Hoe de economie van Taiwan verweven is met die van ideologische tegenstander China

Politieke applausbezoekjes zullen voor de VS niet volstaan om Taiwan uit de Chinese invloedssfeer te halen. Ideologisch mogen Taiwan en China dan wel aparte werelden zijn, economisch zijn ze stevig verbonden.

Een ideologische scheiding betekent nog geen economische scheiding. Toch niet in het geval van Taiwan en China. Begin deze maand heeft Taiwan dan wel Nancy Pelosi, de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, met open armen ontvangen, ver van de schijnwerpers is de economische band met het vlakbij gelegen China veel belangrijker. In 2021 ging slechts 15 procent van de Taiwanese export naar de Verenigde Staten. De export naar China en Hongkong bedroeg 42 procent van het totaal, bijna drie keer zoveel. En hoe diep de ideologische kloof tussen Taiwan en China ook moge zijn, Taiwanese industriële kampioenen als de chipproducent TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) en de elektronicaproducent Foxconn hebben belangrijke vestigingen in China. Foxconn is zelfs de grootste private werkgever in China.

De VS proberen hun achterstand in te halen, maar komen niet veel verder dan onderhandelingen over uitgebreidere handelsrelaties. Taiwan rekent op een verregaander vrijhandelsverdrag, maar dat zou een provocatie zijn voor China, die het eiland als onderdeel van zijn grondgebied beschouwt. De zware schaduw van China hangt ook over het Indo-Pacific Economic Framework (IPEF), een soort economisch samenwerkingsverband eind mei gelanceerd door de Amerikaanse president Joe Biden tussen onder meer Japan, India, Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea en Singapore. Biden nodigde Taiwan niet uit, mede omdat enkele IPEF-leden vreesden dat het Taiwanese lidmaatschap China te veel voor het hoofd zou stoten.

Grens

Dat betekent nog niet dat Taiwan slecht boert. Samen met Zuid-Korea, Singapore en Hongkong behoort het eiland tot de vier Aziatische Tijgers, rijk geworden dankzij snelle industrialisering. Dat laat zich aflezen aan de welvaart van de gemiddelde inwoner. In Taiwan bedroeg het bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking – gemeten tegen koopkrachtpariteit – 55.808 dollar in 2020, aldus cijfers van de Asian Development Bank. Het veel grotere Japan kwam niet verder dan 41.658 dollar. China lag hopeloos achterop met 17.193 dollar.

Diensten maken het leeuwendeel van de economie en de werkgelegenheid uit, of telkens 60 procent. De industrie is goed voor respectievelijk 38 en 35 procent. Het restje is landbouw. Ogenschijnlijk is Taiwan dus een rijk land als een ander, ware het niet van zijn enorme halfgeleidersector. Het is de sterkte en tegelijk de zwakte van het land, aldus een ING-rapport. De grote vraag naar halfgeleiders deed de economische groei in het coronajaar 2021 pieken tot 6,6 procent, gedreven door het wereldwijde thuiswerken en de nood aan pc’s en smartphones. Dat effect zal dit jaar wegvallen, waarschuwt ING. Daar bovenop komt een slabakkende Chinese markt, veruit de voornaamste bestemming voor de Taiwanese elektronicacomponenten. De innige economische band met China kan dus ook bijten (zie grafiek China, broodheer van Taiwan).

Zelfs TSMC is niet langer ongenaakbaar. Het bedrijf produceert de meest geavanceerde halfgeleiders ter wereld en is daarmee een cruciale schakel in de wereldwijde elektronicaproductieketens. Voorlopig toch. “Het Zuid-Koreaanse Samsung beschikt intussen over dezelfde technologie en gaat ermee in massaproductie begin 2023”, zegt Frank Gebruers van het Kortrijkse technologiebedrijf Barco. Hij is directeur van het 100-koppige onderzoekscentrum van Barco in Taiwan. “Bovendien gaat Samsung samenwerken met de Amerikaanse halfgeleiderreus Qualcomm. TSMC heeft het Amerikaanse Apple en Intel als grootste klanten, maar lijkt in Azië tussen wal en schip komen te zitten, met Zuid-Korea en Samsung aan de ene kant, en China aan de andere. Want net als de VS besteedt China enorme budgetten aan de opwaardering van de halfgeleiderindustrie. Met zijn plan ‘Made in China 2025’ wil China zelfvoorzienend worden in halfgeleiders. Inzake chiptechnologie schat ik dat China over twee jaar even ver zal staan als Taiwan.”

Zal ook de Taiwanese chiptechnologie intussen niet vooruit gaan, en zo haar voorsprong behouden? “Technologisch zit TSMC dicht aan de grens van de grens”, zegt Gebruers. “Je zou de huidige chiptechnologie op basis van silicium al moeten verfijnen tot op atomair niveau, wat apparatuur vergt die nog niet voorhanden is. De siliciumtechnologie zal nog tien jaar proberen de grens te verleggen, maar vroeg of laat zullen compleet andere technologieën de onderzoeksfase verlaten en de markt betreden, zoals computers op basis van kwantummechanica, of ook de zogenoemde biologische computers, die DNA en eiwitten gebruiken voor berekeningen en data-opslag.”

Talent

Niet enkel de chips maken Taiwan uniek, volgens Frank Gebruers. “Nergens ter wereld zal je – misschien op China na – een land vinden dat zo bedreven is in ODM en OEM, of original design manufacturing en original engineering manufacturing. Dat is het ontwerpen en fabriceren van elektronische componenten en eindproducten in opdracht van een ander bedrijf. De iPhones en andere toestellen die Apple door Foxconn laat maken, zijn een bekend voorbeeld, maar Taiwan telt nog een massa andere onderaannemers. Het is een compleet ecosysteem, met de chipproducenten in het middelpunt, en daarrond bedrijven die elektronische componenten bouwen met die chips, tot en met fabrikanten van de afgewerkte producten zoals pc’s. Je kan voor ODM ook terecht bij Japanse en Zuid-Koreaanse bedrijven, maar de kans is groot dat zij een deel van die opdracht zullen uitbesteden aan een Taiwanees bedrijf.”

Intussen verkent Taiwan nieuwe wegen. “De jongste vijf jaar kende de ontwikkeling van software voor artificiële intelligentie, cloudtoepassingen en het internet der dingen een enorme boost hier”, zegt Gebruers. “Grote techspelers als Google, Amazon en Microsoft openden hier researchcentra voor software. Daar zitten de spanningen tussen de VS en China voor iets tussen, maar dat is niet de enige reden. Hier zit veel talent, creativiteit en ondernemerschap, getuige ook de levendige start-upscene. Een flink deel van de innovatie bij Barco komt van het Taiwanese team. Dat is geen toeval.”