Is België klaar voor de versoepeling van de maatregelen tegen corona?

Veel landen waar de corona-epidemie over haar piek lijkt, denken na over de versoepeling van de voorzorgsmaatregelen. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft onlangs zes criteria geformuleerd waaraan landen moeten voldoen voor ze de greep kunnen lossen. Hoe staat ons land ervoor?

Velen snakken ernaar, maar is ons land wel klaar voor de versoepeling van de lockdown light? We toetsen de situatie af aan de zes richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

1 Het besmettingsgevaar moet onder controle zijn

Dat betekent dat het aantal nieuwe gevallen binnen de marge blijft van wat de gezondheidszorg aankan. Volgens professor Philippe Beutels, een gezondheidseconoom die aan de UA mathematische modellen over infectieziekten bestudeert, voldoen we gedeeltelijk aan die voorwaarde. “In de ziekenhuizen en de eerstelijnszorg slagen we daarin, maar in de woon-zorgcentra is dat heel anders”, zegt hij. “We zijn de lockdown gestart om te voorkomen dat onze ziekenhuizen overstelpt raken. Of we de maatregelen kunnen loslaten, hangt af van de buffer die we inbouwen in ons systeem. Want we verwachten dat het aantal besmettingen weer zal stijgen.”

Het aantal beschikbare bedden in de ziekenhuizen neemt opnieuw toe. Zo kon het UZ Gent al twee van de zeven covid-19-afdelingen sluiten. Dat biedt ruimte, maar het beest is nog niet verslagen, liet viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) weten.

2 Detectie en behandeling van alle gevallen

Iedereen die besmet kan zijn, moet kunnen worden gedetecteerd, getest, geïsoleerd en behandeld, vindt de WHO. Ons land deed al 153.575 tests. Hoewel de commerciële labs en het Rode Kruis vorige week klaagden over onderbenutte testcapaciteit, stelde minister Philippe De Backer (Open Vld) vorig weekend: “Het testproces blijft logistiek een grote uitdaging, maar draait wel op 100 procent.” Dat zou betekenen dat dagelijks 10.000 tests kunnen worden afgenomen. Vooral de woon-zorgcentra krijgen nu aandacht. Er zijn al 46.000 tests verdeeld en het is de bedoeling die de komende weken op te trekken tot 210.000. 85 procent blijkt negatief te testen.

Een app die detecteert met wie besmette personen in aanraking zijn gekomen, kan de opvolgingsstrategie versterken. “We moeten intensief aan contact tracing doen als we de maatregelen versoepelen”, zegt Beutels, die ook meewerkt aan de wekelijkse corona-enquête van de UA. “Een app kan een nuttig hulpmiddel zijn, maar de aanvaardbaarheid ligt laag. In onze wekelijkse enquête zegt 40 procent er niet van te willen weten, zelfs als de privacy is gegarandeerd.”

3 Er moet voldoende beschermingsmateriaal op voorraad zijn

Woensdag liet de Taskforce Shortages weten dat 130 miljoen chirurgische maskers zijn besteld. Daarvan zijn er 27 miljoen geleverd. Er zijn ook ruim 25 miljoen schorten en 53 miljoen handschoenen besteld. Na veel kritiek lijkt de inhaalbeweging vruchten af te werpen. Zo liet ook de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (BVAS) eerdere kritiek varen. Het artsensyndicaat kondigde aan dat het vertrouwen heeft in de inspanningen van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) om een voorraad essentiële geneesmiddelen op te bouwen. Volgens een gezamenlijke persmededeling is het mogelijk met die voorraden patiënten ruim vier weken te behandelen.

4 Preventieve maatregelen op de werkplek, scholen en andere essentiële plaatsen

Op die plaatsen moet het risico op besmetting zo klein mogelijk worden gemaakt door voorzorgsmaatregelen zoals fysieke afstand, handhygiëne en eventueel temperatuurmeting. Volgens de werkgeversorganisaties VBO en Voka is dat nu al grotendeels het geval in de ondernemingen. Zo benadrukte VBO-topman Pieter Timmermans dat 95 procent van de bedrijven klaar is voor een heropstart. “In een bevraging bij onze leden stelt 67 procent dat ze klaar zijn”, zegt Voka-woordvoerder Kasper De Mol. “Nog eens 18 procent geeft aan dat ze al maatregelen hebben genomen en er nog extra willen nemen. De werkgevers doen er alles aan om hun personeel veilig opnieuw aan het werk te laten gaan.”

De heropening van de scholen staat ook in ons land ter discussie. De versoepeling van de quarantainemaatregelen volgens leeftijdsgroepen houdt risico’s in. Kinderen maken deel uit van een gezin. Leeftijdsgroepen volledig van elkaar afsluiten, is moeilijk. De scholen heropenen is een optie omdat de risico’s daar deels kunnen worden beperkt door klassen gescheiden te houden en gespreide lunchpauzes of speeltijden te organiseren.

5 Opvolging en eventuele afzondering van wie uit risicogebied komt

De checklist van de alternatieve expertengroep die dit weekend de media haalde, wil een quarantaine van twee weken voor wie ons land binnenkomt, tenzij die een immuniteitsattest kan voorleggen. Hoe dat praktisch moet worden georganiseerd, is minder duidelijk. Maar open grenzen zullen nog niet voor morgen zijn. Spanje heeft al aangekondigd dat het deze zomer geen toeristen binnenlaat. Zo’n aanpak kan in ons land ook. “De maatstaf is opnieuw de ziekenhuiscapaciteit”, zegt Beutels. “Als er onvoldoende plaats is, is het geen goed idee het toerisme te stimuleren. Toeristen kunnen ook in het ziekenhuis terechtkomen.”

6 De bevolking begrijpt dat aangepast gedrag de nieuwe norm is

Gemeten aan het toenemend aantal boetes tijdens de paasvakantie, zijn we daar niet geheel klaar voor. Gedragswijziging is moeilijk, blijkt ook uit de corona-enquête van de UA. “Voor 13 maart lag gedragsverandering moeilijker dan erna”, zegt Beutels. “Je ziet vanaf dan een bewustwording van de ernst van de infectie. Het risico bestaat dat de versoepeling van enkele maatregelen het signaal geeft om de contactbeperkingen minder strikt te nemen. Er treedt gewenning op en het is moeilijk zulke regels vol te houden. Het is nooit een gewonnen spel: dit is eerder een marathon dan een sprint. Daarom is het ook heel belangrijk niet blind te zijn voor de sociale en de psychologische aspecten.”