Gwendolyn Rutten: ‘Een goed belastingsysteem heft aan de bron’

Het herstel van het concurrentievermogen van de bedrijven, de versterking van de koopkracht, de taxshift. Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten vindt dat de federale regering na één jaar een hele prestatie heeft geleverd. Maar het werk is nog niet af. Haar partij wil de belastinghervorming doortrekken.

“Als ik met observatoren in het buitenland spreek, zien zij vaak meer verandering dan wij die er middenin zitten”, zegt Gwendolyn Rutten, de voorzitter van Open Vld. Ze somt meteen een aantal realisaties van de regering-Michel op: de taxshift, de lastenverlagingen voor de bedrijven, de hervorming van de stelsels van de vervroegde uittreding, de pensioenmaatregelen en de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd, maar ook de aanpak van de vluchtelingencrisis en de strijd tegen het terrorisme. “Dat is een hele prestatie voor een regering die nauwelijks een jaar bezig is. Er is natuurlijk tijd nodig voordat we de resultaten zien. Ik vind dat ook vrij uniek, want deze regering heeft geen wittebroodsweken gekregen. Normaal krijg je honderd dagen, maar dat was deze onuitgegeven coalitie niet gegund.”

Met het akkoord over de begroting en de taxshift kwamen er zaterdag nog enkele maatregelen bij die de liberale achterban op applaus zal onthalen: de verlaging van de sociale bijdragen voor zelfstandigen en het wegvallen van de loonkosten als een kmo een eerste aanwerving doet. Rutten: “Deze regering blijft verbazen.” Anders dan in de regering-Di Rupo voelen de Vlaamse liberalen zich in deze coalitie goed in hun vel.

Kunt u constructiever werken in de regering-Michel?

Rutten: “Ja. De liberale familie levert de eerste minister en we werken goed samen met de MR. Maggie De Block zit als minister van Sociale Zaken op een sleutelpost. Ze voert er in alle rust en kalmte een van de grootste hervormingen door. Open Vld ziet daar een kans om zijn visie waar te maken.”

V

eel werkgevers geven u goede punten. Dat is een belangrijke toetssteen voor deze regering en voor Open Vld. Maar er zijn ondernemers die vinden dat de regering nog een stuk verder mag gaan.

Rutten: “Dat is voor een stuk een logische reactie. Tijdens de vorige legislatuur was er een sterk anti-ondernemersklimaat. Deze coalitie heeft voeling met wat er in de bedrijfswereld leeft, maar ze is niet uitsluitend een werkgeversregering. Het motto is: je moet de taart eerst groter maken via groei, en dan kun je verdelen. De belastingverlagingen gaan voor een groot deel naar de versterking van de koopkracht. We zorgen ervoor dat de werkenden bruto minder kosten, maar netto meer verdienen. Dat heeft een sterke liberale inslag: werken wordt interessanter en mensen moeten zelf maar beslissen wat ze doen met dat extra geld.

“Ik begrijp de werkgevers als ze zeggen dat de lasten sneller moeten worden verlaagd, maar in 2016 zullen ze de effecten van de regeringsmaatregelen echt beginnen te voelen. Dan worden de loonkosten drastisch verlaagd door het effect van de indexsprong en de uitvoering van de lastenverlaging op arbeid.”

Er was lang onduidelijkheid over de manier waarop de regering een koopkrachtstijging van 100 euro zou toekennen.

Rutten: “Ons doel is de mensen meer nettoloon te geven. De regering begint onderaan bij de burgers die netto het minst verdienen. Zij krijgen meer dan 100 euro per maand extra. Daarna klimmen we op in de inkomens. Iedereen zal erop vooruitgaan. Voor de lage lonen komt dat neer op een extra maandloon op jaarbasis. Dat compenseert ruimschoots de prijsstijgingen in andere domeinen, zoals de hogere btw op elektriciteit en de hogere accijnzen. Die prijsstijgingen zijn trouwens gedragssturend. De elektriciteitsfactuur stijgt, maar wie een energie-efficiëntie van 10 procent doorvoert, heeft die stijging al teruggewonnen. En roken mag voor mij nog een stuk duurder worden. Hetzelfde geldt voor andere ongezonde producten.

