Stikstofakkoord: ‘Het beleid gijzelt de boeren die willen verduurzamen’

De Vlaamse stallenbouw is zo goed als volledig stilgevallen. Dat hangt samen met de economische onzekerheid over stikstof. Maar sectorspelers wijzen ook met de vinger naar WeComV. Dat overheidsorgaan keurt nieuwe emissietechnieken die de uitstoot verminderen. De Vlaamse kmo Biolectric, die installaties maakt die de ammoniakuitstoot drastisch doen dalen, is één van de slachtoffers.

De Vlaamse overheid dwarsboomt nieuwe technologie, klaagt de landbouwsector. De boosdoener is het overheidsorgaan met de wat saaie naam WeComV, voluit Wetenschappelijk Comité Luchtemissies Veehouderij. Het keurt de nieuwe technieken die de uitstoot verminderen.

Een onderneming die door het manke functioneren van WeComV aanzienlijke hinder ondervindt, is Biolectric. Het bedrijf uit Temse won in november een van de Trends Impact Awards. Biolectric is voor 56 procent in handen van de beursgenoteerde holding Ackermans & van Haaren. Het bedrijf maakt installaties die de landbouw verduurzamen. Pocketvergistingssystemen zetten methaangas uit dierlijke mest om in biogas en elektriciteit, stikstofstrippers halen ammoniakgas uit vergiste mest. De twee installaties samen resulteren in tweederde minder ammoniakuitstoot. “Rundveehouders willen duurzamer worden, maar de overheid geeft hen de kans niet”, zucht verkoopdirecteur Klaas Vanhee. “Er is nog altijd geen door het WeComV erkend meetprotocol. Terwijl in Vlaanderen vijftig boerderijen al een contract hebben om ons systeem te installeren. Eigenlijk kan je stellen dat het beleid de boeren gijzelt die willen verduurzamen.”

Biolectric heeft een technologische oplossing, maar mag die in België nauwelijks installeren.

Biolectric kan zijn systemen wél in bijvoorbeeld Nederland installeren. De onderneming haalde in 2022 een omzet van 12 miljoen euro. “De contracten met die vijftig Vlaamse boerderijen zouden 12,5 miljoen euro extra omzet betekenen, maar vooral een vermindering van de jaarlijkse ammoniakuitstoot met 114 ton”, zegt Klaas Vanhee.

“Het Wetenschappelijk Comité Luchtemissies Veeteelt heeft zijn activiteiten officieel gestart op 29 november vorig jaar”, reageert Nikita Standaert namens WeComV. “Momenteel behandelen we vier dossiers over emissiereducerende technieken. Het WeComV behandelt de dossiers die door het administratief team (AT) worden ingediend. Alle aanvragen komen bij dit administratief team. Het AT is gestart op 30 januari 2023. Het onderzoekt de aanvraag op zijn administratieve volledigheid en verklaart die aanvraag al dan niet ontvankelijk.”

Ook vergrijzing kan helpen

Ook andere technologische innovatie en aangepast veevoeder kunnen de ammoniakuitstoot verminderen. Luchtwassers vermijden dat ammoniak de stal verlaat. Geavanceerde stalvloeren beperken de vorming van ammoniak. Er bestaan emissiearme rubberen vloeren, met gaten met kleppen waarin urine en uitwerpselen wegglijden. In veevoeder voor varkens en pluimvee wordt het gehalte ruwe eiwitten beperkt. Voederadditieven zoals enzymen, etherische oliën en organische zuren doen de uitstoot ook dalen. Speciale rassen verorberen dan weer minder stikstofrijk krachtvoer.

Niemand in de landbouwsector pleit voor een bevriezing van de situatie. De stikstofuitstoot moet omlaag. Het akkoord houdt echter te weinig rekening met de demografische evolutie. Het aantal landbouwers daalt al jaren. Jaarlijks stopt 4 procent van de Vlaamse landbouwers. “Hou rekening met de vergrijzing in de landbouwsector”, vindt Boerenbond-voorzitter Lode Ceysens. “Circa 45 procent van de veestapel zit bij landbouwers ouder dan 50. Amper 12 procent van de oudere landbouwers heeft een opvolger. Er zal sowieso heel wat stikstofproductie verdwijnen.” Als de trend doorzet zal Vlaanderen over tien jaar, los van enig stikstofakkoord, nog slechts de helft van het huidige aantal landbouwbedrijven hebben. In 2021 telde Vlaanderen 23.218 landbouwbedrijven.

David De Pue, onderzoeker aan het Instituut voor Landbouw, Visserij- en Voedingsonderzoek, waarschuwt dat de beperking van de uitstoot moeilijker is voor de landbouw dan voor de industrie. “De industrie kan de beperking van de milieuvervuiling veel beter integreren in het bedrijfsproces, omdat er meer sturing mogelijk is. In een landbouwbedrijf is dat een grotere uitdaging. Je werkt nu eenmaal met levende dieren en gewassen, die – letterlijk – hun eigen leven leiden.”

Lees ook:

Lees ook de opinie van redacteur Wolfgang Riepl: