Ivan Van de Cloot: ‘Het Belgische belastingstelsel is uitgedokterd door een sadistisch genie’

Over de loonkostverlagingen die de regering-Michel doorvoert, moeten we niet minnetjes doen, vindt Ivan Van de Cloot. Maar het blijft nog lang wachten op een grote belastinghervorming die voor fiscale stabiliteit zorgt.

Het boek dat Ivan Van de Cloot schreef over de taxshift, lag niet op tafel bij de onderhandelingen over de belastingverschuiving. Het conclaaf op Hertoginnedal baarde geen grondige fiscale hervorming zoals de econoom van Itinera had bepleit. Hij vreesde voor quick fixes en kreeg gelijk. Maar Van de Cloot is toch ook positief. “De essentie is de verlaging van de hoge lasten op arbeid. De regering moest voldoende financieringsmiddelen ter compensatie vinden. Ze is daarin geslaagd voor een bedrag van meer dan 7 miljard euro, of zo’n 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Daar moet je niet minnetjes over doen.”

Een hogere btw om de lagere lasten op arbeid te compenseren zou het DNA van de taxshift worden, was de voorbije maanden vaak te horen. Maar van een grote btw-hervorming is uiteindelijk geen sprake.

Ivan Van de Cloot: “Het laagst hangende fruit bij een fiscale hervorming is de btw. Toch is enkel de btw op elektriciteit verhoogd van 6 naar 21 procent. Die beslissing was eigenlijk niet nodig, want die maatregel liep eind dit jaar af.”

Wat vindt u van de mix van andere financieringsbronnen: hogere accijnzen op diesel, tabak en alcohol? Dat zijn toch de oude klassieke methodes?

Ivan Van de Cloot: “Het is droevig dat de regering zijn toevlucht neemt tot zulke stoplappen om de budgettaire gaten te dichten. Men zou eens moeten nakijken of de tarieven beantwoorden aan het doel van die belastingen: het beïnvloeden van het consumptiegedrag. Voor tabak is het efficiënter de kosten in één keer fors te verhogen en de prijzen dan een hele tijd te stabiliseren. Nu worden bij elke begrotingscontrole kleine maatregelen genomen.”

Kan je de taxshift dan wel revolutionair noemen?

Ivan Van de Cloot: “De taxshift heeft het voordeel dat hij er is, maar er is marge om meer te doen. De arbeidskosten blijven gigantisch hoog. Er zijn nog te veel anomalieën en onrechtvaardigheden, zoals het kadastraal inkomen. Voor een woning van 200.000 euro kun je een kadastraal inkomen van 400 of 2400 euro betalen. Of neem de vereenvoudigingsagenda: wanneer gaat men wieden in de vele belastingaftrekken? Ik zou zeggen: koppel aan elke aftrek een of meer meetbare doelstellingen.

“Veel van die aftrekken – zoals de woonbonus en de btw op elektriciteit – streven een doel na, maar hebben eigenlijk het omgekeerde effect. Dat kun je enkel veranderen met een echte fiscale hervorming, en niet met deze taxshift. Een regering zou een kalender moeten opstellen en zeggen in welke periode ze die doelstellingen wil bereiken. Het aanpassen van de kadastrale inkomens zal jaren in beslag nemen.”

Hebben andere landen een efficiënter belastingstelsel?

Ivan Van de Cloot: “Sommige landen doen beter, andere niet. De minder goede zijn Griekenland en Italië. Het Belgische belastingstelsel is uitgedokterd door een sadistisch genie. Hoe kan het dat een belasting zoals die op arbeid mensen blijven ontmoedigen om zich aan te bieden op de arbeidsmarkt? We innen de belastingen op zo’n manier dat het extreem nefast is voor de economische ontwikkeling.”

Kan die impact worden berekend?

Ivan Van de Cloot: “Daar zijn maatstaven voor. Economen noemen dat de excess cost van het belastingsysteem. Hoeveel bedragen de welvaartskosten om 1 euro belasting te innen? In sommige landen leidt dat tot een welvaartskostprijs van 1,5 euro. In België is dat 2,1 euro. Het stelsel is dus nefast voor de economische ontwikkeling. Zo’n hoge kostprijs van de belastingen is enkel aanvaardbaar als die inkomsten nuttig worden besteed. Dat is het geval in Zweden of Finland, maar niet hier. Kijk bijvoorbeeld naar de wildgroei van agentschappen op Vlaams niveau. Daar kan de regering toch iets aan doen?”

De regering verhoogt de roerende voorheffing op een aantal spaarproducten van 25 naar 27 procent. Naar de uniformisering van de spaarfiscaliteit blijft het zoeken.

Ivan Van de Cloot: “Het debat over de vermogensfiscaliteit is soms van een kinderlijk niveau. Er wordt te weinig pragmatisch nagedacht. Ik hoor pleidooien om vermogens en arbeid op dezelfde manier te belasten. Als het reële tarief van de meerwaardebelasting 0 procent is, is het toch van de pot gerukt om het meteen tegen 50 procent te willen belasten zoals arbeid? Het belastingsysteem is zoals een tanker. Als je aan het stuur van die tanker draait alsof je op de kermis met een botsautootje rijdt, krijg je catastrofes.”

Het volledige interview met Ivan Van de Cloot leest u donderdag in Trends.