“Over die 100 euro was aanvankelijk afgesproken dat die zou worden toegekend via de verhoging van de forfaitaire beroepskosten. Er was ook al bepaald dat de schijf van 30 procent in de inkomstenbelasting verdwijnt. Volgens studies is die maatregel heel doeltreffend, omdat die zowel de inactiviteitsval als de promotieval tegengaat. Nu komt er nog bij dat het langer duurt vooraleer je in de belastingschijf van 45 procent terechtkomt. Ook de belastingvrije som gaat omhoog. We verlagen dus opnieuw de belastingen. In het verleden schaften de liberalen al de schijven van 55 en 52 procent af.

“Met deze belastinghervorming wil Open Vld verder in de richting van een fairtax gaan. In de inkomstenbelasting zouden dan nog drie tarieven overblijven: nul, 25 en 45 procent. Wat wil zeggen dat er aanpassingen nodig zijn in de andere belastingschijven zoals 40 tot 50 procent. Het zijn heus niet de hoogste inkomens die tegen dat tarief worden belast. De tweeverdieners die het land draaiend houden, moeten meer ademruimte krijgen. We gaan eerst deze belastinghervorming mee uitrollen. Deze regering is onderaan begonnen en naarmate de legislatuur vordert, zal de focus meer komen te liggen op de tweeverdieners. Het werk is nog niet af.”

Laat het regeerakkoord een verdere belastinghervorming toe?

Rutten: “Ik herhaal: we zullen dat akkoord eerst loyaal uitvoeren. Wat zeker nog aan bod komt, is een belastinghervorming en een bijbehorende vereenvoudiging. Dat staat ook in het regeerakkoord.”

Wat zijn de krijtlijnen van zo’n belastinghervorming?

Rutten: “Een goed belastingsysteem heft zo veel mogelijk aan de bron. Dat wil zeggen dat je zo weinig mogelijk met aangiften werkt. Dan heb je geen groot ambtenarenapparaat nodig om alles te verwerken. Het belastingsysteem moet ook eenvoudige tarieven hebben en zo veel mogelijk bevrijdend zijn: je kiest voor die piste, je betaalt en daarmee is de kous af, waardoor je niet met gigantische controles wordt geconfronteerd. Ik vraag me af waarom we in de personenbelasting nog met twee stappen werken: een aangifte en een aanslag.”

Is een taxshift van meer dan 7 miljard euro voldoende? De Europese Commissie zegt dat België nog een stuk verder moet gaan, onder meer in de woon- en de milieufiscaliteit.

Rutten: “Milieufiscaliteit blijft belangrijk. Daar maken we in de Vlaamse regering al werk van met de aanpassing van de verkeersbelasting en de belasting op inverkeerstelling. Die wordt opnieuw volledig vergroend.”

Moet België niet dringend uit de budgettaire gevarenzone? We blijven flirten met een begrotingstekort van 3 procent van het bruto binnenlands product en de staatsschuld blijft hoog. Er was de voorbije weken heel wat onduidelijkheid over het precieze begrotingstekort.

Rutten: “Het is belangrijk dat we met stabiele cijfers kunnen werken. Een begroting is altijd een momentopname. Je schat inkomsten en uitgaven in. Een van de verklaringen voor de onduidelijke cijfers is dat de vennootschapsbelasting voor intercommunales is ingevoerd, maar dat die nog wordt aangevochten en dat de intercommunales nog niet met voorafbetalingen werken. Die belasting zal vanaf volgend jaar volop voor inkomsten zorgen.”

Kunnen we echt zeggen dat de belastingdruk onder deze regering al daalt?

Rutten: “Ja, vanaf 2016 gaan de nettolonen omhoog.”

Wat zeggen jullie op de kritiek dat de hogere belastingen er direct aankomen en dat de belastingverlagingen in de tijd worden gespreid?

