Koen Dejonckheere (CEO Gimv) over het einde van de financiële hype: ‘We staan voor een crash in slow motion’

Er zitten nog meer accidenten aan te komen in de financiële sector, aldus Koen Dejonckheere, de CEO van de investeringsmaatschappij Gimv. Maar door de zeepbellen in dat wereldje mag onze aandacht niet verslappen voor de megatrends in de echte economie, zoals duurzaamheid, de kortere productieketens en de herindustrialisering. “We hebben ons dertig jaar lang in slaap laten wiegen.”

Het terugtrekkend tij legt de waarheid bloot, ook in de financiële sector. “Nu zullen we zien wie zonder zwembroek gezwommen heeft”, zegt Koen Dejonckheere, de CEO van de investeringsmaatschappij Gimv. De eerste namen zijn al bekend. In de Verenigde Staten zijn Silicon Valley Bank en Signature Bank omgevallen, in Zwitserland moest Credit Suisse onderdak zoeken bij UBS. Er zullen nog namen volgen, voorspelt Dejonckheere. “In een aantal hoeken van de financiële economie is het de voorbije jaren te gemakkelijk gegaan. Het geld was gratis, en dan ontstaan creatieve financiële structuren waarvan je je afvraagt wat ze nog te maken hebben met de echte economie. Nu de rente is beginnen te stijgen, doet de wet van de zwaartekracht haar herintrede. Een hele hoop structuren dreigt het te begeven. We zullen opnieuw moeten werken voor ons geld. We zullen opnieuw moeten zweten.”

We gaan naar een zware bijstelling van de waarde van enkele bedrijven, bijvoorbeeld in de techsector. Is dat erg? Nee

Zal dat nog kunnen? Zal de echte economie de prijs van het feestje niet betalen, in de vorm van een stijgende rente en kredietschaarste?

KOEN DEJONCKHEERE. “Onze hypotheeklening wordt duurder, en bedrijven zullen meer betalen voor hun investeringskrediet. Maar zware gevolgen zal dat niet hebben. Al zal het afhangen van sector tot sector, en van bedrijf tot bedrijf. Het zestigtal bedrijven in de Gimv-portefeuille heeft weinig schulden, voor gemiddeld slechts twee keer de operationele cashflow. Onze bedrijven gebruiken hun cash om te groeien, niet om leningen terug te betalen. Daarom groeien ze ook sneller dan de economie. U begrijpt waarom de banken Gimv zo graag zien komen.”

Banken zullen nog kredieten verstrekken aan bedrijven. Zullen ze ook gul blijven voor de private-equityspelers?

DEJONCKHEERE. “Dat is een ander verhaal. De pot met bankkredieten voor de financiering van bedrijfsovernames gaat op slot. In de private-equitysector is de kredietschaarste begonnen. Door de strenge regulering moeten banken veel voorzichtiger omspringen met overnamefinanciering dan vroeger. Ze houden een pot beschikbaar voor overnamekredieten en daar komt niets meer bij. Het kredietbedrag dat banken investeren per overname gaat naar beneden. Wie meer wil, moet aan Europese duurzaamheidscriteria voldoen. Wie niet duurzaam werkt, krijgt minder, of betaalt een hogere intrest op zijn lening.

“De gretigheid bij de banken is weg, sinds vorige zomer al. Overnamekredieten werden niet alleen duurder door de hogere marktrente, ook door sterkere risicogevoeligheid bij de banken. Zij stellen zich vragen als: komt er een recessie? Zal het aantal faillissementen stijgen? Vorige zomer heeft Gimv geprobeerd twee bedrijven te verkopen. De koper had het contract getekend, maar kon niet overgaan tot de finale aankoop omdat hij de overnamefinanciering niet rond kreeg bij zijn bank. De bank kon of wilde niet meer toehappen.”

Wat nu? Zijn de zeven magere jaren aangebroken voor de private-equitysector?

