Langetermijnstrateeg Jan Loeys over de coronacrisis: ‘We moeten niet kiezen tussen levens en banen’

De coronacrisis veroorzaakt geen radicale ommekeer, maar strooit eerder zout in de wonden van de wereldeconomie. Dat voorspelt Jan Loeys, de Belg die de langetermijnstrategie uitzet bij de Amerikaanse zakenbank JP Morgan. “In de Verenigde Staten begrijpen ze niet waarom Europa niet meer geld uitgeeft als lenen gratis kan.”

We worden om de oren geslagen met voorspellingen over de impact van de coronacrisis op de economie. Samengevat: het ziet er niet goed uit. Maar belangrijker nog zijn de gevolgen op lange termijn. Wat hangt ons boven het hoofd zodra de mist is opgetrokken?

Niets is zo moeilijk als de toekomst te voorspellen. De Belg Jan Loeys (67) heeft er als hoofd van de langetermijnstrategie van de Amerikaanse zakenbank JP Morgan niettemin zijn beroep van gemaakt. We bellen de econoom in New York, het epicentrum van de uitbraak in de Verenigde Staten, waar president Donald Trump dan nog volhoudt dat de economie tegen Pasen weer gewoon werkt, omdat anders “het medicijn erger dreigt te worden dan de kwaal”.

“Dat is wat ze de paradox van de keuze tussen levens en banen noemen”, legt Loeys uit. “Sommigen zullen zeggen dat er helemaal geen afweging te maken valt, want wie sterft, kan niet werken. Maar er is wel degelijk een keerzijde aan de medaille, zeker in het sociale en economische systeem van de Verenigde Staten. Als je geen werk hebt, heb je geen inkomen. Dat maakt ook slachtoffers.”

“Hier in de Verenigde Staten hoor je wel meer het argument dat de ernst van de crisis wordt opgeblazen. Dat gebeurt vooral aan één kant van het politieke spectrum. Dat is geen toeval. Tot nu houdt het virus vooral huis in de grote steden, die doorgaans Democratisch stemmen. Rurale gebieden zijn minder getroffen en leunen eerder aan bij de Republikeinen.”

Ook virusbestrijding is dus politiek?

JAN LOEYS. “Wat nu vooral telt, is het debat dat woedt tussen de twee Britse universiteiten Oxford en Imperial College. De eerste stelt dat maar een klein deel van de mensen symptomen vertoont, maar dat al meer dan de helft van de bevolking geïnfecteerd is door het virus, waardoor we al dicht bij een groepsimmuniteit zitten. Bij het Imperial College denken ze dat nog maar een klein deel van de bevolking besmet is en dat we nog zware tijden tegemoet gaan, tenzij we drastische maatregelen nemen.

“We moeten dus geen keuze maken tussen levens en banen, maar afwachten wie van die twee gelijk heeft. Normaal moeten we daar binnenkort meer zicht op krijgen. Ondertussen moeten we vooral kijken of de curves in China en Italië beginnen af te vlakken. Maar ik denk niet dat we hier al over de piek heen zijn.”

Wanneer en hoe komt de economie deze klap te boven?

LOEYS. “Ik verwacht in eerste instantie een heel diepe, maar korte recessie. Al zal dat onder meer afhangen van hoeveel bedrijven er uiteindelijk failliet gaan. De grote bedrijven in bijvoorbeeld de luchtvaartindustrie kan je gemakkelijk redden. Maar hoe red je de miljoenen kleine zaken om de hoek? Dat is veel moeilijker. We moeten alles op alles zetten om de komende periode door te komen. Daarom mag er geen limiet staan op wat de overheden uitgeven.

“Maar vergeet niet, de Spaanse griep (de pandemie die woedde van 1918 tot 1920, nvdr) kwam in drie golven. Ik denk dat we nu ook verschillende golven tegemoet gaan. Er zullen dus opnieuw periodes van social distancing en andere maatregelen komen. Het is dus geen kwestie van een snel V-vormig herstel of een trager U-vormig herstel. Er zullen verschillende V’s kort na elkaar volgen.”

Moeten we ons schrap zetten voor een financiële crisis?

LOEYS. “We hebben er al een gehad. Vergeet niet dat de markten zijn gecrasht. De beurzen zijn van een hoogtepunt een derde lager gegaan, hoogrentende obligaties prijzen nu een zware recessie in, de markt voor Amerikaans overheidspapier kampte met dezelfde liquiditeitsproblemen als in 2008, en er doken opnieuw problemen op bij de geldmarktfondsen, vooral dan met commercial paper (kortlopende bedrijfskredieten, nvdr). Maar wat we ditmaal niet gezien hebben, zijn banken die in de problemen komen.”

Wat wordt de blijvende impact van deze crisis op de economie?

Loeys: “We hebben nog grote schokken meegemaakt. Na 9/11 bijvoorbeeld werd vliegen helemaal anders. Maar ik wil niet overdrijven hoe ingrijpend de economie zal veranderen. De crisis zal vooral enkele bestaande trends versterken. De deglobalisering bijvoorbeeld, en aangrenzende fenomenen zoals het populisme en de handels- en technologieoorlogen.”

Wat zijn de gevolgen van een ommekeer in de globalisering?

LOEYS. “In de Schengenzone zijn de grenzen nu tijdelijk gesloten. Als het virus terugkomt, zullen ze misschien opnieuw toegaan. Misschien zijn er meer papieren nodig, of wordt de temperatuur van mensen gemeten, of worden alle goederen gedesinfecteerd. Dat is allemaal zand in het raderwerk van de wereldhandel, zelfs al gaat het maar om een extra controle van twee minuten.”

