‘Geef liever een zonnepaneel dan een energiecheque’

‘Eén ding moet je nu niet doen: energie misbruiken om aan inkomensherverdeling te doen. Duw ook de sociaal zwakkeren naar de energie van morgen.’ Dat zegt Trends-hoofdredacteur Wim Verhoeven.

Wat hebben energie en pensioenen met elkaar gemeen, behalve dat u over allebei een hoogst interessant verhaal kunt lezen in Trends van deze week? Ze staan allebei heel dicht bij de mensen. En er hangt een waas van onzekerheid boven. Kan de overheid straks elke Belg een ernstig pensioen garanderen? Kan elke Belg straks zijn energierekening betalen? Existentiële vragen zijn het. Het antwoord zou twee keer volmondig ‘ja’ moeten zijn…

Het grote gevaar van dossiers die dicht bij de mensen staan, is dat ze in een wedstrijdje kortetermijndenken belanden. Daarom is het pensioendossier in Trends van deze week zo interessant. We leren dat we elke vertraging die deze regering zich permitteert, ooit cash betalen. We leren ook dat relatief kleine ingrepen straks toch een aardig verschil kunnen maken. En we leren dat betaalbare en eerlijke pensioenen mogelijk worden als we op minstens vijf hefbomen inwerken. Pensioenen, dat is demografie. Dat gaat traag. Daarom is de lange termijn belangrijker dan de volgende politieke peiling.

Het energievraagstuk is nog uitdagender. De transitie van fossiel naar hernieuwbaar zal sowieso versnellen. Ondertussen raken markten ontwricht. U herinnert zich de volle olietankers die in 2020 overal ronddobberden omdat de reservoirs aan land vol waren, de vraag in elkaar stuikte en de producenten maar bleven oppompen. Een goed jaar later gaat de gasprijs door het dak. In combinatie met duurdere CO2-emissierechten, stijgt daardoor de stroomfactuur van de gezinnen en de bedrijven. Anderzijds kennen we nu al regelmatig negatieve elektriciteitsprijzen door tijdelijke pieken van hernieuwbare energie. In die omstandigheden buigt de regering zich over oude kerncentrales, nieuwe gascentrales én morrende energieconsumenten. Want de mensen stemmen vaak vanuit hun portemonnee. Toch is de lange termijn ook in deze belangrijker dan de volgende politieke peiling.

Daarom is het interview met de vertrekkende en de nieuwe baas van EnergyVille, Ronnie Belmans en Gerrit-Jan Schaeffer, in Trends van deze week zo verhelderend. Energie is voor hen één groot basisproduct, waarin twee kerncentrales maar een voetnoot zijn. “Beslis en laat de markt haar werk doen”, zeggen zij. “Betere batterijen, het intelligenter inzetten van warmtepompen, de bestaande technologie goedkoper maken. Dat is werk voor de bedrijven.” Energie evolueert razendsnel. De toekomst is massaal hernieuwbaar, massaal elektrisch en vaker lokaal. Stop dus met het aanleggen van nieuwe gasleidingen. Durf zelfs na te denken over de toekomst van grootschalige elektriciteitsnetten en grote centrales. Als elke Vlaming een elektrische wagen heeft, met batterijen die steeds krachtiger worden, dan kan die auto straks de lokale nachtelijke energiebehoefte dekken. Dan worden extra buffers op aardgas of kernenergie inderdaad een voetnoot.

Sneller elektrisch worden en sneller verduurzamen maakt ons sneller klaar voor een slimme, flexibele energieproductie en -consumptie. Maar dan moet je één ding niet doen: energie misbruiken om aan inkomensherverdeling te doen. Nu de prijzen stijgen, hoor je meteen praten over sociale tarieven voor minstens een miljoen gebruikers. Ook dat is denken op de korte termijn. Duw ook die mensen naar de energie van morgen. Zonnepanelen, isolatie en warmtepompen zijn er niet alleen voor villa’s, maar ook voor de huur- en de sociale woningen. Of willen we echt dat de sociaal zwakkeren over vijftien jaar nog altijd in energiearmoede leven en met een gesubsidieerd dieseltje rondrijden, in plaats van met een batterij op wielen? Om het een beetje populistisch uit te leggen: geef de mensen een zonnepaneel in plaats van een energiecheque. Dat leidt tenminste ergens naar.