‘Het meeste geld van de ECB zal bij investeerders terechtkomen, niet bij speculanten’

Dit en volgend jaar zal de Europese Centrale Bank samen zowat 1,1 miljard euro in de economie pompen. Zal die tsunami van geld zeepbellen blazen op de beurzen of andere markten? Economieprofessor Joep Konings sust. “Mocht het al tot zeepbellen komen, dan zullen ze niet veel schade berokkenen.”

Van maart 2015 tot september 2016 zal de Europese Centrale Bank elke maand 60 miljard euro aan overheidsobligaties opkopen. Dat komt neer op een geldinjectie van 1140 miljard euro in de economie. Moeten we ons zorgen maken? De massa geld zal een uitweg moeten vinden. Het zou niet de eerste keer zijn dat er zeepbellen ontstaan op de financiële markten. Het is een les die we nog kennen van de vorige financiële crisis.

“Vandaag is het probleem net omgekeerd”, zegt Joep Konings, professor economie aan de KU Leuven. “We kampen met deflatie. De ingreep van de ECB moet een gevaarlijke deflatiespiraal vermijden. Met die zeepbellen zal het nog wel meevallen. Drastische prijsstijgingen zullen we niet zien. Dat zie je al aan de marktreacties. De koers van de euro is gezakt, maar niet drastisch. De huidige depreciatie van de euro zal hooguit 0,2 tot 0,3 procentpunt extra inflatie met zich brengen.”

“Het meeste geld van de ECB zal bij investeerders terechtkomen, niet bij speculanten”, volgens Konings. “Mocht het al toch tot zeepbellen komen, dan zullen ze niet veel schade berokkenen. Als ze barsten, zal er een beetje paniek zijn, en misschien een korte recessie. Maar dat zal voorafgegaan zijn door een jarenlange groei, en dat is veel belangrijker.”

Speculatieve aanval

De vergelijking met de financiële crisis van 2007-2008 gaat niet op, volgens Konings. “Toen liep het mis omdat banken overdreven risico’s namen en te kleine kapitaalbuffers hadden. Nu zijn banken voorzichtiger geworden. Ze moeten grotere buffers aanleggen, wat de risico’s verkleint bij het barsten van zeepbellen.”

Een belangrijk deel van die buffers bestaat uit overheidsobligaties. “Een speculatieve aanval op Frankrijk bijvoorbeeld, zou de waarde van Franse staatsobligaties doen zakken”, zegt Konings. “Sinds vorige week zijn de banken gerust: bij een speculatieve aanval zal de ECB de getroffen obligaties opkopen. Dat geeft de banken een grotere zekerheid over hun kapitaalbuffer. Daarom zullen ze meer investeringskredieten toekennen, wat goed is voor de groei.”

Infuus

De overheid krijgt meer budgettaire marge. “Als de ECB bijvoorbeeld Belgische overheidsobligaties opkoopt, zal de betaalde coupon terugvloeien naar onze staatskas, in de vorm van dividenden. Want België is aandeelhouder van de ECB. België zal dus per saldo geen intrest meer betalen op zijn schuld. Bovendien zal het opkoopprogramma de langetermijnrente drukken. Nieuwe schulduitgiftes worden daardoor goedkoper, zodat de overheid meer ruimte heeft om te investeren en de belastingen te verlagen, en zo de groei aan te zwengelen.”

Wordt het infuus van de ECB voor de lidstaten geen excuus om de budgettaire teugels te vieren? “Ik zie het als een zuurstofkuur”, zegt Konings. “Als lidstaten zich laten gaan, moet de Europese commissie hen maar op de vingers tikken.”