DEJONCKHEERE. “We gaan naar een zware bijstelling van de waarde van enkele bedrijven, bijvoorbeeld in de techsector. Is dat erg? Nee, sommige waarderingen waren te ver in de hoogte geschoten. Hoe meer je betaalt voor een bedrijf, hoe minder rendement je overhoudt aan de overname. Overnamekredieten kunnen de overname nog enigszins rendabel maken, via een soort financiële hefboomwerking. Op zich is er niks mis met die techniek, maar ze werd almaar agressiever toegepast.”

Volgens de consultant Bain & Company zit de wereldwijde private-equitysector met een recordbedrag van 3.700 miljard dollar aan ongebruikt geld. Wat moet daarmee gebeuren?

DEJONCKHEERE. “Dat geld is geen cash in de kluizen van de private-equityspelers, het zijn toegezegde middelen door geldschieters. Als de private-equityspeler een overname doet, vraagt hij de nodige toegezegde middelen op bij de geldschieter. De toezegging geldt slechts voor een bepaalde periode. Die 3.700 miljard dollar aan toezeggingen zal daarom geleidelijk afnemen. Dat is dus het probleem niet. Veelzeggender is het enorme gemak waarmee private-equityspelers de toezeggingen binnenkregen. Ze mikten op 100 en zagen 180 binnenstromen. Want in tijden van lage rente konden geldschieters dankzij private equity toch nog een behoorlijk rendement halen. Maar het bedrag aan toezeggingen werd veel groter dan het geld dat de private-equitysector aan het werk kon zetten via overnames. Gevolg: er werd steeds harder geboden op bedrijven, de prijs ging steeds hoger.

“Net zo veelzeggend is dat de private-equityspelers steeds meer bedrijven aan elkaar doorverkopen, in plaats van nieuwe overnames te zoeken. Grote pensioenfondsen, die heel vaak belangen in die private-equityspelers bezitten, worden dat beu. Want ook bij zo’n onderlinge doorverkoop gaat de prijs telkens hoger en betalen de pensioenfondsen als aandeelhouder mee. Mikkel Svenstrup, het hoofd investering van het grootste Deense pensioenfonds ATP, sprak vorig jaar onverbloemd van een piramidespel in de private-equitysector.”

Dat soort uitwassen moet toch verdwijnen, nu de banken kariger worden met overnamefinanciering?

DEJONCKHEERE. “Ja, toch als we spreken over de klassieke banken, die streng gereguleerd zijn. Er blijft een probleem bij de schaduwbanken, het zwak gereguleerde wereldje van private kredietfondsen, vermogensbeheerders en andere spelers die complexe financieringsproducten optuigen. Een voorbeeld zijn CLO’s of collateralized loan obligations. Dat zijn herverpakte bedrijfskredieten die op hun beurt dienen als onderpand voor nieuwe kredieten, en zo leiden tot een opeenstapeling van risico’s. Niet alleen in de bedrijfsfinanciering, ook in het vastgoed en bepaalde segmenten van private-equitysector zie je agressieve constructies die beleggers een rendement boden bij een lage rente. Door de stijgende rente komen die constructies in de problemen. De hype in de financiële economie is voorbij. We staan voor een crash in slow motion.”

Als je hier een productielijn opzet, ben je zeker dat ze uitstekend draait. Op vele plekken elders in de wereld kunnen ze dat niet zeggen

Staat de echte economie er dan beter voor? Onze bedrijven moeten opboksen tegen dure energie en arbeidsmarktkrapte.

DEJONCKHEERE. “Energie is een ernstig vraagstuk. Onze staalindustrie en delen van onze chemische industrie zitten in de gevarenzone. Onze energieproductie moet groener worden, een enorme opdracht voor Europa, via de Green Deal. De arbeidsmarktkrapte kost de bedrijven groei en de samenleving welvaart. Door de vergrijzing is er geen beterschap in zicht. Om de krapte op te vangen moeten bedrijven digitaliseren en automatiseren, zich anders organiseren en samenwerken. Dat doen ze nu al. Ik noem het Mainport Flanders, het gebied tussen Rotterdam en Le Havre, met bedrijven die logistiek en technologisch helemaal op elkaar afgestemd zijn. Vroeger pootten we grote fabrieken neer die alles zelf deden. Vandaag hebben we een economie van kmo’s die ongelooflijk snel aan elkaar toeleveren. Vergeet ook onze technische kennis en kunde niet. Als je hier een productielijn opzet, ben je zeker dat ze uitstekend draait. Op vele plekken elders in de wereld kunnen ze dat niet zeggen.”

