‘Macron steunt op de Franse technocratie en de financiële wereld’

De centrist Emmanuel Macron wordt op 7 mei wellicht de nieuwe Franse president. Welk economisch beleid hij zal voeren, hangt vooral af van de meerderheid in de Assemblée na de parlementsverkiezingen van juni, zegt Frankrijk-kenner Frederik Dhondt: “We kunnen nu echt nog niet zeggen wat hij als president zal doen.”

We waren het bijna verleerd, maar soms hebben de peilingen het bij het rechte eind. De eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen is gewonnen door de centrist en ex-minister van Economie Emmanuel Macron (23,7%) en Front National-voorzitter Marine Le Pen (21,5%). Beiden maken op zondag 7 mei uit wie de achtste president van de Vijfde Republiek wordt. Volgens de peilingen stevent Macron op een gemakkelijke overwinning af: 62 versus 38 procent van de stemmen. Al kan Le Pen de kloof de komende twee weken nog aanzienlijk verkleinen als veel Fransen thuis blijven voor de tweede ronde.

Toch denkt Frankrijk-kenner Frederik Dhondt (rechten en geschiedenis VUB, UAntwerpen, UGent) niet dat het FN-kopstuk de deur naar het Elysée zal opengooien. “In Frankrijk zegt men: in de eerste ronde wordt gekozen, in de tweede wordt geëlimineerd. Niemand roept meer aversie op dan Marine Le Pen. Maar 60 tegenover 40 procent zal op 7 mei nog altijd een wereld van verschil zijn met 2002 toen Jacques Chirac vader Le Pen versloeg met 82 procent tegen 18 procent.”

Klassiek rechts en links met François Fillon en Benoît Hamon halen de tweede ronde niet. Nooit gezien in de Vijfde Republiek.

FREDERIK DHONDT. “De kandidaten van de traditionele partijen lijden inderdaad een zware nederlaag. Maar je kunt niets anders doen dan wachten tot de parlementsverkiezingen in juni om te zien hoe het politieke landschap er zal uitzien. Op links is er een grote kans op politieke herverkaveling. De PS wordt blijkbaar niet meer als een linkse partij gezien. Ex-premier Manuel Valls vraagt een ‘ideologische verduidelijking’. Het zou wat zijn als de rechterzijde van de PS naar het centrum verschuift en er aan de andere kant een zeer linkse partij komt.

“Rechts blijft het afwachten naar de houding ten opzichte van Macron zodra die president is. De kans is nog altijd reëel dat Les Républicains standhoudt bij de parlementsverkiezingen en dat er een soort van cohabitatie – in dit geval een rechtse regering met een centrumpresident – komt waarbij de meest rechtse programmapunten van Macron worden uitgevoerd. Bij Les Républicains zullen wel revanchegevoelens leven. Vicevoorzitter Laurent Waucquiez zei niet te willen samenwerken met Macron. Eigenlijk hopen sommigen bij Les Républicains op die cohabitatie waarbij de rechtse premier in 2022 Macron verslaat. Maar de Republikeinen zijn ook sterk verdeeld door de ideologische bocht van Fillon.”

Welke bocht?

DHONDT. “Fillon heeft mensen uit de zeer katholieke beweging Sens Commun aangetrokken. Die zijn tegen het homohuwelijk en tegen abortus. Niet iedereen bij Les Républicains was daar gelukkig mee. De vraag is welke stromingen binnen centrumrechts straks de overhand zullen halen.”

Wat moeten we denken van het economische programma van Macron? zijn pleidooi voor een lagere vennootschapsbelasting en de inkrimping van een vermogensbelasting is rechts. Maar tegelijk verhoogt hij de pensioenleeftijd van 62 jaar niet en wil hij de 35-urige werkweek behouden, zij het met aanpassingen. Zijn besparingen gaan minder ver: van 57 procent overheidsuitgaven naar 53 procent van het bbp.

DHONDT. “Zijn programma is zeer recent opgesteld. Macron steunt op de Franse technocratie en heeft als ex-bankier goede connecties met de financiële wereld. Een goede maatstaf is het rapport van de commissie-Attali van 2007-2008 met 200 maatregelen om de groei te ondersteunen. Staar u niet blind op die 35-urige werkweek. In de meeste Franse bedrijven wordt meer dan 35 uren gewerkt. Die regeling is versoepeld.

“Macron heeft economisch vooral beloften gedaan aan leerkrachten. Dat oud-PS-electoraat had hij echt nodig. Macron is ook een monster van Frankenstein van de opiniepeilingen. Hij heeft gewoon nagepraat wat de grootste consensus is in de Franse samenleving, met wat stevige economische accenten ter rechterzijde. Eerlijk gezegd, we weten nu nog niet wat hij zal doen.

“Niet vergeten: de Fransen willen toch dat er niet te veel verandert. Zelfs indien Fillon aan de macht was gekomen, dan zou hij zijn zeer liberale programma niet hebben kunnen uitvoeren. Hij was vooral de man van La vieille France met een pleidooi voor klassieke normen en waarden.”

In welke mate zal Macron zoals vorige presidenten snel geconfronteerd worden met straatprotest tegen zijn hervormingsplannen?

DHONDT. “Ik ben benieuwd of en hoe hij erin zal slagen akkoorden te sluiten met vakbonden. Men wil in Frankrijk een einde maken aan de vakbonden die niet representatief zijn, maar voortdurend de confrontatie zoeken. Macron wil de erfenis van de klassenstrijd weg. Die leefde nog sterk in Frankrijk met de communistische vakbond CGT.

“Bij de jongste sociale verkiezingen is de centrumlinkse CFDT de grootste geworden, het is een beetje het Franse ACV. Zo’n vakbond kan een partner zijn om hervormingen door te voeren.

“In 1995 heeft premier Alain Juppé geprobeerd bepaalde hervormingen, zoals het afbouwen van de speciale pensioenstelsels voor ambtenaren, door de strot van de Fransen te rammen. Het resultaat was drie weken stakingen en een totale blokkering. Ik denk dat Macron meer voor overleg zal kiezen. En hij zal proberen oude monopolies te doorbreken zonder te veel te bruskeren. Dat deed hij al als minister van Economie onder Hollande door de macht van beschermde beroepen te beperken.”