australië geen debat over grote regionale welvaartsverschil- len?

DE VOS. “Uiteraard wel. Maar men vindt een antwoord via volwassen herverdelingsmechanismen. Infrastructuurwerken in heel Australië worden federaal beslist. Het is daar ook moeilijk. Het niveau van het politieke debat is niet veel hoger dan in België, maar er heerst meer bestuurscultuur.”

In ons land blijven de verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië groot.

DE VOS. “Vlaanderen doet het niet zo goed in infrastructuur, mobiliteit, klimaat, ouderenzorg, kansarmoede, enzovoort. Hoelang zeuren we al niet over het niveau van ons onderwijs? We moeten ons niet wegsteken achter het complexe België. In regionale dossiers zie je dezelfde problemen.”

Sijpelt het federale malgoverno naar Vlaanderen door?

DE VOS. “Vlaanderen is allesbehalve een voorbeeld van goed bestuur. Het heeft gewoon veel geluk met zijn ligging. De havens zijn een groot cadeau.”