Jo Brouns is helemaal geen ‘gewone jongen’ uit Kinrooi

Jo Brouns (cd&v) wil de minister van en voor de boeren worden. Dat zal een stresstest zijn voor de samenhang in de Vlaamse regering. Er zal over het stikstofakkoord tot op het kernkabinet ook een Limburgse precampagne worden gevoerd tegen Zuhal Demir van de N-VA. Brouns is alvast geen ‘gewone jongen’, zoals hij zich graag in de markt zet.

Moet het profiel van Jo Brouns cd&v helpen het vertrouwen van de boeren terug te winnen?

Ja. Landbouwers voelen zich kop van Jut bij het publiek en in de steek gelaten door de politiek. Brouns kan interessante adelbrieven voorleggen. Lode Ceyssens, nu de voorzitter van de Boerenbond maar voorheen ook Limburgs burgemeester en collega-parlementslid, is een goede kennis van hem. Brouns is burgemeester van een echte landbouwgemeente. Kinrooi wordt ‘de grootste groentetuin van Vlaanderen’ genoemd, iets waar Brouns vaak mee uitpakt. In Kinrooi worden dertig soorten groenten geteeld en is de zogenaamde Agropolis gevestigd, een grote hightech landbouwincubator. Al die landbouwbedrijven liggen tussen populaire natuurgebieden, dus Brouns kent de stikstofkwestie. Kinrooi is ook een belangrijke ‘aspergemeente’, met de grootste asperge-oogst van Vlaanderen. Kinrooienaars noemen het zelf de beste asperges van het land.

Lees verder onnder de video

Is Jo Brouns een ‘gewone jongen uit Kinrooi’?

Neen. Maar Kinrooi is wel de meest noordoostelijke gemeente van België, ver weg van ‘die politici die in Brussel allerlei regels bedenken’. Dat helpt de perceptie op het platteland en bij landbouwers. Hij is iemand ‘van ons’. Maar dat maakt hem nog geen ‘gewone jongen uit Kinrooi’, zoals hij zichzelf in de markt probeert te zetten. Zijn vader was zestien jaar burgemeester en Brouns volgde hem naadloos op, met een absolute meerderheid. Vader Hubert Brouns zetelde ook vijftien jaar als federaal en nadien als Vlaams parlementslid. Jo Brouns studeerde in Leuven, werd als dertiger al burgemeester en werkte lang achter de schermen op cd&v-kabinetten. Hij kent de ins en outs van de Vlaamse politiek.

Een vinnige en originele vraag die aan Brouns werd gesteld bij zijn entree, kwam van Belga-journalist Maarten Weynants: “Ziet u het zitten om de job te combineren met het gezin, met de kinderen?” Brouns antwoordde dat hij uit een politieke familie komt “en dus weet wat de keerzijde van de medaille is”. “Dit is je opofferen voor de Vlaamse samenleving, het is geen 9-to-5-baan.” Brouns is dus geen gemiddelde figuur, maar een politiek beest uit een dito nest. Maar het label van ‘gewone jongen’ komt sympathiek over bij het brede publiek en al zeker vanwege een partij die de intentie heeft om ook haar personeelsbezetting grondig te vernieuwen, of toch minstens die indruk wil scheppen.

Het stikstofakkoord is een compromis van en met cd&v. Heeft de partij zich vergist?

Ja. En dat zegt ook de nieuwe minister, vergelijkend met een voetbalmatch: “We hebben een slechte eerste helft gespeeld, we hebben te veel tegendoelpunten gepakt.” Cd&v voelt zich gerold door Zuhal Demir van de N-VA. Zij rijdt vooral voor de natuurbescherming en de Vlaamse industrie. “Het fluitsignaal van de voetbalmatch is de verkiezingen binnen twee jaar”, zei Brouns in zijn eerste interview. Tegen dan wil cd&v de banden met de boeren hersteld zien.

Boeren zijn belangrijk voor de partij, zeker nu: cd&v levert een electoraal gevecht op leven en dood en zal zich in die strijd de komende maanden en jaren scherper profileren. Landbouw is een pijler van de christendemocratie. Dat laatste wingewest, of wat ervan overblijft, wil de partij niet kwijt, desnoods ten koste van de klassieke consensus, waaronder het stikstofakkoord.

