Het wordt een somber eindspel voor Oekraïne

2025 kan het jaar worden waarin de gevechten in Oekraïne grotendeels tot een einde komen.

Op 23 februari gaat de oorlog in Oekraïne zijn vierde jaar in. Het conflict heeft al meer dan 200.000 doden geëist. Vele miljoenen mensen zijn ontheemd, en de Oekraïense economie is verwoest. Het land staat voor een demografische tijdbom na de vlucht van zoveel vrouwen en kinderen.

De economie van Rusland is ook gehavend door de combinatie van de westerse sancties, het tekort aan arbeidskrachten door Vladimir Poetins onverzadigbare behoefte aan kanonnenvlees en de vlucht van veel van de hoogst opgeleide Russen. Begin november stond de inflatie in de dubbele cijfers, was de rente opgelopen tot 19 procent en werd een onhoudbare 41 procent van de begroting opgeslokt door militaire uitgaven. Eind november stond de roebel ook op zijn laagste peil sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. De misdadige entourage van Poetin snoert critici de mond, maar Poetin weet dat de meeste Russen het zat zijn.

Amerikaanse financiering

Nu de Oekraïense burgers een derde winter doormaken waarin elektriciteits- en verwarmingscentrales het doelwit van Russische raketten en drones zijn, is er slechts één reden voor hoop: dat 2025 het jaar wordt waarin de gevechten grotendeels tot een einde komen. Beide partijen zijn bijna uitgeput en hun aanhangers zouden het conflict het liefst zien afnemen. In Washington wordt dat een van de belangrijkste prioriteiten voor de nieuwe regering.

Begin 2024 leidde een ruzie in het Congres ertoe dat de Amerikaanse financiering voor Oekraïne enkele maanden opdroogde, omdat het bestaande uitgavenpakket op was en er geen nieuw raakte goedgekeurd. Ergens in 2025 of begin 2026 zal dat nieuwe pakket van 51 miljard dollar op zijn beurt opgebruikt zijn, en de rancuneuze spanningen tussen Democraten en Republikeinen over het Oekraïnebeleid maken het moeilijk om hoopvol te zijn dat er een nieuw pakket komt. Geld is niet het enige probleem. Amerika heeft bijna geen militair materieel meer dat het naar Oekraïne kan sturen en moet rekening houden met de behoeften van andere belangrijke partners, zoals Israël en Taiwan.

Die beperkingen zijn nog erger in Europa, waar de regeringen te weinig hebben gedaan om de defensieproductie uit te breiden en te blijven voldoen aan de vraag naar wapens van Oekraïne, dat almaar minder op Amerika zal kunnen rekenen. Oekraïne heeft zelf een groeiende defensie-industrie, vooral voor drones. Maar het zal moeite hebben om het gat te vullen als de westerse leveringen afnemen. Dat alles betekent dat, nu de Amerikaanse presidentsverkiezingen achter de rug zijn, de druk om met Rusland te onderhandelen in 2025 sterk zal toenemen.

Lid van de NAVO

Hoe zou zo’n overeenkomst eruit kunnen zien? Oekraïne zal het verlies van een deel van zijn grondgebied moeten accepteren. De 9 procent die Rusland bij de eerste invasie in 2014 in beslag nam, de Krim en het oosten van Donbas, is zeker niet meer terug te winnen. Elke regeling zal allicht ook inhouden dat Rusland ten minste een deel van de extra 9 procent behoudt die het sinds de invasie van 2022 heeft veroverd. In ruil daarvoor moet Oekraïne solide veiligheidsgaranties krijgen, met als ideaal een volledig lidmaatschap van de NAVO, op zijn minst binnen de gebieden die het nu in bezit heeft. Dat zou onder deze vreselijke omstandigheden waarschijnlijk een acceptabele oplossing zijn, hoe pijnlijk het voor Oekraïne ook zal zijn om die te slikken.

Er is geen kans dat zo’n deal al in 2025 wordt gesloten. Oekraïne zal pas over jaren lid van de NAVO worden, als het dat ooit al wordt. Maar het lijkt waarschijnlijk dat er op zijn minst een discussie van die strekking op gang komt. Als dat gebeurt, kunnen de gevechten sterk afnemen, zelfs tot een staakt-het-vuren. Terwijl de besprekingen voortduren, kan er een half bevroren conflict ontstaan. Niet ideaal, dat zeker, maar veel beter dan zoals het nu is.