“Men heeft hier vooraf niet goed over nagedacht, dat is duidelijk”, zegt Herman Matthijs, hoogleraar openbare financiën aan de UGent en de VUB, en lid van de Hoge Raad van Financiën. Vier vragen over de mislukte onderhandelingen over een fiscale hervorming.
Aanvankelijk was er sprake van een belastinghervorming van 6 miljard euro, die intussen was afgezwakt tot 2 miljard. Zelfs dat bleek niet mogelijk. Is dat volgens u de kroniek van een aangekondigde dood?
HERMAN MATTHIJS. “Uiteraard, vooral omdat men het niet eens raakt over de compensaties. Het werd ook heel snel een politiek probleem, want zo’n fiscale hervorming heeft ook gevolgen voor de gewesten en de gemeenten. Voor de gewesten omdat bij de zesde staatshervorming een deel van de personenbelasting naar de gewesten is overgeheveld, voor de gemeenten omdat die minder binnen krijgen via de aanvullende personenbelasting. Daar heeft men vooraf niet goed over nagedacht. Wie gaat daaraan beginnen?”
Na het mislukken van de onderhandelingen draait het zwartepieten op volle toeren. Links en rechts wijzen naar elkaar. Waar ligt volgens u het kalf gebonden?
MATTHIJS. “Heel simpel: met zeven partijen kun je op een jaar van de verkiezingen geen akkoord meer bereiken. Ze zijn hieraan begonnen in de tweede helft van de legislatuur, maar dat had aan het begin moeten gebeuren. Dat geldt ook voor de pensioenhervorming. Op het einde moet je daar niet veel meer van verwachten. De MR wil geen compensaties in de vorm van belastingverhogingen, de linkse partijen wel. Beide denken aan hun achterban, en dat is te begrijpen. Ook opmerkelijk is dat de MR en Open Vld op het einde hetzelfde aan het zeggen waren. Dat premier Alexander De Croo (Open Vld) nu sust door te zeggen dat in het regeerakkoord geen fiscale hervorming beloofd was, maar enkel de voorbereiding ervan, is een eindeloze discussie. Men kan niets aan de kiezer voorleggen.”
Is een doorgedreven fiscale hervorming nu helemaal van de baan?
MATTHIJS. “Er is zelfs geen voorbereidingsplan, men moet van nul af aan herbeginnen. Na het zomerreces moeten de gesprekken over de begroting voor 2024 beginnen. Wie weet, zit daar nog een opening in. Dat zal dan de allerlaatste kans zijn. Daar moet al meer dan 2 miljard euro gesaneerd worden. Veel mogelijkheden zijn er dus niet meer. Vergeet ook niet dat er in september een nieuwe politieke peiling aankomt. Dat weten de partijen ook. Wat wil je dan dat er nog gebeurt?”
MATTHIJS. “Dat de belasting op arbeid vermindert. Dat is al jaren zo. De verschillen met het buitenland zijn gigantisch, het systeem is te ingewikkeld en de loonlast te hoog. Dat is nefast voor de concurrentiekracht van onze bedrijven. Wil je de werkende bevolking meer geld geven en het verschil tussen bruto en netto verkleinen, dan moet je de hoogste belastingschijf aanpakken. Men zit nu te snel aan de 50 procentgrens, die moet hoger. Dat voorstel heb ik al gedaan in de Hoge Raad van Financiën.”