Wat ben je met productieve bedrijven als ze van de weg worden gereden door Amerikaans en Chinees subsidienationalisme?

DEJONCKHEERE. “De Chinezen zijn altijd protectionistisch geweest, en nu pakken de Amerikanen ons in snelheid met hun Inflation Reduction Act (IRA). Officieel moet die de Amerikaanse economie vergroenen, in werkelijkheid is het industrieel chauvinisme. Reken daarbij dat energie goedkoper is in China en de Verenigde Staten dan in Europa, wat het extra gemakkelijk maakt voor Chinese en Amerikaanse bedrijven. Een voorbeeld zijn nylongarens. Voor de productie daarvan is onder meer aardgas nodig. Als in Europa aardgas duurder wordt dan nylongarens aangevoerd per boot uit China, is het game-over voor onze nylonindustrie. Europa zal een verstandig protectionisme moeten organiseren.”

Vaarwel globalisering, die elektronica en veel andere consumentengoederen binnen het bereik van ieders beurs bracht.

DEJONCKHEERE. “We hebben ons dertig jaar lang in slaap laten wiegen. We lieten spullen goedkoop in China produceren, stopten ze in containers, om ze hier te consumeren. Met uitwassen als gevolg, zoals wegwerpkledij. We keken ook weg van de vervuilende productie in de lagelonenlanden en moesten plots vaststellen dat onze bedrijven stilvielen door de haperende aanvoer van componenten uit andere werelddelen. Maar het tij is gekeerd. We gaan naar duurzaamheid, kortere ketens, deglobalisering. Het zijn megatrends die je niet meer kunt omkeren. We moeten nu investeren in die megatrends, want ze zijn de toekomst.”

Het wordt tijd voor een European Dream. Geen economie van meer groei, maar betere groei: gesofisticeerder, kwaliteitsvoller en creatiever

Wie moet dat doen?

DEJONCKHEERE. “Ook hier wacht Europa een grote taak. Er moet een Europese versie van de IRA komen, en een versterking van onze halfgeleiderindustrie. We moeten opnieuw grondstoffen delven in Europa, zoals lithium, en nog meer recycleren. Europese plannen als de Net Zero Industry Act en de Critical Raw Materials Act gaan in de juiste richting. Ik zou daar nog aan toevoegen: get Brexit undone, want economisch zijn de Britten echt aan het afzien. En laten we beter samenwerken met het steeds zelfbewustere Centraal- en Oost-Europa. Dat wordt de nieuwe economische groeipool van Europa. De materialengroep Umicore heeft niet toevallig een nieuwe fabriek in Polen gebouwd.”

Stel dat Europa dat allemaal voor elkaar krijgt, zullen onze kinderen het dan later beter hebben dan wij vandaag?

DEJONCKHEERE. “Onze kinderen zullen een baan hebben, gezond eten en wonen in leefbare steden zonder stinkende files. Iedereen zal genieten van digitaal ondersteund onderwijs. De kwaliteit van de gezondheidszorg wordt nog veel beter dan vandaag. Mensen zullen ouder worden én gezond ouder worden. Diversiteit en inclusie zullen stilletjes terrein winnen en zo meer kansen geven aan meer mensen in onze samenleving. En kijk naar onze natuur. In de rivieren zwemmen weer vissen, in de bossen zitten weer wolven. De natuur is er nu al beter aan toe dan twintig jaar geleden. Natuurlijk hebben we stress door Poetin, door de sociale media, en nog meer. Maar weet je, vroeger hoorde je vaak spreken over de American Dream. Het wordt tijd voor een European Dream. Geen economie van meer groei, maar betere groei: gesofisticeerder, kwaliteitsvoller en creatiever. Daar zijn Europeanen goed in. Wij zijn daar beter in dan de Chinezen en de Amerikanen.”