Rutten: “De belastingverlaging waar de regering op inzet, start nu al. De zekerheid dat je netto meer overhoudt, heb je vanaf 2016. Zo zullen de minimumlonen ongeveer 1000 euro minder belastingen betalen. In 2019 is dat zelfs tot 1750 euro. Ook de hogere nettolonen stijgen. Die extra centen kunnen de burgers vrij besteden. Je kunt dus al dan niet kiezen voor zaken die duurder worden. Accijnzen op tabak, alcohol en frisdranken zijn sturende maatregelen. Iedereen behoudt zijn keuzevrijheid.”

U hebt toch niet kunnen vermijden dat er extra vermogensbelastingen of hogere vermogenswinstheffingen komen, zoals de speculatietaks en de verhoging van de roerende voorheffing naar 27 procent voor dividenden.

Rutten: “Een begrotingsoefening is een evenwicht. Is dat fijn? Nee, maar ik denk wel dat we de grenzen hebben bereikt.”

Even naar de Vlaamse regering: die wordt verweten een saai beleid te voeren. Ze let op de cijfers, maar ze heeft weinig ambitie en daadkracht. Klopt dat?

Rutten: “De Vlaamse regering verkoopt het misschien niet altijd zo goed. Ook Vlaanderen kiest voor een verregaande afslanking van de overheid. Maar de Vlaamse regering brengt het vaak op een ambtelijke manier naar buiten, en dat vind ik jammer.

“De Vlaamse regering loopt een marathon. Vlaanderen kan niet naar vervroegde verkiezingen en dus is het tempo in het begin anders dan federaal. In de eerste helft van de legislatuur moeten soms sec besparingen worden doorgevoerd, om het beleid daarna verder uit te rollen.

“Mijn partij legt duidelijke accenten. Annemie Turtelboom maakt van fiscaliteit een speerpunt. We hebben met de staatshervorming meer bevoegdheden en we moeten die gebruiken. Turtelboom heeft de schenkingsrechten kunnen verlagen, en dat was broodnodig in Vlaanderen. In Vlaanderen zit veel vermogen bij een ouder deel van de bevolking. Die burgers willen niet wachten tot ze overlijden om hun patrimonium door te geven aan hun kinderen, of zelfs aan niet-familieleden. Ook de vergroening van de verkeersfiscaliteit is ambitieus. Wat mij betreft, gaan we met die Vlaamse fiscaliteit straks nog een paar stappen verder.”

Sinds de zesde staatshervorming is er meer volatiliteit in de Vlaamse inkomsten. Het geld dat wordt doorgestort, varieert van maand tot maand door de ingewikkelde financieringswet. Is dat geen probleem?

Rutten: “Zeker. De regionale regeringen hebben altijd in een dotatiefederalisme geleefd. Met de zesde staatshervorming neemt de responsabilisering toe. Als een deelstaat maatregelen neemt om de werkgelegenheid te bevorderen, moet ze daar ook de vruchten van kunnen plukken. Daarom wordt een deel van de personenbelasting toegewezen aan de deelstaten. Hoe meer mensen werken, hoe meer geld de regio’s hebben via de personenbelasting. Maar nu zitten we in een overgangssysteem, vandaar die volatiliteit. Ook het duo belastingaangifte-belastingaanslag veroorzaakt onzekerheid. We hopen in 2017 en 2018 betere voorspellingen te kunnen doen.”

Zitten er geen spanningen aan te komen tussen het regionale en federale niveau als blijkt dat de hervormingen in de personenbelasting een effect hebben op de fiscale inkomsten van de deelstaten? Deelstaten heffen op- en afcentiemen. Als de federale overheid de belastingen verlaagt, nemen ook de inkomsten van de deelstaten af. Waals minister-president Paul Magnette kan daar niet mee lachen.

Rutten: “Het werkt in twee richtingen. Als de federale overheid een taxshift doorvoert met het oog op banencreatie, halen de deelstaten daar ook voordeel uit, omdat de inkomsten uit de personenbelasting stijgen. De indexsprong heeft ook een effect op de regio’s. Het grote ambtenarenbestand zit op regionaal niveau. Magnette kon die indexering toekennen, maar hij heeft het niet gedaan.”