De jongste groeicijfers tonen dat president Donald Trump de sterke Amerikaanse economie in de gracht kan rijden. “Het is bijzonder jammer hoe de Verenigde Staten zich in de voet schieten, maar we mogen het recessiegevaar nog niet overdrijven”, zegt Isabelle Mateos y Lago, hoofdeconome van BNP Paribas.
Voor het eerst sinds 2022 liet de Amerikaanse economie een negatieve kwartaalgroei optekenen. In de eerste drie maanden van dit jaar kromp de Amerikaanse economie met 0,3 procent op jaarbasis. Die groei wordt enigszins vertekend door een sterke stijging van de invoer, omdat bedrijven anticipeerden op de hogere importheffingen, maar het slechte bbp-cijfer is niettemin een signaal dat de Amerikaanse economie vaart verliest door het agressieve handelsbeleid van president Trump.
“We mogen dat zwakke groeicijfer nog niet te veel dramatiseren”, zegt Isabelle Mateos y Lago, hoofdeconome van de Franse bankgroep BNP Paribas. “Het is beïnvloed door een sterke stijging van de invoer. De binnenlandse vraag in Verenigde Staten bleef nog op peil. Zowel de gezinsconsumptie als de bedrijfsinvesteringen laten nog geen recessie vermoeden. Het vervolg is uiteraard sterk afhankelijk van de duurtijd van de huidige onzekerheid die Trump gezaaid heeft. Hoe langer deze uitzonderlijke fase van onzekerheid, hoe groter de schade voor de economie en hoe groter de kans op een recessie. Het is bijzonder jammer hoe de VS zich met een radicale beleidsomslag in de voet schieten.”
Zal ook de Europese economie delen in de klappen?
ISABELLE MATEOS Y LAGO. “Je moet de zaken in perspectief plaatsen. De Duitse export naar de VS bedraagt 3 procent van het Duitse bruto binnenlands product (bbp). De VS heffen nu een gemiddeld invoertarief van 10 procent op goederen uit de Europese Unie. De export naar de VS zal een tik krijgen, maar gaat ook niet volledig opdrogen. De hogere Amerikaanse importtarieven zullen dus pijn doen, maar de impact is beperkt. Ruim 80 procent van de export van EU-landen blijft binnen de EU. Europa heeft er dus veel bij te winnen als de interne markt versterkt wordt.
“De Europese economie krijgt straks ook een stevige duw in de rug van een expansiever budgettair beleid in Duitsland. Noem dit geen keynesiaans beleid, maar eerder een inhaaloperatie. De voorbije tien jaar investeerde Duitsland 1.000 miljard euro te weinig om de publieke kapitaalvoorraad op peil te houden. Die inhaaloperatie is een must om het groeipotentieel van de Duitse economie te verdedigen. De rest van Europa zal meeprofiteren van dat Duitse beleid.”
De Duitse investeringsplannen duwen wel de rentevoeten in de hele eurozone hoger.
MATEOS Y LAGO. “Ja, maar de Duitse langetermijnrente staat intussen opnieuw op het niveau van voor de wijziging in het Duitse beleid. Die daling van de rente danken we aan kapitaalstromen die terugvloeien uit de VS. Dankzij het toegenomen wantrouwen in Amerikaanse activa kan Europa meer investeren zonder hogere rentevoeten te betalen. Dat is een goede zaak voor Europa. Sommige Europese landen hebben weinig tot geen budgettaire ruimte, maar gemiddeld gesproken is de schuldgraad in de Europese Unie onder controle. Er is op Europees niveau dus ruimte om een expansiever budgettair beleid te financieren via de uitgifte van gemeenschappelijke euro-obligaties. De Europese economie kan op termijn ook genieten van een aantal hervormingen, zoals geformuleerd in het Draghi-rapport. Wij zijn iets optimistischer geworden over de Europese economie.”
