Hendrik Vuye (Universiteit Namen): ‘Volmachten voor coronacrisis zijn geen probleem, voor budgettair beleid is dat iets anders’

Dat de minderheidsregering-Wilmès en een deel van de oppositie een akkoord bereiken over volmachten om de coronacrisis aan te pakken, staat vast, zegt de grondwetspecialist Hendrik Vuye (Universiteit Namen). “Maar volmachten om de economische gevolgen te bestrijden liggen veel moeilijker.”

Wordt de regering-Wilmès in lopende zaken een volwaardige regering?

HENDRIK VUYE. “Als de minderheidsregering het vertrouwen krijgt van de meerderheid van de Kamerleden, dan hebben we een volwaardige regering. De periode van lopende zaken is dan voorbij. Gezien de beloofde steun van de N-VA, de PS, de sp.a, Ecolo, Groen, Défi en cdH, zie ik daar geen probleem.”

Ze zal werken met volmachten. Betekent dat dat de regering het parlement kan opzijschuiven?

HENDRIK VUYE. “Zo eenvoudig is dat niet. Een regering kan via koninklijke besluiten sneller maatregelen nemen zonder de Kamer te raadplegen. Maar eerst moet wel een volmachtenwet worden gestemd en die heeft een meerderheid in het parlement nodig. Of er kunnen verschillende volmachtenwetten worden gestemd. Die zogenaamde besluitwetten moeten nog worden voorgelegd aan de Raad van State. Daarna kan de regering beslissingen nemen los van het parlement en zo sneller knopen doorhakken. Ik denk dat het op korte termijn geen probleem is volmachten toe te kennen om de coronacrisis aan te pakken. Daar is geen tijd te verliezen. Maar voor belangrijke sociaaleconomische en budgettaire maatregelen is dat iets anders. Dat ligt veel moeilijker.”

Kan men met een volmachtenwet een begroting opstellen?

HENDRIK VUYE. “De Kamer moet die besluiten of volmachten aan het einde wel altijd bekrachtigen. Het Grondwettelijk Hof wijst op de voorbehouden materie van de wetgevende macht. En daar valt de goedkeuring van een begroting onder. Maar dat is niet direct de prioriteit, denk ik. Ik zie de PS en de N-VA ook niet direct akkoord gaan in de volmachtenwet maatregelen op te nemen die bijvoorbeeld de btw op elektriciteit verlagen of bepaalde sociale uitkeringen met miljoenen en miljarden verhogen. Ik heb ook een praktische bedenking. Gaan alle 150 Kamerleden samen over het vertrouwen in de regering stemmen, nu iedereen beter niet te dicht bij elkaar zit? Misschien kunnen ze per zes binnenkomen om te stemmen. Maar het Vlaams Belang en de PVDA/PTB, die niet bij de deal betrokken zijn, zullen een debat eisen of toch op zijn minst vragen willen stellen.”

Wat gebeurt er na zes maanden? Dan zou het werk van de volmachtenregering zijn afgerond.

HENDRIK VUYE. “Laten we ervan uitgaan dat de coronacrisis dan voorbij is. Zoals gezegd, kunnen de besluitwetten tegen dan bekrachtigd zijn. Maar op dat moment zal een deel van de factuur al zeer duidelijk worden. Probeert de minderheidsregering dan nog een begroting goed te keuren met de steun van de oppositie? De vraag is of premier Sophie Wilmès de tweede week van oktober een State of the Union houdt. Als dat niet gebeurt, kan dat betekenen dat we weer in lopende zaken zitten. Doet ze dat wel en krijgt ze daarna het vertrouwen van de Kamer, dan doet de regering gewoon verder. Is er geen meerderheid bij de vertrouwensstemming, dan kunnen verkiezingen volgen, of wordt een partij die vanuit de oppositie steunt eraf gereden. De N-VA bijvoorbeeld. Er wordt een nieuwe formateur aangesteld of Wilmès krijgt de steun van de overige partijen en die treden toe tot de regering. Dan krijgen we de Vivaldi-regering, die PS wil.”