De hoop leeft dat door de crisis opnieuw meer in eigen land geproduceerd zal worden.

LOEYS. “Productie terughalen is niet zonder risico. Logistieke ketens zullen eerder worden gediversifieerd, zodat er altijd een andere leverancier klaarstaat als een fabriek gesloten is. Er zal ook minder just-in-time worden gewerkt, wat grotere voorraden nodig maakt. Dat leidt allemaal tot een daling van de productiviteit.”

De lage productiviteitsgroei blijft dus ook na de coronacrisis de achilleshiel van de wereldeconomie?

LOEYS. “Die vertraging is al tien jaar bezig en zal nog versterken.”

Hoe krijgen we de productiviteitsgroei weer omhoog?

LOEYS. “De overheid kan zorgen voor beter onderwijs, investeringen in infrastructuur en meer rationele migratiesystemen uitbouwen. Ik geloof ook in open technologie, meer dan in technologisch nationalisme. En de concurrentieproblemen moeten worden aangepakt, vooral in de Verenigde Staten. Het geloof in de vrije markt lijkt er wat weg. In Europa is vooral de versnippering van de markt het probleem.”

Wat is het potentieel van de economie nog, zodra deze nachtmerrie achter de rug is? Kan de wereldeconomie de groei volhouden zonder te oververhitten?

LOEYS. “Wij denken aan een potentiële groei van 2,4 procent wereldwijd, op basis van 4,5 procent voor de groeimarkten en 1,3 procent voor de ontwikkelde landen. Voor Europa verwachten we zelfs iets minder dan 1 procent. Het probleem is de lage productiviteitsgroei. De centrale banken schatten die wat hoger in, maar die willen natuurlijk niet gezegd hebben dat het potentieel van de economie zo laag is.”

Om de economie te redden zijn de centrale banken all-in gegaan met onbeperkte stimuleringsmaatregelen. Dat betekent dat we nog jaren met nulrentes moeten leven?

LOEYS. “Ik heb de voorbije jaren veel geschreven over wat er zou gebeuren als ook de Amerikaanse rente richting nul zou evolueren. Ik verwachtte wel dat het zou gebeuren, maar niet zo snel, veeleer geleidelijk over een periode van verschillende jaren. Nu zullen we zien of de Verenigde Staten ook de richting van Japan en de Europese Unie uitgaan. Daar is na een deflatoire schok een herstel gevolgd, maar is de nulrente gebleven.”

Waarom is het in Japan en Europa zo gelopen?

LOEYS. “Om twee redenen. Ten eerste spaart de vergrijzende bevolking voor haar oude dag. Dat zorgt voor een overschot aan spaargeld, wat de rente drukt. Daardoor dalen de inkomsten uit dat spaargeld en wordt nog meer gespaard. Zo ontstaat een zelfversterkende spiraal. Ten tweede is er de terughoudendheid bij de overheid om voluit de kaart van het budgettaire beleid te trekken. In de Verenigde Staten kunnen ze heel moeilijk begrijpen waarom Europa niet meer geld uitgeeft als lenen gratis kan. Dat zullen zij anders doen. Dat zien we ook in het aangekondigde stimuluspakket van de overheid.”

U denkt niet dat de Verenigde Staten een Japans of een Europees scenario te wachten staan?

LOEYS. “Nee, want de Verenigde Staten voeren een ander begrotingsbeleid dan de Europese Unie en Japan. Duitsland sprak over een steunpakket in termen van miljarden. Amerikanen dachten dat het vergissing was: are they talking billions or trillions? Dat is de Amerikaanse mentaliteit. Zij spreken alleen over trillions (duizend miljard nvdr). Kijk, als je duizenden miljarden dollars uitgeeft, zal dat de bovenhand nemen op het spaaroverschot.”

Verwacht u daardoor ook meer inflatie?

LOEYS. “De crisis treft de aanbodzijde van de economie. Dat kan voor wat inflatie zorgen, die vervolgens kan beginnen door te sijpelen in de verwachtingen.”

En dat zal de rentes den stijgen?

LOEYS.“Ik denk dat we binnen twee tot drie jaar hogere rentes kunnen zien. De vraag is op welk moment er weer over inflatie gesproken wordt. Tot nu zijn de inflatieverwachtingen goed beheerd door de coördinatie van het beleid van de overheden en de centrale banken. De eerste geven obligaties uit, de tweede kopen ze. Eigenlijk is dat monetaire financiering, maar via een tussenstap langs de markten. Wanneer komt daar verandering in en zullen de inflatieverwachtingen toenemen? Eerst moeten de eerste sporen van inflatie de kop opsteken.”

Met uw verleden als marktstrateeg, zijn de waarderingen ondanks de moeilijke economische situatie interessanter na de crash?

LOEYS. “De waarderingen zijn nu meer gegrond. Op overheidsobligaties weet je welk nominaal rendement je mag verwachten. Bij de bedrijfsobligaties zullen de faillissementen wat hoger liggen, zeker de komende periode. Voor kredietwaardige bedrijven kan je, tegen de huidige prijzen, op middellange termijn rekenen op een nominaal rendement van 3,5 procent in dollar en 1,5 procent in euro, voor hoogrentende obligaties zelfs op 7,8 procent in dollar en 5 procent in euro. Die zijn momenteel interessanter dan aandelen. De winstvooruitzichten zijn moeilijk in te schatten, maar reken voor aandelen op ongeveer 7 procent.”