‘Dankzij het toegenomen wantrouwen in Amerikaanse activa kan Europa meer investeren zonder hogere rentevoeten te betalen’
De euro is met ruim 10 procent gestegen ten opzichte van de dollar. Wat betekent dat voor de Europese economie?
MATEOS Y LAGO. “De waardestijging van de euro is goed nieuws, want de Europese import, bijvoorbeeld van olie en aardgas, wordt goedkoper. Een sterkere euro geeft de Europese Centrale Bank (ECB) ook meer ruimte om de beleidsrente te verlagen. De ECB heeft sowieso meer manoeuvreerruimte dan de Amerikaanse centrale bank om het geldbeleid verder te versoepelen. Het handelsbeleid van Trump verhoogt de inflatie in de VS, maar voor de rest van de wereld, en dus ook voor Europa, is dit een negatieve vraagschok die deflatoir werkt.”
Zal China de Europese economie niet overspoelen met goedkope producten die China in de VS niet meer kwijt kan?
MATEOS Y LAGO. “Dat is een risico. Voor de bedrijven die blootstaan aan de internationale concurrentie is een aangescherpte concurrentie uit China uiteraard minder aangenaam, maar een groter aanbod van goedkopere producten is goed nieuws voor de consument. De Europese Unie zal echter reageren als de toevloed uit China te groot is. En er zit ook een positieve kant aan de verschuivende handelsstromen. China zal meer invoeren uit de EU in plaats van uit de VS.”
Is het agressieve handelsbeleid van Trump een onderhandelingstechniek om betere deals te krijgen, of zit er meer achter?
MATEOS Y LAGO. “Trump wil oprecht de Amerikaanse middenklasse herstellen door industriële activiteiten aan te trekken. Dat beleid geniet een brede steun bij de bevolking. De importtarieven moeten ook voor extra overheidsinkomsten zorgen. Die inkomsten zijn een must op de beloofde belastingverlaging te financieren. De Amerikaanse overheidsfinanciën zitten al op een onhoudbaar traject van te grote begrotingstekorten. De importtarieven kunnen dus niet terug naar 0 procent dalen. Er is enkel onderhandelingsruimte à la tête du client.”
Is het een goede zaak dat de financiële markten de bewegingsruimte van Trump beperken?
MATEOS Y LAGO. “De stijging van de langetermijnrente heeft Trump doen terugkrabbelen. Trump kan ermee leven als de beurzen 20 procent dalen, maar een crisis op de obligatiemarkt is geen optie. Voorlopig is er nog geen sprake van zo’n crisis, want de Amerikaanse centrale bank is ook nog niet moeten tussenbeide komen op de obligatiemarkt. Alle ogen zijn nu gericht op de handelsoorlog, maar straks zullen de financiële markten de aandacht verschuiven naar de precaire toestand van de Amerikaanse overheidsfinanciën. Als dat gebeurt, kan de langetermijnrente stijgen. De kans bestaat dat de markten de beloofde belastingverlaging niet zullen pikken. Het is ergens geruststellend dat de obligatiemarkt Trump enigszins aan banden legt, maar Trump is bereid met vuur te spelen, en dat is geen geruststellende gedachte. Trump zal zich ook niet laten afschrikken door de tussentijdse verkiezingen voor het Congres in 2026. Dat is zijn zaak niet. Trump ligt niet wakker van het lot van de Republikeinse Partij.”
In welke mate is het vertrouwen in de dollar al aangetast?
MATEOS Y LAGO. “Onze klanten stellen veel vragen over de status van de dollar. Ik had nooit verwacht daar zoveel vragen over te krijgen. De ongerustheid is groot. En zodra de twijfel toeslaat, is het moeilijk om het vertrouwen terug te winnen. Ook landen stellen zich vragen over hun dollarreserves. Ze zullen die reserves meer diversifiëren, maar iedereen heeft er belang bij dat op een rustige manier verloopt. Dat is een proces voor de volgende vijf tot tien jaar.”