Kloof tussen werkgevers en vakbonden is groter dan ooit

Van het sociaal overleg dat nu al klinisch dood is, valt niets te verwachten in 2012. Na een nationale staking eind januari komen de sociale verkiezingen van mei in het vizier. Dat zorgt altijd voor een verdere radicalisering van de vakbonden.

Het regeerakkoord dat eind november werd afgesloten was eigenlijk een blaam voor de sociale partners. De regeringspartijen zijn het erover eens om de komende jaren toch een paar kleine stappen te doen om de activiteitsgraad van 55-plussers te verhogen.

Een groot verschil met de vakbonden en de werkgevers die er in september-oktober 2011 zelfs niet in slaagden om tot een gezamenlijke evaluatie van het Generatiepact van 2005 te komen. Laat staan dat de basis gelegd werd voor een Generatiepact-bis.
Niet verwonderlijk, want het sociaal overleg is klinisch dood sinds het ABVV en het ACLVB het interprofessioneel akkoord 2011-2012 hadden afgekeurd. De kloof tussen vakbonden en werkgevers is in de loop van 2011 enkel groter geworden. Er waren niet alleen de spanningen in de schoot van de Nationale Arbeidsraad (NAR) waar tevergeefs gepoogd werd om het Generatiepact te evalueren. Dat de vakbonden bijvoorbeeld blijven ontkennen dat de Belgische een loonkostenprobleem heeft, ergert de werkgevers. De vakbondsbetoging van 2 december was een nieuwe bron van frustratie voor het VBO en co.

In 2012 wordt de kloof nog uitgediept. Een algemene staking eind januari is onvermijdelijk. Vakbonden willen de druk op de regering-Di Rupo maximaal opvoeren. Latere acties zijn zeer realistisch met het oog op de sociale verkiezingen van mei 2012. Die werpen hun schaduw over het sociale klimaat. De vakbonden hopen met een radicale houding zoveel mogelijk stemmen binnen te halen. Het ABVV wil een deel van zijn achterstand op het ACV goed maken. In 2008 haalde de christelijke vakbond voor de ondernemingsraden 52,9 procent van de stemmen. Het ABVV is met 35,7 procent van de stemmen op verre afstand nummer twee, het ACLVB de kleine nummer drie (9,9%). Bovendien staat ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw onder constante druk van de grote centrales, de Algemene Centrale en de bediendebond BBTK, om zich onwrikbaar op te stellen. Door de sluiting van de warme lijn van ArcelorMittal Luik zijn ook de al zeer virulente Waalse metallo’s verder geradicaliseerd.

Nieuwe voorzitter

Marc Leemans, vanaf januari de nieuwe ACV-voorzitter, zal niet onder willen doen voor zijn rode collega’s. Er zijn meerdere redenen om te geloven dat Leemans zich harder zal opstellen dan zijn voorganger Luc Cortebeeck. Niet alleen is Leemans van nature militanter, hij kan het zich ook niet permitteren om minder dan een half jaar na zijn aantreden een nederlaag te lijden tijdens de sociale verkiezingen. De vakbonden weten ook dat de automatische indexering, de heilige koe van het sociaal overleg, in 2012 meer en meer onder druk komt te staan. Indien ze hierop moeten toegeven – door lijdzaam toe te kijken wanneer een indexsprong wordt overgeslagen – wordt de legitimiteit van de vakbonden nog eens ondergraven. Want ze laten geen dag voorbij gaan zonder te benadrukken dat ze de echte beschermers zijn van de koopkracht.

De toegenomen radicalisering bij de vakbonden belooft ook weinig goeds voor het interprofessioneel overleg 2013-2014 dat na de zomer opnieuw van start moet gaan. Op dat moment zit België nog in een recessie of kruipt het er stilaan uit. Vakbonden zullen pleiten voor een royaal loonakkoord, want in hun ogen zal de stijgende koopkracht de economische groei ondersteunen. Werkgevers van hun kant zullen het klassieke pleidooi houden voor loonmatiging. De kans dat er voor eind 2012 een interprofessioneel akkoord 2013-2014 uit de bus komt, is dan ook onbestaande.

Alain Mouton