De werken aan het viaduct van Vilvoorde brengen het Belgische fileprobleem weer voor het voetlicht. Wat als u te laat op het werk aankomt, omdat u in zo’n verkeersopstopping zit? Mag een werkgever dan uw loon inhouden? Miet Vanhegen, juridisch adviseur bij Acerta, het dienstverleningsbedrijf voor personeelszaken, licht toe.
Kun je minder loon krijgen, omdat je een deel van je werkuren in de file hebt doorgebracht?
MIET VANHEGEN. “Het hangt een beetje af van de situatie. Volgens het Belgische arbeidsrecht is er de mogelijkheid geen loonverlies te hebben als je op weg naar het werk in een overmachtsituatie belandt, waardoor je te laat komt of niet aankomt op het werk.
“Bij de klassieke gevallen – een treinstaking, files – moeten we ons de vraag stellen: is er effectief sprake van overmacht? Het is de bedoeling dat de werknemer er alles aan doet om vertraging te vermijden. Dat gaat dan zeker over een file, bijvoorbeeld de structurele file die het gevolg is van de wegenwerken aan het viaduct van Vilvoorde, die ruimschoots op tijd is aangekondigd. Het is de bedoeling dat je daar als werknemer rekening mee houdt en op tijd moet vertrekken om op het werk te komen.
“Een dag zoals deze ochtend, met veel ongevallen en een uitzonderlijke drukte, daar heeft de werknemer natuurlijk geen impact op. In dat geval kun je beargumenteren dat het om overmacht gaat. De uren die een werknemer te laat zou komen, kunnen worden gedekt door een gewaarborgd dagloon.
“Bij een treinstaking moet je dezelfde vraag stellen: is het een aangekondigde staking of actie? Dan is dat geen overmachtsituatie. Dan kan er verwacht worden dat de werknemer in een alternatief voorziet om op het werk te geraken.”
Inkomensverlies is dus mogelijk als het een voorzienbare vertraging is.
VANHEGEN. “Correct. Ik denk dat veel afhangt van de verstandhouding tussen de werkgever en de werknemer en de afspraken op de werkvloer. Het is sowieso aangewezen dat een werknemer meteen zijn werkgever verwittigt als hij dreigt te laat te komen. Als het duidelijk een overmachtsituatie is, dan wordt het loon doorbetaald. Als het de spuigaten uitloopt en het is een stelselmatige laattijdigheid, dan wordt ingezoomd op de oorzaak van de vertraging.
“Maar over het algemeen zijn communicatie en afspraken tussen de werkgever en de werknemer essentieel; dat zou ik vooropstellen.”
‘Als het de spuigaten uitloopt en het is een stelselmatige laattijdigheid, dan wordt ingezoomd op de oorzaak van de vertraging’
Miet Vanhegen (Acerta)
Is er een vaste volgorde van zaken die je moet doen als je denkt in de file te zullen staan?
VANHEGEN. “Als je op het punt staat te vertrekken en je ziet bijvoorbeeld dat er een grote file is, dan moet je contact opnemen met je werkgever. Als structureel telewerk nog niet ingevoerd is in je organisatie – je wordt elke dag op kantoor verwacht – zou je in dat geval occasioneel telewerk kunnen aanvragen. Occasioneel telewerk geldt voor onvoorziene omstandigheden, die het verhinderen op tijd of überhaupt op het werk te geraken.
“Voor werknemers die op de werkvloer aanwezig moeten zijn, geldt de vraag: moet je op een bepaald tijdstip op kantoor aanwezig zijn of geldt er een systeem van glijdende werktijden in de organisatie? En in welke mate kan dat in een buffer voorzien voor vertragingen? Het hangt een beetje af van de context op de werkvloer. Je kunt niet op de dag zelf zeggen een glijdend uurrooster in te zullen voeren. Dat is iets structureels, dat moet ingebed zijn in een collectieve arbeidsovereenkomst of het arbeidsreglement.”
Telewerk of glijdende werktijden zijn niet voor iedere, in de file staande werknemer van toepassing. Shiftarbeiders, bijvoorbeeld.
VANHEGEN. “Telewerk is inderdaad niet voor iedereen aangewezen. Ook niet in elke arbeidsorganisatie zijn er glijdende werktijden. Van die werknemers wordt verwacht dat ze zich naar het werk begeven. Als hij of zij te laat aankomt, dan speelt de regeling van het gewaarborgd dagloon. Als die er is, dan kan er voor de uren, die verloren zijn door een vertraging, alsnog loon gevraagd worden. Dan moet wel voldaan worden aan de voorwaarden voor een gewaarborgd dagloon.”
‘Als je op het punt staat te vertrekken en je ziet dat er een grote file is, moet je contact opnemen met je werkgever’
Miet Vanhegen (Acerta)
Wat zijn de regels voor vertegenwoordigers, werknemers die veel tijd op de baan doorbrengen?
VANHEGEN. “Vertegenwoordigers zijn een aparte categorie van werknemers, omdat die niet gebonden zijn aan arbeidstijdregels en zelf hun dag inplannen. Als zij vanuit hun woonplaats naar hun klant gaan en vertraging hebben, is dat iets dat zij zelf moeten oplossen en zelf moeten communiceren aan de klant. Zij hebben meer vrijheid om hun dagplanning in te vullen.”