Kan cd&v in de Vlaamse regering het stikstofakkoord nog bijsturen?

Ja. Dat proberen cd&v’ers nu al vanuit het parlement, na het nieuws over de verplichte sluiting van de melkveehouderij van de Abdij van Averbode, waar ze zich tegen verzetten. Maar er is ook een afgesproken marge. Daar heeft Hilde Crevits indertijd voor gezorgd, zo slim is ze wel.

Enkele bepalingen zijn ook breed te interpreteren, maar vooral: er loopt momenteel een openbaar onderzoek waarin iedereen bezwaren kan indienen. Dat doen cd&v-burgemeesters nu al volop. Drie weken geleden riep Hilde Crevits in Z-Nieuws op Kanaal Z de landbouwers zelf op bezwaren in te dienen. Bijzonder toch: je beslist iets en je roept nadien iedereen op zich daartegen te verzetten.

In deze nieuwe constellatie zal het verdergaan dan dat. Cd&v schaart zich met Brouns helemaal aan de kant van de boerenopstand. Ze zullen de consensus doorbreken, het debat reanimeren en het op de tafel van de Vlaamse regering leggen.

Zullen de collega’s in de Vlaamse regering daar oren naar hebben?

Als het aan Zuhal Demir ligt, niet. Zij blijft er sinds het akkoord op hameren dat dit het enige redelijke spoor is en zelfs een minimum: het was dit of massaal boerderijen ontmantelen. Maar in de kern van de regering heeft Demir in dit dossier twee cd&v’ers tegenover zich: Brouns, de nieuwe minister van Landbouw, maar ook Crevits, die viceminister-president is en het dossier volledig beheerst. Splijtstof, dus. Bovendien komen Brouns en Demir bij de volgende nationale verkiezingen tegen elkaar op. Er zal dus tot in het kernkabinet een Limburgse campagne worden gevoerd. Misschien zetten ze het hele akkoord onder een stolp en tillen ze het over verkiezingen. Als voor de boeren onzekerheid minder erg is dan het huidige akkoord, zal cd&v dat overwegen.

Wat houdt het stikstofakkoord in?

Vlaanderen wil de uitstoot van stikstof en ammoniak verminderen. Die uitstoot is nefast voor de natuur en de biodiversiteit. Landbouw is goed voor 78 procent van de stikstofneerslag. De industrie stoot met 4 procent veel minder stikstof uit dan de landbouw en die uitstoot daalt al jaren. De regels in het akkoord voor de landbouw zijn globaal dan ook strenger dan voor onze industrie. Voka reageerde opgelucht bij de bekendmaking ervan en dan weet je genoeg. Tegen 2025 moeten 41 zogenaamde ‘rode’ landbouwbedrijven sluiten. Er zijn 120 ‘donkeroranje’ boerderijen die vrijwillig mogen stoppen. Globaal moeten varkens- en pluimveebedrijven tegen 2030 met luchtwassers hun uitstoot beperken met 60 procent. Dat vergt zware investeringen. De overheid belooft weliswaar gedeeltelijke compensaties.

Waarom zijn de boeren zo boos?

Voor de landbouwsector is het stikstofdossier een opdoffer vanjewelste. De Boerenbond noemt dit de “woeligste periode in haar geschiedenis”. Elke dag is er wel een boerenprotest – zoals morgenmiddag aan de poorten van het Vlaams Parlement. Boeren hebben de indruk dat de industrie werd gespaard en dat zij het gelag betalen. Ze stellen vragen bij de wetenschappelijke onderbouw van de hele PAS of ‘Programmatische Aanpak Stikstof’ die de Vlaamse regering uitwerkte. Ze schatten ook dat in dit scenario tot 15.000 banen verloren zullen gaan in de agrobusiness. Dat is één op de drie banen. Onze export van eieren en varkensvlees komt in het gedrang door hogere prijzen, zeggen ze. De verplichte installatie van luchtwassers vergt tienduizenden euro’s en dat zal veel boeren doen stoppen, waarschuwen ze, zeker in een sector die fors vergrijsd is.