Landbouweconoom Erik Mathijs: ‘Subsidies voor boeren geven verkeerd signaal’

De droogte zorgt voor lagere landbouwopbrengsten. In Vlaanderen krijgen boeren vervroegd subsidies uitbetaald, in Duitsland vraagt de lokale boerenbond 1 miljard euro subsidies. “Een verkeerd signaal”, vindt landbouweconoom Erik Mathijs (KU Leuven).

De droogte is uitzonderlijk. De subsidie-eisen van de boeren lijken aannemelijk.

ERIK MATHIJS. “Voor subsidies moet je vooraf de spelregels vastleggen. Is twee maanden droogte een criterium? De voorbije drie jaar hadden we wel meer periodes van uitzonderlijk heet en droog weer. We weten al jaren dat we dit soort weer zullen krijgen door de klimaatverandering. Subsidies geven dan een verkeerd signaal. Je creëert een stelsel van vrijblijvende subsidiëring.”

Maar blijkbaar is er zelfs geen verzekering tegen extreem droog weer.

MATHIJS. “Verzekeraars kunnen die niet aanbieden. Dat soort risico zou alle boeren treffen, en is dus onbetaalbaar. Bij een autoverzekering weet je dat slechts een klein deel van de autobestuurders wordt getroffen. Ook voor een individuele landbouwer, die zich toch zou willen verzekeren, zouden de premies veel te hoog zijn. Verzekeringen tegen hagelschade bijvoorbeeld zijn er wel in de landbouw. Niet alle landbouwers worden getroffen door hagelschade.”

Dan lijkt de roep om subsidies tegen het droge weer toch gerechtvaardigd?

MATHIJS. “Landbouwers kregen al jaren de tijd voor productieaanpassingen. Het Europese landbouwbeleid geeft ook daarvoor subsidies. Boeren moeten meer inspelen op diversificatie. Ze leggen te veel de nadruk op één teelt. Dat maakt hen kwetsbaar, als net die teelt wordt getroffen. Aardappelen, mais, melkvee en runderen worden het hardst geraakt. De glastuinbouw en de varkensteelt hebben veel minder problemen. Als landbouwers diversifiëren, kunnen ze de schokken veel beter opvangen. Ze moeten hun risico’s spreiden.”

Het Europese landbouwbeleid moedigt risicospreiding niet aan. Boeren blijven nog te afhankelijk van de subsidies, zoals de rechtstreekse inkomenssteun

.

MATHIJS. “Waarom zou je veranderen als gemiddeld de helft van je inkomen wordt gegarandeerd door het Europese landbouwbeleid? Die rechtstreekse inkomenssteun legt bovendien weinig voorwaarden op. Landbouwers zouden hun risicospreiding collectief kunnen organiseren. Daarbij spijzen ze een gezamenlijk fonds, over de sectoren heen. Dat helpt de landbouwers wanneer het slecht gaat. Canada heeft dat systeem. Voor elke dollar die de boeren in die gezamenlijke pot steken, stopt de overheid een dollar toe. Dat fonds kan zelfs hogerop in de keten mee worden gefinancierd, door de voedingsnijverheid of de grootwarenhuizen.”

MRBB, de holding boven de Boerenbond, is al een coöperatie en vertegenwoordigt twee derde van de Belgische landbouwers. De Boerenbond zou dat systeem meteen kunnen invoeren.

MATHIJS. “De Boerenbond denkt daarover na. Maar onze landbouwers zijn vooral kleinschalige bedrijfsleiders. Die individuele onwil verhindert dat boeren in dat collectieve systeem stappen. Goed draaiende landbouwbedrijven willen niet noodzakelijk opdraaien voor zwakker presterende collega’s.”