‘Hoe zorgt ú voor de mensheid?’

‘In het oneindige spel is deelnemen belangrijker dan winnen.’ Dat zegt Katleen De Stobbeleir, professor leadership en Partner Van de Vlerick Business School.

Zullen de Olympische Spelen doorgaan? En komt er nog een editie van de Container Cup met Pedro Elias en Wesley Sonck? We zijn verzot op wat Simon Sinek eindige spelen noemt: spelen met een duidelijk begin en einde, met vaste spelers en spelregels, en winnaars en verliezers. We passen de principes van eindige spelen ook graag toe op het bedrijfsleven. Onze carrière is een marathon, onze organisatie een voetbalploeg, en ons innovatieproces een sprint.

Maar zijn zulke metaforen gepast? Die vraag stelt Sinek in zijn boek The Infinite Game. Hij waarschuwt leiders voor de verleiding van eindige spelen. Want als we het bedrijfsleven benaderen als een match, raken we geobsedeerd door de regeltjes en door één enkel doel: winnen, ten koste van de ander. Maar hoe win je in godsnaam het spel ‘het bedrijfsleven’? En hoe overwin je iets wat het bedrijfsleven overstijgt, zoals een pandemie of de klimaatverandering?

Het bedrijfsleven is geen schaaktoernooi, maar een oneindig spel, met spelers die komen en gaan, met voortdurend veranderende spelregels, zonder duidelijke winnaars of verliezers. Ofwel lig je voor, ofwel lig je achter, maar of je voor of achter ligt, wordt vaak pas duidelijk op lange termijn. In een eindeloos spel is je hoofddoel niet winnen, maar zo lang mogelijk in het spel blijven. Toch zit het overgrote deel van de bedrijven volgens Sinek vast in de mentaliteit van het eindige spel, waardoor de maatschappelijke problemen zich blijven opstapelen, die op hun beurt het bedrijfsleven diep treffen.

De mentaliteit van het eindige spel zie je in de manier waarop mensen gepromoveerd worden. Vaak promoveren we degenen met een winnaarsmentaliteit, die keer op keer hun targets halen. We houden niet van dwarsliggers die de zaken ter discussie stellen. Studies tonen aan dat wie aan de boom schudt, daar een prijs voor betaalt. Maar uiteindelijk zijn het de ondernemingen die de prijs betalen. Zij verliezen de innovatiecapaciteit die ze nodig hebben om te kunnen blijven deelnemen aan het oneindige spel.

Deelnemen aan het oneindige spel vergt drie keuzes. Ten eerste moet je een cultuur creëren waarin je doelen stelt die het bedrijf overstijgen, en waardoor je je organisatie blijvend ter discussie durft te stellen. Zoals Patagonia deed door een tweedehandslijn te introduceren in zijn missie om zijn ecologische voetafdruk te reduceren. Of Netflix, een videoverhuurbedrijf dat de verhuurmarkt zag instorten en weer opstond door video’s te streamen.

Om te blijven deelnemen aan het oneindige spel, moet een bedrijf ook oprecht zorg dragen voor mensen – in de eerste plaats zijn eigen mensen, maar ook de mensheid. Het houdt zich niet bezig met triviale vragen als ‘laten we ze twee of drie dagen thuiswerken?’ maar het start de dialoog vanuit het besef dat mensen matuur genoeg zijn om daar zelf over na te denken. Je krijgt de medewerkers die je verdient. Als een organisatie zorgt voor haar mensen, zorgen zij voor de organisatie. Moeten we dan alle targets uit het raam gooien? Uiteraard niet. Het derde ingrediënt om deel te nemen aan het oneindige spel is dat er een gezonde financiële reflex aanwezig is, bij iedereen in de organisatie. Dat kun je stimuleren door regelmatig de vraag te stellen welke bedrijfsbeslissingen je zou nemen als je je persoonlijke middelen zou moeten aanspreken.

Die drie principes voor succes kun je volgens Sinek ook toepassen op jezelf, want het leven is een aaneenrijging van eindeloze spelen, zoals het ouderschap of het huwelijk. De vragen waar ik u mee op pad stuur, zijn dan ook simpel. Hoe zorgt ú ervoor dat wat u doet groter is dan uw eigenbelang? Hoe zorgt ú voor de mensheid? En hoe doet ú dat op een voor u financieel aanvaardbare manier? Want laat ons niet vergeten: in het oneindige spel is deelnemen belangrijker dan winnen.