‘Het kosmoskapitalisme is geboren’

De ruimte militariseert en commercialiseert tegelijkertijd. Dat is gevaarlijk, zegt Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University in Sydney.

Toen de space shuttle begin jaren tachtig van ruimtereizen vliegreizen maakte, was dat voer voor een maandenlange internationale mediafascinatie. Als kleine jongen raakte ik maar niet uitgelezen over dat technische wonder waarmee een nieuw ruimtevaarttijdperk startte. We spoelen vooruit naar 2019. Meer dan acht jaar na de laatste missie van de Space Shuttle trekt Virgin Galactic, de eerste vliegtuigmaatschappij voor ruimtevluchten, naar de beurs. De financiële kranten rapporteren over de beurskoers. Voor de rest heerst er mediastilte.

Een groot symbolisch moment gaat zo aan de mensheid voorbij. We staan aan het prille begin van een nieuwe periode in de wereldgeschiedenis. De modale mens gaat zijn planeet overstijgen. De ruimte is niet langer een zaak van landen en hun astronauten, de ruimte wordt levensruimte. De baanbrekers zijn deze keer geen regeringen in een wedloop om nationaal prestige, maar private bedrijven in onderlinge concurrentie die klanten willen winnen.

Ook de ego’s van topondernemers zijn in het spel. Achter Virgin Galactic zit Richard Branson, SpaceX is het geesteskind van Elon Musk, en Blue Origin is de droom van Jeff Bezos. Ze tonen de beste kant van het ondernemerschap: eigen geld investeren met grote risico’s op grote tegenslagen en vertragingen, voor de ultieme grote doorbraken. Wie denkt dat het kapitalisme alleen voor winst op korte termijn kan dienen, moet zijn mening bijstellen.

De eindeloze ruimte biedt eindeloze mogelijkheden, althans in theorie. Musk droomt van kolonisatie. Bezos gelooft in industriële exploitatie. Branson wil mensen laten vliegen in de ruimte zoals op aarde. Alle drie ontwikkelen ze nieuwe en goedkopere rakettechnologie om de kosmos te ontsluiten. Behalve het lanceren van satellieten zal het transporteren van ruimtetoeristen het geld genereren om te blijven investeren in de grote droom.

De democratisering van de ruimte is nog niet voor morgen, en zelfs niet voor overmorgen. Een vlucht met de Virgin Galactic voor een paar minuten gewichtloosheid en dat unieke zicht op de blauwe planeet kost 250.000 dollar per persoon. Niettemin is er al een wachtlijst van meer dan zeshonderd mensen uit zestig landen. Zoals bij elke baanbrekende innovatie betalen de rijken het eerst en het meest. Dankzij die inkomsten zal het bedrijf kunnen blijven verbeteren, uiteindelijk de prijzen doen dalen en zo de markt vergroten.

Het kosmoskapitalisme is dus geboren. Op lange termijn kunnen we hopen op de ruimte voor nieuwe grondstoffen, water, energie, habitat en avontuur. Mijnbouw en afvalverwerking in de ruimte zullen onze planeet volledig groen houden. Dat is voor een verre en onzekere toekomst die nog veel grote transformaties vergt. Op korte termijn lonken ruimtesafari’s voor gefortuneerden, georganiseerd door de miljardair voor de miljonairs.

Het valt te verwachten dat de technologische doorbraken ook op aarde zullen dienen. De eerste spin-off is mode. De Amerikaanse fabrikant van sportkledij Under Armour heeft voor Virgin Galactic een kledinglijn ontwikkeld, een modieus ruimtepak inbegrepen. Het zal niet lang duren vooraleer we daarvan attributen in de sportwinkels terugvinden.

De ruimteconsument wordt geboren, terwijl de ruimte in sneltreinvaart wordt verkaveld. Er hangen al bijna tweeduizend satellieten in een baan om de aarde. Het komende decennium worden er nog honderden extra verwacht, met daarbovenop zelfs een paar duizend zogenoemde micro- en nanosatellieten. Ons draadloze bestaan, onze communicatie, navigatie en dataverkeer: het passeert allemaal via satelliet, met elke grootmacht zijn netwerk.

In de oorlogen van morgen zijn satellieten de grootste doelwitten en de machtigste wapens. De ruimte militariseert en commercialiseert tegelijkertijd. Dat is gevaarlijk. Zonder planetaire afspraken zal kosmoskapitalisme op een conflict stuiten of tot een conflict leiden.