Factuur van de corona-epidemie loopt op

Het coronavirus heeft de wereld in zijn ban. En zelfs al valt de pandemie uiteindelijk nog mee, de economische schade zou weleens kunnen oplopen.

Vorige week kreeg de corona-epidemie van de Wereldgezondheidsorganisatie de status van een internationale crisis. Dat is rijkelijk laat. Op dat moment was het aantal bevestigde besmettingen al opgelopen tot 7700 in 17 landen en het aantal dodelijke slachtoffers tot 170. Daarmee toonde corona zich na amper een maand besmettelijker dan de negen maanden durende uitbraak van het Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) in 2003.

Het SARS-virus besmette ruim 8000 mensen, in 10 procent van de gevallen met een dodelijke afloop. Het coronavirus stamt uit dezelfde familie, maar heeft een veel lager sterftepercentage. Op basis van de voorlopige cijfers ligt dat eerder in de buurt van 2 procent van de besmettingen.

Medische logica

Het aantal besmettingen groeit exponentieel. Iemand met het coronavirus besmet een tot twee mensen. Bij het ter perse gaan bedroeg het aantal bevestigde besmettingen al 20.661 en het aantal sterfgevallen 427. Het werkelijke aantal besmettingen ligt wellicht hoger omdat een grote groep zieken met milde symptomen onder de radar is gebleven. Vorig weekend leek de stijging van het aantal bevestigde coronapatiënten te plafonneren (zie grafiek). In China is er met uitzondering van de provincie Hubei, waar de brandhaard Wuhan ligt, voor het eerst sprake van een daling van het aantal besmettingen.

Het aantal besmettingen buiten China is opgelopen tot 183 en er viel ook een eerste dodelijke slachtoffer buiten de volksrepubliek. Het virus is al in 24 landen opgedoken. Rusland sloot zijn grens met China volledig. Diverse landen stelden een quarantaine in voor wie uit China komt. Ook ons land zette de negen landgenoten die afgelopen weekend werden gerepatrieerd, in quarantaine. “Het is een voorzorgsmaatregel”, zegt minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld). “Die mensen werden vooraf onderzocht en stapten gezond op het vliegtuig.” Een van de gerepatrieerde Belgen blijkt symptomen van het coronavirus te ontwikkelen.

Wie het coronavirus oploopt, heeft in de meeste gevallen koorts, acute keelpijn en gaat hoesten. In ernstige gevallen worden ook de longen aangetast. De geregistreerde patiënten vallen uiteen in twee groepen: 83 procent vertoont milde symptomen, 17 procent zijn ernstige gevallen. De overlijdens vallen in de tweede groep. Als dat het geval is, dan gebeurt het twee tot zes weken na de eerste symptomen. Dat is volgens Steven Van Gucht, viroloog bij Sciensano, vrij snel. “Het gaat meestal om oudere patiënten met een verzwakte immuniteit of onderliggende aandoeningen”, zegt hij.

Belangrijk in de verspreiding van het virus is de incubatieperiode, die tot twee weken duurt. Dat betekent dat mensen twee weken kunnen rondlopen met het virus, en anderen kunnen besmetten, zonder dat ze het beseffen.

Draconische maatregelen

Om de vele zieken te kunnen opvangen, bouwt Wuhan in een race tegen de klok nieuwe medische infrastructuur. Om de verspreiding van het virus in te dijken, gebruikt de Chinese overheid een ongezien grootschalige quarantaine voor 14 steden. Die trof ongeveer 60 miljoen Chinezen, op een moment dat het halve land normaal naar familie reist voor het Chinees Nieuwjaar. De draconische veiligheidsmaatregelen benadrukken de ernst van de situatie.

“Echte paniek is er nog niet, maar dat 14 steden zijn veranderd in zombiesteden, is ongezien”, zegt Gino Delaere, die vanuit Singapore als consultant opkomende markten voor Econopolis werkt. “In Singapore raden veel bedrijven aan thuis te werken. Op sociale media was wat ongenoegen omdat nergens nog maskers te krijgen waren. Sinds deze week verdeelt de overheid vier gratis mondmaskers per gezin.”

De lange incubatietijd maakt ook dat het risico op meer besmettingen buiten China reëel is. Twee dagen voor de lockdown in Wuhan begon, zijn zo’n 5 miljoen mensen de stad nog ontvlucht. “Je kunt ze dat moeilijk kwalijk nemen”, vindt Delaere. “We weten volgende week of onder hen veel geïnfecteerden waren. Voorlopig neemt het aantal besmette personen en sterfgevallen nog elke dag toe. Op korte termijn is de economische impact niet te onderschatten.”

Economische impact

De SARS-uitbraak in 2003 leidde in de Chinese huishoudens tot een daling van het besteedbaar inkomen met naar schatting 20 procent. Door ziekteverzuim hadden mensen minder loon en hun uitgaven voor preventie en gezondheidszorg werden groter. Dat had gevolgen voor de interne consumptie. Academische studies schatten dat SARS de groei van het bruto binnenlands product (bbp) in China met één tot twee procentpunten heeft doen dalen.

