Daan Killemaes

‘Haal alles uit de kast om nieuwe Grote Depressie te voorkomen’

Daan Killemaes Hoofdeconoom Trends

‘De overheid moet borg staan voor de hele economie, en dus eigenlijk ook voor zichzelf’, zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

De coronacrisis is geen nieuwe financiële crisis, was onlangs nog de inschatting. Die vergelijking klopt in zekere zin nog altijd, want als de overheden en de centrale banken niet alles uit de kast halen om de economische schade te beperken, dan dreigt het veel en veel erger te worden dan in 2008. De zware recessie die al is begonnen, heeft het potentieel om uit te monden in een nieuwe Grote Depressie.

In 2008 werd de economie midscheeps geraakt door een bankencrisis die door de aanvankelijk slome aanpak van de beleidsmakers dreigde af te glijden naar een kredietcrisis en een economische depressie. Uiteindelijk deden de overheden wat nodig was, met de herkapitalisatie van de banken als het belangrijkste geneesmiddel. Vandaag is de patiënt er erger aan toe. De pandemie knijpt de keel van de economie dicht door zowel de vraag te decimeren als de productie te verstoren. De financiële markten dreigen het te begeven. Bij gebrek aan zuurstof zal het weefsel van de economie in een rotvaart afsterven. De eerste ramingen van de omvang van de neergang zijn schrikwekkend en zullen alleen maar erger worden. Het bruto binnenlands product (bbp) dreigt met 10 tot 20 procent te dalen. Als dat proces van economische verrotting niet snel wordt gestopt, is er straks geen basis meer voor een economisch herstel. “Als we dit niet heel snel en heel drastisch aanpakken, slaan we een gat in onze economische ruggengraat waarvan we decennia zullen moeten bekomen”, zegt Koen Dejonckheere, de CEO van de investeringsmaatschappij Gimv.

Het is nog niet te laat om deze ramp af te wenden. De overheden en centrale banken moeten alles uit de kast halen om een nieuwe Depressie te voorkomen. Zonder limieten, zonder reservaties, zonder voorwaarden. Dat besef dringt gelukkig snel door. De Europese Centrale Bank stormde vannacht eindelijk vechtend naar buiten. “Uitzonderlijke tijden vergen uitzonderlijke actie. Er zijn geen limieten aan onze verbondenheid met de euro”, zei voorzitter Christine Lagarde via Twitter. Geen limieten. Die twee woorden vatten perfect het beleid samen dat nu nodig is. De ECB zal Italië en andere noodlijdende landen niet laten vallen, en dat zonder voorwaarden. De ECB schrijft eigenlijk een blanco cheque aan de overheden, zodat zij ook kunnen doen wat nodig is.

Blanco garantie

Nu is het aan de overheden om alles uit de kast te halen. De beste manier om op korte termijn bedrijven te redden van een gewisse ondergang, is dat de overheid een grootschalig garantieprogramma op poten zet. Alle bedrijven moeten noodkredieten kunnen krijgen van de banken, gedekt door een waarborg van de overheid. We spreken in België over tientallen en tientallen miljarden euro’s aan waarborgen. Maak daarbij nog geen onderscheid tussen strategische en niet-strategische bedrijven, of tussen sterke en zwakke bedrijven. Schrijf een blanco garantie uit. Wat de Belgische overheid deed voor Dexia, moet ze nu doen voor de hele economie. Er is geen andere keuze. De overheid moet borg staan voor de hele economie, en dus eigenlijk ook voor zichzelf. Gelukkig denkt de federale regering in die richting, om net als Duitsland een grootschalige garantieregeling uit te werken en haar volledige gewicht in de schaal te werpen.

Haal alles uit de kast om nieuwe Grote Depressie te voorkomen.

Het begrotingstekort zal exploderen. De staatsschuld zal door het dak gaan. Maar als niet krachtdadig wordt ingegrepen, zal de schade nog veel hoger oplopen. Het grote voordeel is dat nu maatregelen mogelijk zijn die enkele weken geleden nog ondenkbaar waren, zoals een ECB die met een politieke rugdekking vrij spel krijgt, of zoals Duitsland dat de begrotingsdiscipline overboord gooit. Ook in de andere grote brandhaard, zoals de Verenigde Staten, rijpen de geesten om kosten nog moeite te sparen. Het virus smeedt een krachtig reflatiebeleid, waar de wereldeconomie al langer aan toe was. Wat nog ontbreekt, is een coördinatie op wereldschaal om de wereldeconomie op het droge te trekken.

Pijnlijke revalidatie

Als de beleidsmakers krachtig ingrijpen en als de pandemie onder controle raakt, behoort een T-herstel nog tot de mogelijkheden. Die T wordt gekenmerkt door eerst een scherpe terugval en daarna een scherp herstel, waarbij de economische activiteit bijna het niveau van voor de crisis haalt. Er is hoop. De Chinese economie klautert uit het dal, nu de epidemie daar onder controle lijkt. Maar dat herstel heeft maar kans op slagen als de epidemie daar onder controle blijft, en als de rest van de wereldeconomie niet wegzinkt in een depressie.

Als de pandemie overwonnen wordt, en als de economische basis kan worden gered, dan wacht een lange en pijnlijke revalidatie, om de overheidsfinanciën op te kuisen, om de economie weerbaarder te maken, en om de algemene schuldgraad, een oud en pijnlijk zeer dat de wereldeconomie al lang meesleept, af te bouwen. Dat wordt een inspanning van jaren, die veel stress zal zetten op het politieke bestel, want dat moet worden beslist hoe de factuur zal worden verdeeld. Dat zijn zorgen voor morgen. Eerst moet de patiënt worden gestabiliseerd.

Partner Content