“Maar de economische impact zal nu veel zwaarder zijn”, zegt Patrick Zweifel, hoofdeconoom van Pictet Asset Management. “Corona is besmettelijker. Dat betekent dat er meer zieken zijn die niet kunnen werken. De maatregelen om de uitbreiding van de epidemie in te dijken, zijn ook drastischer. Vluchten worden afgelast, mensen kunnen hun stad niet verlaten. En de ziekte lijkt ook langer te duren. De getroffen regio mag dan een kleiner aandeel hebben in het Chinese bbp, toch zal de economische impact groter zijn dan in 2003.”

Dat komt onder andere omdat de Chinese consumentenbestedingen een groter deel van de binnenlandse groei uitmaken. De impact van een daling van de huishoudelijke uitgaven zou deze keer dan ook groter zijn. Bovendien is het belang van China in de wereldeconomie sterk gegroeid. Ruim anderhalf decennium geleden bedroeg het aandeel van de volksrepubliek 4,4 procent, nu is dat meer dan 15 procent. Het land is niet alleen de op een na grootste economie ter wereld, China is intussen een cruciale schakel in de toeleveringsketen, onder meer voor de elektronica- en de autosector.

Gelukkige timing

De timing is een meevaller. Op voorraden van de internationale productieketens heeft de epidemie voorlopig weinig invloed. Die hadden al rekening gehouden met de traditionele vakantie naar aanleiding van het Chinese Nieuwjaar.

De regering in Peking heeft de vakantie verlengd tot 2 februari, in sommige regio’s zelfs tot 9 februari. Als het virus na de vakantie niet onder controle is en als bedrijven gesloten blijven, dan dreigt volgens het onderzoeksbureau Capital Economics een internationaal domino-effect. Mijnbouwbedrijven en leveranciers van grondstoffen aan China merken dat als eerste. Daarna worden de gevolgen voelbaar voor makers van halffabrikaten. Dan volgen afnemers van de Chinese industrie. Denk aan technologiebedrijven als Dell, Apple en de vele multinationals die hun producten in China laten maken. Prognoses over de impact op de groei van de Chinese economie wisselen van 0,2 tot 0,4 procentpunt minder groei. Eigenlijk tast iedereen nog in het duister.

“Heel wat multinationals halen hun mensen terug uit China. Er zijn ook veel maatschappijen die hun vluchten naar China afgelasten. Er zullen dit en vermoedelijk ook volgend kwartaal zeker rimpeleffecten zijn in de regio”, zegt Gino Delaere.

Verliezers

Naar verluidt is er al een negatief effect op de nieuwjaarsuitgaven in China voelbaar. Het aantal reizigers zou bijna een derde lager liggen dan vorig jaar. Omdat Chinezen in de gebieden waar besmettingen zijn vastgesteld de raad krijgen thuis te blijven, ligt bovendien het uitgaansleven stil. Bioscopen zagen het aantal verkochte tickets tot quasi nul herleid.

“Toerisme is een belangrijke getroffen sector, al blijft dat voorlopig vooral beperkt tot China”, bevestigt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom bij ING. “Ook de handel wordt aangetast, mensen kopen enkel nog hoogstnoodzakelijke dingen. De consumptie in niet-essentiële goederen kan afnemen.”

Ruim een maand na de uitbraak van het virus zijn nog maar 400 patiënten genezen verklaard. Hoe langer het wachten is op de piek in de corona-epidemie, hoe groter impact op de wereldeconomie dreigt te worden. “De duur van de epidemie is een belangrijke variabele”, zegt Vanden Houte. “Je ziet dat ook met de klassieke griep. Vorig jaar sleepte die in Duitsland wat langer aan en dat had effect op de economische groei. Het maakt een verschil of de besmettingspiek volgende week dan wel over drie maanden valt.”

Bij de opening van de beurs maandag incasseerden de Aziatische markten een verlies van 9 procent. “Maar de druk zal vermoedelijk tijdelijk zijn”, gelooft Gino Delaere. “Zodra het aantal slachtoffers piekt, weten we hoe lang de epidemie ongeveer zal duren. Dan neemt de druk op de markten in principe af. Bij de SARS-epidemie daalde de Hang Seng-index, de beursindex van Hongkong, 17 tot 18 procent, maar op korte termijn werd die daling tenietgedaan. Koreaanse cosmeticaspelers zagen hun koers met bijna 30 procent kelderen, maar stonden anderhalve maand later op een hoger niveau dan voor de SARS-uitbraak. Ook nu speelt dat. Zolang de onzekerheid aansleept, neigen de beurzen naar een berenmarkt met neerwaarts potentieel. Keert die verwachting, dan wil iedereen er bij zijn om zo veel mogelijk van de opwaartse beweging mee te pikken.”